Πώς θα σας φαινόταν να διαβάζατε ένα βιβλίο που να «παίζει» με το μυαλό σας;
Που να αμφισβητεί τις ηθικές σας αξίες και να αποδομεί καθετί που θεωρείται φυσιολογικό;
Κι επί προσθέτως να σας βομβαρδίζει με αμέτρητα διλήμματα, όπου οι αποφάσεις σας ν' αποτελούν συγχρόνως και ουσιαστικές αποκαλύψεις για τον εαυτό σας;
Κάπως έτσι ένιωσα λοιπόν ανοίγοντας αυτό το μικρό μα τόσο παράξενο βιβλίο του Τζέρεμι Στάνγκρουμ με τίτλο «Θα τρώγατε την γάτα σας;»!
Και η αλήθεια είναι πως ολοκληρώνοντας την ανάγνωσή του, πέρα από μικρό σε έκταση και ασυνήθιστο, θα το χαρακτήριζα επίσης και διδακτικό.
Όμως, ας δούμε καλύτερα μαζί αναλυτικά ολ' αυτά που μας προσφέρει αυτό το έργο.
Αρχικά, υπάρχει μια κατατοπιστική εισαγωγή στην οποία αναλύονται οι σκοποί του. Κι αυτοί δεν είναι άλλοι από το να διασαφηνίσει την προσωπική προσέγγιση που επιδεικνύουμε στο θέμα της ηθικής. Έτσι, κάποιοι δείχνουν μεγαλύτερη τάση στον ωφελισμό, άλλοι στην δεοντολογική ηθική και κάποιοι στην ηθική της αρετής.
Έπειτα ακολουθούν 25 ιστορίες εμποτισμένες από ηθικά διλήμματα, τα οποία είναι ικανά να πυροδοτήσουν αρκετές ενδόμυχες συγκρούσεις στα «πρέπει» και στα «σωστά» που μας περιβάλουν.
Μάλιστα, αυτές οι ιστορίες διαχωρίζονται στις εξής θεματολογίες: «ΗΘΙΚΑ ΑΔΙΕΞΟΔΑ», «ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ», «ΕΚΛΗΜΑ ΚΑΙ ΤΙΜΩΡΙΑ» και τελειώνει με το «ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ». Και στο τέλος υπάρχει φυσικά ένα κεφάλαιο στο οποίο παραθέτονται οι απαντήσεις για όλες τις παραπάνω ιστορίες που έχετε διαβάσει. Κι εκεί, μπορείτε να συγκρίνετε όλα όσα επιλέξατε για την εκάστοτε ιστορία, βγάζοντας παράλληλα κάποια χρήσιμα συμπεράσματα για τον εαυτό σας, τα οποία ως τότε αγνοούσατε.
Ας πάρουμε ως παράδειγμα το ηθικό δίλημμα της ιστορίας στην οποία αναφέρεται ο τίτλος του βιβλίου. Δηλαδή το δίλημμα αν εσείς θα τρώγατε τη γάτα σας. Με βάση την περίπτωση αυτή, η Κλειώ και ο αγαπημένος της γάτος έχουν μια πολύ στοργική σχέση. Μέχρι δηλαδή την στιγμή που εκείνος περνά τον χαρτοκόπτη για ποντίκι, βρίσκοντας άμεσα τον θάνατο.
Αυτό το γεγονός γεμίζει θλίψη την Κλειώ, μα της θυμίζει συγχρόνως πως πριν χρόνια είχε δώσει μια υπόσχεση στον εαυτό της. Ως φόρο τιμής στον αγαπημένο της γάτο, είχε πει πως όταν θα πεθάνει θα τον έτρωγε ως βραδινό. Για την ίδια, αυτό σήμαινε πως με τούτο τον τρόπο οι δυο τους θα γινόταν για πάντα ένα. Επιπροσθέτως, είχε ακούσει ότι το κρέας της γάτας είναι νόστιμο και ήθελε όσο τίποτε άλλο να το επιβεβαιώσει. Τελικά προχώρησε στην πραγματοποίηση της υπόσχεσής της.
Και το ερώτημα που τίθεται εδώ είναι: «Ήταν λάθος να φάει η Κλειώ την αγαπημένη γάτα της σαν σνακ πριν από τον ύπνο;».
Στο παραπάνω ερώτημα η απάντηση επικεντρώνεται στα κάτωθι στοιχεία: «[...]οι άνθρωποι δεν συνηθίζουν να τρώνε τα κατοικίδια ζώα τους. Ωστόσο, το ενδιαφέρον είναι ότι [...]: α) Ο Έκτορας (σημ: ο γάτος) δεν σκοτώθηκε για να καταναλωθεί, β) Η κατανάλωσή του δεν του προξένησε κακό» κι ακολουθούν και κάποιες ακόμη επισημάνσεις, οι οποίες μπορούν κάλλιστα να θεωρηθούν ως βεβαιωμένα γεγονότα, τα οποία φυσικά θα σας προβληματίσουν σχετικά με τα όρια του ηθικού και του ανάρμοστου.
Κι έτσι φτάνετε στη σελίδα 70 του βιβλίου όπου υπάρχει το «Βαρόμετρο της ηθικής». Εκεί, όπου στην αριστερή στήλη διαβάζετε τι μπορεί να λέει αυτό για την προσωπικότητά σας εάν επιλέξατε την απάντηση «Αν νομίζετε ότι η Κλειώ σφάλει που τρώει τον Έκτορα». Και κάτι αντίστοιχο βεβαίως υπάρχει στη δεξιά στήλη, με την απάντηση «Αν νομίζετε ότι η Κλειώ δεν σφάλει που τρώει τον Έκτορα». Και είμαι σίγουρος πως θα σας εκπλήξουν οι απαντήσεις που θα διαβάσετε!
Σας εύχομαι καλή ανάγνωση, με την ευχή να προβληματιστείτε κατά την περιήγησή σας σε αυτά τα –φαινομενικά εύκολα– ηθικά διλήμματα!
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Το βιβλίο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Τερζόπουλος