Οι πόλεις της Νέας Μάκρης, του Μαραθώνα και οι υπόλοιπες του Δήμου Μαραθώνα ΔΕΝ ανήκουν στα Μεσόγεια. Ήδη κάναμε μια μικρή παρασπονδία αναφερόμενοι στη Νέα Μάκρη στο προηγούμενο κεφάλαιο και θα την συνεχίσουμε και σε αυτό, ένεκα της σπουδαιότητας της περιοχής. Για να μπορέσουμε να τις εντάξουμε στο ευρύτερο κεφάλαιο λοιπόν θα τις ανακηρύξουμε επίτιμους δημότες Μεσογείων.
Άλλωστε το αξίζουν και με το παραπάνω, εδώ έβγαλαν δήμαρχο Ψινάκη, τι να μου πείτε από κει και πέρα.
Κυκλοφορεί στο ίντερνετ ότι η πόλη πήρε το όνομά της από έναν αρχαίο ήρωα, τον Μάραθο, αγνώστων λοιπών στοιχείων. Καταρχάς αν ήταν έτσι, η πόλη θα έπρεπε να ονομαστεί Μάραθος κατά την (Α)Ραφήνα, την Αρτέμιδα, τη Θεσσαλονίκη, το Μαρκόπουλο και τόσες άλλες.
Ε, λοιπόν, να σας πως εγώ τα πλήρη στοιχεία αυτουνού του δήθεν ήρωα, του Μάραθου. Ήταν γιος του Άνηθου και της Ρίγανης, δεύτερος ξάδερφος του Μαϊντανού και μπατζανάκης του Κόλιανδρου.
Διότι η ετυμολογία της λέξης είναι ξεκάθαρη.
Λέξεις σε -ώνας εννοούν ένα σύνολο πραγμάτων και συχνά, αν και όχι πάντα, μας φέρνουν στο μυαλό όμορφες εικόνες. Ακούμε π.χ. σιτοβολώνας και φανταζόμαστε μια χρυσαφένια θάλασσα από σιτηρά που κυματίζουν. Ακούμε ελαιώνας και έχουμε μπροστά μας χρυσοπράσινα φύλλα να σαλεύουν στο ελαφρύ βοριαδάκι. Ακούμε πορτοκαλεώνας και σχεδόν βλέπουμε πορτοκαλί μπαλίτσες να χορεύουν πάνω σε καταπράσινες φυλλωσιές.
Πού το πάω, θα μου πείτε.
Με το Μαραθώνας, γιατί δεν σας έρχεται το πιο προφανές στο μυαλό;
Έχετε καταλάβει ότι αν η περιοχή, αντί για μάραθο έβγαζε άνηθο, κόλιανδρο ή μαϊντανό σήμερα θα μιλούσαμε για την περίφημη μάχη του Μαϊντανώνα ή την τεχνητή λίμνη του Κολιανδρώνα! Ίσως μάλιστα να τρέχαμε... γκουχ, όχι εγώ, ΕΣΕΙΣ να τρέχατε στον Ανηθώνιο δρόμο. Κι όλα αυτά επειδή στη μάχη των ζαρζαβατικών επικράτησε, το χειρότερο ζαρζαβατικό απ' όλα, ο μάραθος. Ούτε καν το ντελικάτο πρασοσέλινο ή το κοσμοπολίτικο σέλερι.
Τι σου είναι η φύση... Και τι σου είναι και η ιστορία καμιά φορά...
Γιατί αν ο Δαρείος με τους Πέρσες αντί να βγουν στην παραλία του Μαραθώνα, είχαν αποβιβαστεί λίγο πιο νότια, στο Ζούμπερι ας πούμε, σήμερα το μοναδικό άθλημα των Ολυμπιακών αγώνων, που χρησιμοποιεί τοπωνύμιο στην ονομασία του, θα ήταν ο Ζουμπέρειος δρόμος. Άσε που ο Φειδιππίδης δεν θα είχε σκάσει στο τρέξιμο κι εγώ ίσως να έτρεχα, λέμε τώρα, σ' αυτή την απόσταση.
Με όνομα βαρύ σαν ιστορία λοιπόν ο Μαραθώνας μας καλωσορίζει και μας προσκαλεί να θαυμάσουμε την τεχνητή λίμνη που δημιουργήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του '20 με ένα εξαιρετικής ομορφιάς φράγμα ύψους 54 μέτρων, πλάτους 4,5 μέτρων και μήκους 285 μέτρων. Η εντυπωσιακή εμφάνιση του φράγματος βασίζεται στο ότι έχει επένδυση από λευκό, πεντελικό μάρμαρο, ίδιο με αυτό του Παρθενώνα.
Αιτία βέβαια της δημιουργίας του φράγματος ήταν η λειψυδρία που είχε αρχίσει να φαίνεται στην Αθήνα καθώς ο πληθυσμός της αύξανε και, είτε το πιστεύετε είτε όχι (εντάξει, θα το πιστέψετε γιατί το λέω ΕΓΩ), μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '30 οι κάτοικοι έβρισκαν νερό μόνο στην Αδριάνειο δεξαμενή του Κολωνακίου κι από τους νερουλάδες που κυκλοφορούσαν στις γειτονιές.
Υπάρχουν και τα αναγκαία δεινά βέβαια, όπως η ίδρυση της ΟΥΛΕΝ· αν δεν σας λέει τίποτα ρωτήστε τη γιαγιά σας, μπορεί και να γνωρίζονται, είναι η γιαγιά της γνωστής μας ΕΥΔΑΠ.
Όταν πάτε στον Μαραθώνα να επισκεφτείτε το Μουσείο Νερού, να περάσετε και πάνω από το φράγμα με το αυτοκίνητο ή με τα πόδια και να δείτε και στη βάση του έναν μικρό ναό χτισμένο από το ίδιο μάρμαρο, πιστή αντιγραφή του Θησαυρού των Αθηναίων, στους Δελφούς. Εντυπωσιακά και ενδιαφέροντα πραγματάκια!
Στον γυρισμό περάστε κι από τον Τύμβο του Μαραθώνα, έναν λοφίσκο που αποτελείται από τους τάφους 192 μαραθωνομάχων και μετά απολαύστε ήλιο, αμμουδιά και θάλασσα στον περίφημο Σχοινιά, μια τεράστια παραλία με το πανέμορφο πάρκο της, ένα από τα μεγαλύτερα δάση κουκουναριάς στην Ελλάδα.
Τελικά είναι Σχινιάς ή Σχοινιάς; Αχ, το αιώνιο ερώτημα... Εδώ παίζει ρόλο η προέλευση της λέξης.
Αν πιστεύετε ότι η λέξη προέρχεται από τα σχοινιά που έδεναν οι ναυτικοί εκεί όταν προσάραζαν τα καράβια, να τον γράφετε Σχοινιά, όπως τον αναφέρει και η επίσημη σελίδα του Δήμου Μαραθώνα. (Απορία: Παλαμάρια δεν τα λένε αυτά τα σχοινιά οι ναυτικοί; Μήπως θα ήταν πιο εύστοχο το «Παλαμαριάς»;)
Όσοι πιστεύετε ότι η λέξη προέρχεται από τα σχίνα, κάτι θάμνους που έχει μπόλικους η περιοχή να τον γράφετε Σχινιά, όπως τον αναφέρει και η Βικιπαίδεια.
Όσοι πιστεύετε ότι η λέξη προέρχεται από τα σχίνα, που έχει η περιοχή, αλλά είστε ανορθόγραφοι να τον γράφετε Σχηνιά.
Σε κάθε περίπτωση μπορείτε να τον λέτε Σχινιά /Σχυνιά /Σχοινιά /Σχεινιά ακόμα και Σχηνιά, αλλά να αποφεύγετε να τον γράφετε, θα πλήξει την αξιοπιστία σας.
Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο χαίρομαι οικισμούς όπως ο Βαρνάβας. Γίνεται να τον γράψεις λάθος; Ποτέ! Δεν χρειάζεται να είσαι γραμματιζούμενος για να γράψεις «Βαρνάβας».
Είπα γραμματιζούμενος και δράττομαι της ευκαιρίας (εδώ θέλω χειροκρότημα που απέφυγα μαεστρικά τα τετριμμένα «παρεμπιπτόντως» και «ειρίσθω εν παρόδω») να σας πω ότι λίγο παραδίπλα από τον Βαρνάβα βρίσκεται ένας άλλος οικισμός, που πήρε το όνομά του όχι από όνομα αλλά από επάγγελμα. Το είχαμε δει και στο Πικέρμι με τον Επικερνή, εδώ είναι ακόμα πιο ξεκάθαρα τα πράγματα.
Ο Μπέης της περιοχής έμενε σε μια περιοχή κοντά στον Μαραθώνα, που την έλεγαν «Μπέης», το κλίμα όμως δεν ευνοούσε τον γραμματέα του που έπασχε από άσθμα. Γκούχου γκούχου κάθε λίγο και λιγάκι ο γραμματέας δεν τον άφηνε να δει τα αγαπημένα του σίριαλ, αγανάκτησε ο Μπέης, αλλά δεν μπορούσε και να τον σουτάρει, του ήταν βλέπετε πολύτιμος καθώς ήταν ο μόνος που ήξερε γράμματα.
Του έφτιαξε λοιπόν ένα σπιτάκι σε μια περιοχή που το κλίμα ήταν πιο ξηρό ώστε να κάθεται και να μην τον πρήζει με τον βήχα του. Κι όποιος πήγαινε στον Μπέη να ζητήσει κανένα χαρτί εκείνος τον έστελνε στον «Γραμματικό» του. Με τα πολλά δεν άργησε όλη η περιοχή να ονομαστεί Γραμματικό.
Κι έτσι είχαμε τον Μπέη που έμενε στο Μπέη και τον γραμματικό του που έμενε στο Γραμματικό!
Και σίγουρα όλο και κάποιος Βαρνάβας που έμενε στον Βαρνάβα τον βάφτισε έτσι, να το ξέρετε κι αυτό αν και δεν χρειάζεται να το συγκρατήσετε, δεν είναι στην ύλη που πέφτει.
Επανερχόμαστε στον Βαρνάβα γιατί αυτό που πρέπει να συγκρατήσετε είναι ότι πρόκειται για μια από τις πιο όμορφες τοποθεσίες στην Αττική.
Καταπράσινο τοπίο, ρυάκια, πηγές, πλατάνια, ένας συνδυασμός δασώδους, ορεινής περιοχής και γραφικής παραλίας, τα πάντα όλα (και για τα κοάλα περισσεύει ομορφιά).
Κάπου εδώ φτάνουμε στο όριο, (που ήδη το έχουμε ξεπεράσει) των Μεσογείων. Παίρνουμε τον δρόμο της επιστροφής (τη λεωφόρο Μαραθώνος δηλαδή) για να επισκεφτούμε μερικά ακόμα μέρη που έχουμε ξεχάσει αφήσει για το γκραν φινάλε των Μεσογείων.
Σας θυμίζω, έρχεται κουίζ με πλούσια δώρα, μείνετε κοντά μας, μείνετε διαβασμένοι, μείνετε όρθιοι, μόνο μη μείνετε στον τόπο, σας χρειαζόμαστε!
Αν θέλετε να σας παρουσιάσουμε, με τον δικό μας τρόπο εννοείται, κάποιες περιοχές (εκτός Αττικής) στείλτε μας το γράμμα σας στο geozo@otenet.gr (βάλτε κι ένα κατοσταρικάκι μέσα στον φάκελο για εισιτήρια και έξοδα διαμονής, να έρθουμε να χαρούμε την περιοχή από κοντά και να μπορέσουμε να την αποδομήσουμε παρουσιάσουμε με την ησυχία μας).
Προς το παρόν, τσάο α τούτι (φρούτι).
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε πίνακα Peter von Hess (Ο Γκούρας καταθραύει τους εχθρούς στον Μαραθώνα).
Σημ. επιμ.: Ο πίνακας αφορά αναπαράσταση σκηνής από τη δεύτερη μάχη του Μαραθώνα (για την πρώτη βλέπε στο κείμενο παραπάνω) που έγινε στις 5 Ιουλίου του 1824 –στο πλαίσιο της Ελληνικής Επανάστασης. Και σε αυτήν επικράτησαν οι ελληνικές δυνάμεις υπό τις εντολές του Γιάννη Γκούρα. Και σε αυτήν η αριθμητική υπεροχή των εχθρών ήταν πολύ μεγάλη καθώς τρεις χιλιάδες οθωμανοί Τούρκοι του Ομέρ Πασά αναμετρήθηκαν με εξακόσιους Έλληνες.