Η συγγραφή υπό το πρίσμα της τέχνης, η λογοτεχνία, η ποίηση, η μυθοπλασία κ.ο.κ. πέρα όλων των άλλων χαρακτηριστικών και κριτηρίων –όπως ο πολιτισμός και η τέχνη εν τω συνόλω– πρέπει να σε πηγαίνουν και λίγο παρακάτω. Δηλαδή να σου δείχνουν νέους δρόμους, να δημιουργούν καινοτυπίες, νέες φόρμες, νέους τρόπους... Και μια τέτοια νέα πρόταση αποτελεί η ποιητική συλλογή του Δημήτρη Ορφανίδη, Cyborg Sapiens, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ελκυστής· επίσης έχουν κυκλοφορήσει στις ίδιες εκδόσεις και τα Η κοινωνία των Πωλητών, το συλλογικό Εν αμφιβολία ποιητές, το πεζογράφημα Εγγαστρίμυθος Θεός και η συλλογή Τρίτος κύκλος αρδεύσεων.
Οι αγγλομαθείς μπορούν να έχουν μια πρώτη άποψη από τον τίτλο και το εξώφυλλο ενώ όλοι οι αναγνώστες, σε αυτή την πρώτη ματιά, σίγουρα «βλέπουν» κάτι το τεχνολογικά προχωρημένο αν όχι ανώτερο. Αν τώρα θυμάστε πως με τον όρο homo sapiens εννοούμε όλους εμάς, τους σύγχρονους κατοίκους του πλανήτη Γη, τότε αναλογικά ο όρος cyborg sapiens οδηγεί είτε σε ένα εξελιγμένο είδος που δεν είναι ευρέως γνωστό ακόμα είτε σε ένα είδος που αφορά το προσεχές μέλλον, δηλαδή σε ένα είδος που θα υπάρξει αργότερα. Κι αν τώρα αναλογιστείτε πως πριν από εκατό χιλιάδες χρόνια (διάστημα εξαιρετικά μικρό σε σχέση με τα συμπαντικά μεγέθη) υπήρχαν έξι ανθρώπινα είδη εκ των οποίων κυριάρχησε το δικό μας (εξ-)αφανίζοντας όλα τα άλλα, τότε –πέρα της τρομακτικής «χροιάς»– θ' αρχίσετε να αναρωτιέστε αν το είδος μας απειλείται από την ίδια του την πρόοδο, την επιστήμη και την τεχνολογία. Οι πιο αισιόδοξοι οραματιστές θα υποστηρίζουν την επιστημονική πρόοδο και θα μετρούν οφέλη και, την ίδια στιγμή, οι άλλοι θα αναρωτιούνται πόσο χρόνο έχουμε.
Ο κύριος Ορφανίδης πάντως είδε –ή οραματίστηκε;– και εξέτασε αυτό το αυριανό βήμα (που μεταξύ μας είναι αναμενόμενο θέλουμε δε θέλουμε) και δημιούργησε την πρώτη ελληνική ποιητική συλλογή με θέμα την τεχνητή νοημοσύνη!
Ένας δημιουργός με ανοιχτές κεραίες, έτοιμος να αφουγκραστεί τις παραμέτρους της εποχής (της δικής μας αλλά κι εκείνης που έρχεται) και να ερευνήσει τα ενδεχόμενα. Ένας ολόκληρος νέος κόσμος απλώνεται ξαφνικά μπροστά σου ενώ διαβάζεις τα έργα για μια μελλοντική συνθήκη που δεν γνωρίζεις στην καθημερινότητά σου όμως είσαι σε θέση να αντιληφθείς πλήρως, είτε επειδή έχεις τις ίδιες ανησυχίες είτε επειδή ο τρόπος του ποιητή είναι ξεκάθαρος.
Το πρώτο πράγμα φυσικά που παρατηρεί κανείς είναι η πολυτονική γραφή την οποία λατρεύει γενικότερα ο δημιουργός όπως θα έπρεπε (λογικά) να ισχύει για όλους μας. Όσοι ξέρουν γράμματα κατανοούν την ανάγκη, ειδικά στην ποίηση που όλες οι αποχρώσεις, μουσικότητες, τονισμοί, μέτρο κ.λπ. έχουν κύριο λόγο και ρόλο. Δεν είναι λοιπόν μια νέα εποχή που συνδυάζεται με την παράδοση (γιατί ξέρω πως κάποιοι θα το χαρακτηρίσουν έτσι το βιβλίο). Καθόλου. Η ελληνική γλώσσα με το πολυτονικό της αποτελεί τον μοναδικό τρόπο απόλυτης έκφρασης χωρίς «παρεξηγήσεις» κι αμφιταλαντευόμενα θολά σημεία και τον μόνο τρόπο παγκοσμίως να προσεγγίσεις το απόλυτο στη συγγραφή δεδομένου πως πρόκειται για μία εννοιολογική γλώσσα (και όχι σημειολογική) ενώ διαθέτει ένα εύπλαστο συντακτικό που εξυπηρετεί τα μάλα.
Στα κείμενα τώρα, αυτά καθαυτά, θα συναντήσουμε το άτομο που έχει χάσει τον ανθρώπινο χαρακτήρα του όπως τον αντιλαμβανόμαστε σήμερα, όρους και λέξεις που έρχονται από το μέλλον (δεν είναι οικείες προς το παρόν ή αποτελούν καινόφανα) και μια περιγραφική διάθεση, πολύ χρήσιμη από τη στιγμή που το αντικείμενο-θέμα της συλλογής είναι κάτι τόσο καινούργιο. Για να εξυπηρετηθεί το ζητούμενο θα συναντήσουμε μεγάλες περιόδους και θεμελιώδη ερωτήματα.
Αν μόνο ο Θεός είναι αυθύπαρκτος,αν κάποιος μας δημιούργησε,τι είμαστε –πρωτότυπα της αυθυπαρξίας ή αντίγραφά της...Είμαστε «τι» ή είμαστε «ποιοι».και το ίδιο ποίημα (Η μοναδικότητα είναι κοντά) ολοκληρώνεται με ένα:αλλά,μια ψευδαίσθηση που σε πάει μπροστάείναι η πραγματικότητα.
Διακρίνεται μια φιλοσοφική προσέγγιση, παρόλο που η φόρμα είναι μικρή και τόσο συμπυκνωμένη. Διακρίνεται μια διστοπικότητα σε ό,τι υπάρχει (δηλαδή σε όσα έρχονται) αλλά και η νομική ορολογία που ένεκα επαγγελματικού προσανατολισμού του Δημήτρη Ορφανίδη είναι αισθητή και σε αυτό το πόνημά του.
δεν είναι ανάγκη να πέφτουν βόμβεςγια να είμαστε διαμελισμένοι.
Βλέπουμε μια κοινωνία που τιμωρεί την εξαίρεση, τη διαφορετικότητα, την απόκλιση (στο δυστοπικό περιβάλλον) και συγκεκριμένα που τιμωρεί το πολυτονικό και όποιον ή ό,τι «αγνοεί» τη νέα γραφή και, παράλληλα, βλέπουμε την αξία κάποιων σταθερών όπως για παράδειγμα όταν αναφέρεται στο σύμπλεγμα επιλογής πραγματικότητας, / εικονικής, επαυξημένης και μεικτής στο Μετανθρωπότητα το οποίο ολοκληρώνεται με: μόνο η φυσική νοημοσύνη παράγει υπεραξία. Γενικά, δομεί το προφίλ του μελλοντικού αστού με ευχέρεια και σιγουριά που την μεταλαμπαδεύει στον αναγνώστη.
Λέξεις και έννοιες όπως: μετανθρωπισμός/μετανθρωπότητα, υβριδιόκαινη εποχή, αναμεταβολισμός, ει-κονομικός, τεχνογενετικός κ.ο.κ. μεταφέρουν ανάγλυφα την εικόνα και περιγράφουν διάφανα το σύνολο. Σχήματα όπως: εργοστάσια ανηλίκων (που επισήμως ονομάζονται σχολεία) ή θεσμός της εικονογένειας προσδίδουν την αίσθηση/ατμόσφαιρα.
δεν το κατάλαβε κανείς, / ούτε ο ίδιος –έλειπε.Γεννήθηκε απών ή έγινε...
Ο λόγος είναι πρακτικός, ξεκάθαρος, σταράτος και ωμός. Δεν υπάρχει πρόθεση ωραιοποίησης. Αντιθέτως τίθενται συνεχώς θέματα, προβλήματα, εμπόδια... φωτίζεται η δύσκολη πλευρά και δικαίως, αφού η ποιητική «γλώσσα» χαρακτηρίζεται (εντέλει) από αυτό.
Ως εφέτης περιλαμβάνει ένα ισχυρό σχόλιο για τη δικαιοσύνη και το δικαστικό σύστημα εν τω συνόλω όπως το οραματίζεται στο πλαίσιο της συλλογής. Και μη νομίζετε ότι το υπερασπίζεται· αντιθέτως, θα έλεγε κανείς ότι «φυλάει» μεγάλες επιφυλάξεις για την πορεία του.
όλα τα καθεστώτα είχανε δίκαιο(όχι απαραιτήτως και δικαιοσύνη).
Συναντάμε και διάφορες αγγλικές λέξεις εδώ κι εκεί αλλά και το An Inquiry που είναι γραμμένο στην αγγλική. Συναντάμε έναν ολόκληρο κόσμο που δομείται με λεπτομέρειες μυθοπλασίας παρά τη μικρή έκταση. Συναντάμε και όμορφες σοφιστίες από εκείνες που –συνήθως– μας αρέσει να υπογραμμίζουμε για να τις θυμόμαστε.
...η τέχνη κατοχυρώνει τις βασικές ανθρώπινεςαλήθειεςπου συνιστούν τη λυδία λίθο της κρίσης μας.
Σημειώνω τις λεπτές, μα πολύ σημαντικές, αποχρώσεις όπως ανάμεσα σε εγκέφαλο και νου (αλλού: αν το επίπεδο ζωής ανέβηκε σε κάποιο επίπεδο βίου), που προσφέρουν τις απαραίτητες διαφοροποιήσεις. Σημειώνω το ωραιότατο Η ενιαία θεωρία των πάντων για την κατανόηση, όσο το δυνατόν, της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα στο απέραντο άπειρο του σύμπαντος και Το κρυφό σχολείο (ενδέχεται και σχολειό· οι τίτλοι είναι με κεφαλαία συνεπώς άτονοι) για τη μοναδική του δόμηση. Σημειώνω το διαλογικό By the book, το 2044, τα Γερμανογαλλικά χρονικά κ.ά. πρωτότυπα.
Γενικά, είναι καινοτόμος, διαφορετικός ως και μοναδικός, κοιτάζει τη μεγάλη εικόνα, το όλον και όχι το προσωπικό, διαθέτει φαντασία και εντέλει δημιουργεί μια μελλοντική δυστοπία που αν ήταν μυθιστόρημα θα ήταν επιστημονικής φαντασίας. Ο κύριος Ορφανίδης ανήκει στους δημιουργούς που αξίζουν τη ματιά του φιλαναγνώστη σε πολλαπλά επίπεδα.
Οπωσδήποτε, ναι!
