Μάνου Καραβασίλη
Δύο λόγια του συγγραφέα για το έργο:
Δύο γυναίκες, μάνα και κόρη, συναντιούνται μετά από καιρό για τον γάμο της δεύτερης. Μια συνάντηση που στάθηκε αφορμή να μιλήσουν για τον γάμο που έρχεται και για αυτόν που τελείωσε άδοξα. Τα λόγια που δεν είπαν τότε, τα λένε τώρα. Φαντάζονται πώς θα ήταν η κοινή τους ζωή. Λυπούνται, χαίρονται, θυμώνουν… μα ίσως να μπορεί να γίνει τώρα αυτό που δεν έγινε τότε.
Τα πρόσωπα του έργου:
Γυναίκα 48 ετών
Κόρη 24 ετών
Πράξη πρώτη
Γυναίκα: Δεν ξέρω. Μπορεί. Τρεις μέρες θα μείνω πάντως. Όχι περισσότερο. Δεν αξίζει για πιο πολύ, μόνο για τον γάμο της κόρης μου. Της κόρης μας εννοώ. Μετά όχι. Μετά τίποτα. Θέλω να φύγω και να μην τον ξαναδώ. Είκοσι χρόνια έχουμε να βρεθούμε. Γι' αυτό σου λέω, θα μείνω εδώ για τρεις μόνο ημέρες, να γνωρίσω τον γαμπρό μου, τους γονείς του και μετά έφυγα. Τι είπες; Γιατί χώρισα με τον άντρα μου; Είναι παλιά ιστορία αυτό, δεν αξίζει να την αναφέρω καν. Όχι κάνεις λάθος αγαπητή μου, δεν είμαι καθόλου σκληρή, αντικειμενική είμαι. Αν παντρεύτηκε; Ναι, για δύο χρόνια. Μετά χώρισε. Δεν τον άντεξε μάλλον. Όχι δεν έπινε, ούτε έπαιζε χαρτιά, απλώς εμένα δεν μου έκανε. Το λες αν θες και ασυμφωνία χαρακτήρων. Βέβαια τότε έγινε και κάτι άλλο. Τέλος. Τι με ρώτησες; Α, πόσα χρόνια μείναμε παντρεμένοι; Χμ, περίπου τρία χρόνια. Τελοσπάντων, αυτά δεν είναι άξια αναφοράς! Ναι, άκουσέ με, δεν τον ήξερα αλλά τον έμαθα καλά. Λοιπόν, σου είπα σε τρεις μέρες επιστρέφω. Πού μένω τώρα; Στο σπίτι που νοικιάζει η κόρη μου. Σε λίγες μέρες λήγει το συμβόλαιό τους κιόλας. Ναι. Για φαντάσου! Τα παιδιά μετά θα φύγουνε, αγόρασαν ένα μεγάλο σπίτι, πήραν τα έπιπλά τους, όλα, τα πάντα δικά τους για τη ζωή τους. Ε, τα βοηθήσαμε και εμείς εννοείται. Έβαλα εγώ, ο πατέρας της και οι γονείς του γαμπρού. Έτσι, να έχουν ένα δώρο από εμάς.
(Μπαίνει μέσα η Κόρη)
Κόρη: Καλημέρα μητέρα!
Γυναίκα: Σε κλείνω, ήρθε το παιδί μου. Γεια.
(Το κλείνει. Σηκώνεται και πάει στην κόρη της.)
Πώς είσαι μωρό μου;
Κόρη: Τρομερά ευτυχισμένη! Εσύ;
Γυναίκα: Μεγάλωσες. Μου φαίνεται σαν ψέμα που παντρεύεσαι.
Κόρη: Δεν είμαι πια παιδί. Μεγάλωσα μητέρα.
Γυναίκα: Για μένα θα είσαι πάντα το μικρό μου κοριτσάκι.
Κόρη: Κάπου μέσα μου θα είμαι και αυτό. Το νυφικό μου σου άρεσε;
Γυναίκα: Είναι στ' αλήθεια υπέροχο.
Κόρη: Και πολύ ακριβό.
Γυναίκα: Αυτό μην το σκέφτεσαι καθόλου.
Κόρη: Σε ευχαριστώ. Ε, λοιπόν ξέρεις κάτι; Ποτέ μου δεν περίμενα ότι θα ερχόταν αυτή η στιγμή, το σκεφτόμουνα, όμως το ένιωθα πολύ μακριά, σαν μια απλησίαστη στιγμή που δεν μπορείς να αγγίξεις.
Γυναίκα: Το καταλαβαίνω αυτό που λες. Το έχω περάσει και εγώ βλέπεις.
Κόρη: Με τον πατέρα;
Γυναίκα: Ε, ναι, ναι, φυσικά και με τον πατέρα σου και... και με άλλα θέματα. Δεν μου είπες, τον μελλοντικό σύζυγό σου... πού τον γνώρισες;
Κόρη: Μαζί σπουδάζαμε. Καλό παιδί μού είχε φανεί από την πρώτη στιγμή.
Γυναίκα: Αν δεν γίνομαι αδιάκριτη... εκείνος έκανε το πρώτο βήμα;
Κόρη: Ναι, εκείνος. Να σου πω την αλήθεια, δεν θα μου άρεσε να τον κυνηγούσα εγώ. Ο άντρας είναι ο κυνηγός... Έτσι δεν λένε;
Γυναίκα: Έτσι λένε. Αλλά βλέπεις με τον καιρό έχει αλλάξει κάπως και αυτό. Παλιά κυνηγούσε ο άντρας μόνο, τώρα κυνηγάει και ο άντρας και η γυναίκα.
Κόρη: Εσένα ο μπαμπάς σε κυνήγησε;
Γυναίκα: Τι με ρωτάς μετά από τόσα χρόνια;
Κόρη: Μην μου πεις ότι δεν θυμάσαι!
Γυναίκα: Μπορεί να μην θυμάμαι και στ' αλήθεια.
Κόρη: Καλά. Αφού δεν θες να μου πεις, δεν επιμένω.
Γυναίκα: Σκέφτηκες πώς θα κάνεις τα μαλλιά σου; Τι χτένισμα;
Κόρη: Α, σε αυτά εμπιστεύομαι απόλυτα την κομμώτριά μου. Τέσσερα χρόνια σε αυτήν πάω. Έχουμε γίνει καλές φίλες. Θα την γνωρίσεις άλλωστε. Την έχω καλέσει στον γάμο μου.
Γυναίκα: Θα χαρώ πολύ να την γνωρίσω.
(Ανάβει τσιγάρο)
Κόρη: Μην μου πεις ότι άρχισες να καπνίζεις.
Γυναίκα: Δυστυχώς... θα στο πω. Έχω έναν χρόνο και κάτι που καπνίζω.
Κόρη: Γιατί;
Γυναίκα: Είπα να ανάψω ένα τσιγάρο, μετά άναψα και δεύτερο και η συνέχεια θέλει την μητέρα σου καπνίστρια!
Κόρη: Εγώ δεν καταλαβαίνω γιατί οι άνθρωποι καπνίζουνε. Δεν σας προσφέρει απολύτως τίποτα. Και κάνει κακό και στην υγεία... και στην τσέπη. Αλλά πάνω απ' όλα είναι η υγεία. Να προσέχεις.
Γυναίκα: Το κάπνισμα;
Κόρη: Και το κάπνισμα. Γενικά να προσέχεις τον εαυτό σου. Είναι μοναδικός και πολύτιμος.
Γυναίκα: Σου δίνω τον λόγο μου. Θα προσέχω τον εαυτό μου. Αλλά να κάνεις και εσύ το ίδιο σε παρακαλώ. Είμαστε σύμφωνες;
Κόρη: Ναι μητέρα, είμαστε σύμφωνες.
Γυναίκα: Να προσέχεις και τον άντρα σου, να τον αγαπάς και να τον νοιάζεσαι. Να τον προσέχεις γλυκιά μου, εντάξει;
Κόρη: Εντάξει.
(Παύση)
Τον πατέρα τον πρόσεχες;
Γυναίκα: Ε; Ναι, πώς, πώς! Τον πρόσεχα τον πατέρα σου.
Κόρη: Εκείνος; Σε πρόσεχε;
Γυναίκα: Και εκείνος με πρόσεχε.
Κόρη: Τότε γιατί χωρίσατε;
Γυναίκα: Άκουσε. Δύο άνθρωποι μπορεί να νοιάζονται ο ένας τον άλλον. Να προσέχουν ο ένας τον άλλον όμως...
Κόρη: Όμως τι;
Γυναίκα: Μπορεί να είναι δύο εντελώς διαφορετικοί άνθρωποι. Να μην ταιριάζουν. Κατάλαβες αγάπη μου;
Κόρη: Προσπαθώ να καταλάβω. Η αγάπη δεν νικάει τα πάντα;
Γυναίκα: Μπορεί όμως εγώ με τον πατέρα σου να μην νιώσαμε αγάπη. Μπορεί όλο αυτό να ήταν ένας απλός ενθουσιασμός.
Κόρη: Και από ενθουσιασμό με φέρατε εμένα στον κόσμο;
Γυναίκα: Εσύ ήσουν, είσαι και θα είσαι πάντα για εμένα ολόκληρος ο κόσμος. Αυτό δεν αλλάζει ποτέ και με τίποτα. Αυτό να μην το ξεχάσεις ούτε για μια στιγμή στη ζωή σου. Αλήθεια σου λέω καρδούλα μου.
Κόρη: Δεν είπα ότι δεν με αγαπάτε. Προς Θεού, δεν το ένιωσα καθόλου αυτό. Ίσα ίσα ένιωσα μεγάλη αγάπη και ενδιαφέρον και από τους δύο σας. Είμαι πολύ τυχερή που έχω εσάς τους δύο για γονείς.
Γυναίκα: Εμείς να δεις! Με συγκινείς πολύ καρδούλα μου!
Κόρη: Δεν σου το λέω για να σε συγκινήσω. Στο λέω επειδή το εννοώ.
Γυναίκα: Είσαι ένα υπέροχο πλάσμα.
Κόρη: Έμοιασα στους γονείς μου. Για αυτό.
Γυναίκα (Σβήνει το τσιγάρο της. Την αγκαλιάζει): Να 'ξερες πώς περίμενα αυτήν την στιγμή. Σαν ψέματα μου φαίνεται. Η κόρη μου νύφη στην εκκλησία!
Κόρη: Και με τον άντρα της ζωής μου!
Γυναίκα: Θέλω πολύ να τον γνωρίσω.
Κόρη: Σήμερα το απόγευμα θα τον γνωρίσεις. Μέχρι σήμερα θα εργάζεται. Μετά θα πάρει την άδειά του. Και μόλις τελειώσει ο γάμος φεύγουμε.
Γυναίκα: Αλήθεια, δεν σε ρώτησα. Πού θα πάτε ταξίδι του μέλιτος;
Κόρη: Φλωρεντία!
Γυναίκα: Φλωρεντία! Μπράβο! Είχα πάει μια φορά όταν ήμουνα νέα.
Κόρη: Και τώρα νέα είσαι.
Γυναίκα: Τότε ήμουνα πολύ πιο νέα. Ήμουνα έγκυος σε εσένα, τριών μηνών. Ήταν ένα ταξίδι που έπρεπε να κάνω για τη δουλειά μου.
Κόρη: Ο πατέρας είχε έρθει;
Γυναίκα: Ο πατέρας σου ήταν τότε απασχολημένος με τις δικές του δουλειές.
Κόρη: Χαίρεσαι που θα τον δεις μετά από τόσα χρόνια;
Γυναίκα: Τι σημασία έχει; Εκείνη η στιγμή είναι δική σου, αποκλειστικά δική σου, ανήκει μόνο σε εσένα και σε κανέναν άλλον.
Κόρη (Στεναχωρημένη): Δεν τον έχεις συγχωρέσει ακόμα... έτσι δεν είναι; Και για να μην τον έχεις συγχωρέσει μετά από τόσο πολλά χρόνια, μάλλον δεν θα το κάνεις ποτέ. Έτσι δεν είναι;
Γυναίκα: Δεν υπάρχει λόγος να συγχωρέσω τον πατέρα σου για κάτι. Δεν μου έφταιξε πουθενά, δεν μου έκανε τίποτα. Απλώς... δεν τα βρήκαμε. Τόσο απλό είναι.
Κόρη: Θα έδινα τα πάντα για να τα είχατε βρει. Και κανένας χωρισμός δεν είναι καθόλου απλός.
Γυναίκα: Έχεις μεγαλώσει. Αλλά θα μεγαλώσεις κι άλλο. Ξέρεις πράγματα για τη ζωή αλλά θα μάθεις κι άλλα.
Κόρη: Έχω μάθει πράγματα, θα μάθω κι άλλα. Θα γνωρίζω τα πάντα σχεδόν για τη ζωή, αλλά ποτέ μου δεν θα μάθω γιατί χώρισες με τον πατέρα.
Γυναίκα: Τώρα έχουμε χαρά. Μην καταστρέφεις τις ωραίες στιγμές που θα έρθουν με κάποιες λυπητερές και στενάχωρες στιγμές που φύγανε. Η ζωή είναι πάντα μπροστά, ποτέ προς τα πίσω.
Κόρη: Δεν νομίζω να είναι κακό να έχω την απορία γιατί χώρισαν οι βιολογικοί μου γονείς. Και εσύ θα είχες την ίδια απορία εάν χώριζαν οι δικοί σου γονείς. Το ίδιο θα αισθανόταν και ο πατέρας μου, εάν βέβαια ήταν στη θέση μου.
Γυναίκα: Ξέρεις, κάποια πράγματα, νομίζω καλύτερο είναι να μην τα ψάχνουμε πολύ. Είναι άσκοπο να ψάχνεις την απάντηση σε κάποια πράγματα.
Κόρη: Γιατί;
Γυναίκα: Γιατί δεν θα βρεις απάντηση.
Κόρη (Ήρεμα): Ήσασταν... λίγο επιπόλαιοι. Για την ακρίβεια, δεν ήσασταν λίγο, αλλά πολύ επιπόλαιοι. Έτσι δεν είναι μητέρα;
Γυναίκα: Έτσι είναι. Έχεις δίκαιο. Το ίδιο θα έλεγα και εγώ εάν ήμουνα στη θέση σου.
Κόρη (Λυπημένα): Δεν είσαι όμως στη θέση μου.
Γυναίκα: Πάντως αυτό που θέλω να θυμάσαι για πάντα, είναι ότι ο γάμος των γονιών σου δεν είχε επιτυχία, αλλά η γέννησή σου ήταν η μεγαλύτερη ευτυχία για εμένα και τον πατέρα σου.
Κόρη: Έβλεπα τον πατέρα μου κάθε Σάββατο και Κυριακή. Ήταν πάντα καλός μαζί μου, τρυφερός, προστατευτικός, δεν έχω κανένα παράπονο από τον μπαμπά. Αλήθεια σου λέω. Δεν έχω κανένα παράπονο μαζί του. Δεν μου έλειψε τίποτα κοντά του, ούτε η αγάπη, ούτε η ζεστασιά μα ούτε και τα υλικά αγαθά. Που τώρα που μεγάλωσα κατάλαβα ότι ήταν υποδεέστερα όλων. Ούτε φυσικά και μαζί σου μου έλειψαν όλα αυτά. Έκανες τα πάντα για εμένα και σε ευχαριστώ. Είμαι πολύ περήφανη για τους γονείς μου. Και... καταλάβαινα βέβαια ότι οι μεταξύ σας σχέσεις, δεν ήταν και οι καλύτερες. Ούτε και το διαζύγιό σας ήτανε φιλικό, ήρεμο και πολιτισμένο. Καταλαβαίνω ότι χωρίσατε πολύ άγρια, αλλά στα δικά μου τα μάτια δεν αφήσατε να φανεί τίποτα.
Γυναίκα: Γιατί μου τα λες τώρα όλα αυτά; Τώρα δεν πρέπει να σε νοιάζει και να σε απασχολεί τίποτα άλλο εκτός από τον γάμο σου. Για αυτό ήρθα εδώ. Για αυτό θα έρθει και ο πατέρας σου εδώ. Για τον γάμο της κόρης μας. Για τον γάμο σου αγάπη μου, για τον γάμο σου! Θέλουμε να είσαι χαρούμενη και ευτυχισμένη!
Κόρη: Θα είμαι. Έχεις τον λόγο μου. Άλλωστε, αγαπάω πολύ τον μελλοντικό μου άντρα. Έχει έναν εξαίρετο χαρακτήρα. Είναι πολύ καλός άνθρωπος. Και οι γονείς του είναι σπουδαίοι άνθρωποι. Μας βοηθήσατε όλοι για να πάρουμε αυτό το μεγάλο σπίτι. Είμαστε ευγνώμονες!
Γυναίκα: Είναι το λιγότερο που θα μπορούσαμε να κάνουμε για εσάς. Ό,τι θέλεις, ό,τι χρειαστείς, θα μου το πεις και αμέσως θα το έχεις. Από κάτι μικρό και ασήμαντο μέχρι και τη ζωή μου, μέχρι και την ψυχή μου!
(Αγκαλιάζονται)
Κόρη: Να 'ξερες το ποσό χαίρομαι που έχω εσένα για μάνα μου!
Γυναίκα: Η χαρά είναι όλη δική μου!
(Χτυπάει το τηλέφωνο)
Κόρη: Με συγχωρείς, ε;
(Σηκώνει το ακουστικό)
Λέγετε. Ναι, η ίδια. Α, για τα εισιτήρια; Είναι έτοιμα; Α, σας ευχαριστώ πολύ. Θα περάσω να τα πάρω. Να είστε καλά. Γεια σας.
(Το κλείνει)
Είχαμε κάνει αεροπορική κράτηση. Έτοιμα και τα εισιτήρια λοιπόν!
Γυναίκα: Χαίρομαι. Και δεν μου είπες... Πόσο καιρό θα λείψετε;
Κόρη: Δεκαπέντε μέρες. Μετά πρέπει να επιστρέψει στη δουλειά του. Και μέχρι να επιστρέψει στη δουλειά του θα έχει μαζευτεί περισσότερη δουλειά. Είναι χρήσιμος και όλοι τον σέβονται στο γραφείο.
Γυναίκα: Δουλεύει πολλές ώρες την ημέρα;
Κόρη: Ναι. Από το πρωί μέχρι το βράδυ.
Γυναίκα: Τόσο πολύ, ε;
Κόρη: Ναι. Τόσο πολύ. Ξέρεις όμως κάτι; Μου αρέσει αυτό. Μου αρέσει πάρα πολύ. Πατάει γερά στα δικά του πόδια και δεν στηρίζεται σε ξένες πλάτες. Δεν θα αγαπάω τα χρήματα που θα φέρνει στο σπίτι μας, αλλά θα αγαπάω την εργατικότητά του, την τιμιότητά του. Η κάθε γυναίκα θέλει να θαυμάζει τον άντρα της. Αλλά πρέπει να έχει και λόγο για να τον θαυμάζει. Και εγώ ευτυχώς έχω.
Γυναίκα: Σαββατοκύριακα μόνο θα κάθεται;
Κόρη: Ναι.
Γυναίκα: Κάτι είναι και αυτό.
Κόρη: Γιατί το λες αυτό;
Γυναίκα: Νόμιζα ότι δούλευε λιγότερο. Δουλεύει πάρα πολύ αυτός ο άνθρωπος.
Κόρη: Για αυτό πρέπει να χαίρομαι και όχι να λυπάμαι.
Γυναίκα: Ναι. Να χαίρεσαι. Όμως... εντάξει, άλλος άνθρωπος είμαι εγώ, άλλος άνθρωπος είσαι εσύ. Δεν τα βλέπουμε ακριβώς το ίδιο τα πράγματα.
Κόρη: Αυτή είναι η γοητεία της ζωής.
Γυναίκα: Ναι, ποιος λέει το αντίθετο; Όμως... χμ, με αναγκάζεις να σου πω κάτι, να σου αποκαλύψω κάτι που με ρώτησες πιο πριν.
Κόρη: Τι σε ρώτησα πιο πριν;
Γυναίκα: Γιατί χώρισα με τον πατέρα σου.
(Παύση)
Ένας λόγος ήταν και αυτός. Δούλευε, δούλευε συνέχεια, είχε πολλές δουλειές, δεν είχε χρόνο για εμένα. Έλλειπε συνέχεια και το σπίτι ήταν άδειο. Βαριόμουνα, έπληττα. Δεν είχα εκείνο τον καιρό ούτε μια φίλη.
Κόρη: Δεν έφταιγε ο πατέρας μου για αυτό. Ας είχες μια φίλη.
Γυναίκα: Θες να μου πεις κάτι; Αυτός ο άνθρωπος με περιφρονούσε. Δεν το κατάλαβες; Όταν φεύγεις νύχτα από το σπίτι σου και έρχεσαι νύχτα, τότε σημαίνει ότι δεν σε ενδιαφέρει τίποτα άλλο παρά μόνο η δουλειά σου. Λες και δεν έχεις μια ψυχή που σε περιμένει στο σπίτι. Αυτό θα πει είμαστε μαζί. Ζούμε μαζί. Αφού δεν ζούσε μαζί μου. Τον έβλεπα λίγη ώρα και αυτό στο τέλος της ημέρας που ήταν πολύ κουρασμένος. Δεν τον χάρηκα τον άντρα μου.
Κόρη: Εδώ θα διαφωνήσω μαζί σου μητέρα.
Γυναίκα: Γιατί;
Κόρη: Γιατί πιστεύω ότι, όταν λέει ένα ζευγάρι είμαστε μαζί, δεν εννοεί αυτό που κατάλαβες εσύ τότε. Δεν είμαστε μαζί σε έναν χώρο. Είμαστε μαζί στη ζωή, μοιραζόμαστε τα πάντα, τις έννοιες, την κούραση, την επιστροφή στο σπίτι αργά το βράδυ για να αγκαλιάσει ο ένας τον άλλον, για να ανταλλάξουμε νέα, απόψεις, αυτό σημαίνει για εμένα είμαστε μαζί. Κατάλαβες;
Γυναίκα: Κατάλαβα. Δηλαδή φταίω;
Κόρη: Σε ένα διαζύγιο φταίνε πάντα και οι δύο. Και αυτός που κάνει το λάθος και ο άλλος που δεν του το συγχωρεί. Πολλοί συμμαθητές μου είχαν χωρισμένους γονείς. Ένας δύο μπορεί να είχαν σοβαρό λόγο που χώρισαν. Οι άλλοι όμως χώρισαν από βλακείες όπως ακριβώς χωρίσατε και εσείς.
Γυναίκα: Τι λες;
Κόρη: Λέω αυτό που εισέπραξα από εσένα και τον μπαμπά. Και σε τελική ανάλυση, αν το γεγονός ότι ο πατέρας μου δούλευε σε ρυθμούς πολύ κουραστικούς, ας του το έλεγες. Ας κάνατε μια κουβέντα, έναν διάλογο, με τον διάλογο λύνονται τα πάντα ξέρεις!
Γυναίκα: Κάναμε πολλές φορές διάλογο. Σε διαβεβαιώ για αυτό. Δεν βρήκαμε όμως λύση. Μην με κοιτάς με δυσπιστία. Δεν μπορέσαμε να βρούμε λύση.
Κόρη: Μήπως δεν κάνατε διάλογο και κάνατε μονόλογο;
Γυναίκα: Μα τι λες τώρα;
Κόρη: Ξέρεις πολύ καλά τι λέω.
Γυναίκα: Σου αρέσει να με κρίνεις, και μένα και κείνον.
Γυναίκα: Πίστεψέ με δεν μου αρέσει να κρίνω απολύτως κανέναν και πολύ περισσότερο τους γονείς μου. Όμως εδώ, τώρα πια, ανακαλύπτω ότι δεν χωρίσατε από ασυμφωνία χαρακτήρων ή από κάτι που να δικαιολογεί κάτι τέτοιο και μάλιστα όταν υπάρχει και ένα μικρό παιδί, εδώ ανακαλύπτω ότι χωρίσατε από έναν λάθος τρόπο σκέψης για το πώς αντιλαμβάνεστε την έννοια του γάμου και κυρίως την έννοια της αγάπης!
Γυναίκα: Δεν είναι τα πράγματα έτσι όπως τα λες.
Κόρη: Τα πράγματα δεν είναι όπως τα λέγατε εσείς στους εαυτούς σας τόσο καιρό!
Γυναίκα: Γίνεσαι άδικη και σκληρή!
Κόρη: Με συγχωρείς αλλά δεν γίνομαι ούτε άδικη ούτε σκληρή. Λέω τα πράγματα ακριβώς όπως τα αντιλαμβάνομαι εγώ.
Γυναίκα: Όπως και να την κάνουμε μια μεγαλύτερη πείρα από εσένα την έχω.
Κόρη: Πείρα έχεις μεγαλύτερη ή εγωισμό;
Γυναίκα: Κατηγορείς εμένα και αθωώνεις τον πατέρα σου, αυτό κάνεις.
Κόρη: Βλέπω και λέω τα λάθη των γονιών μου, μόνο αυτό κάνω και τίποτα άλλο.
Γυναίκα: Τα λάθη είναι ανθρώπινα. Έτσι δεν λένε;
Κόρη: Έτσι λένε. Και έτσι είναι. Αλλά εσύ δεν παραδέχτηκες ότι έκανες λάθος.
Γυναίκα: Το λάθος ήταν όλο του πατέρα σου. Δεν τον κατηγορώ, μπροστά σου τουλάχιστον, αλλά αυτός έφταιξε. Και τώρα που το λέω μπροστά σε εσένα, μπροστά στο παιδί μου, ντρέπομαι.
Κόρη: Και γιατί ντρέπεσαι; Αφού στα δικά σου τα μάτια εσύ είσαι αυτή που έχει το δίκαιο και το άδικο ο πατέρας.
Γυναίκα: Ντρέπομαι γιατί τόσα χρόνια δεν σου είπα τίποτα, δεν σου εξήγησα τίποτα, δεν είχαμε μπει καν σε αυτήν την κουβέντα. Και η ίδια μόνη σου είπες ότι δεν σε αφήσαμε να καταλάβεις τι νιώσαμε ο πατέρας σου και εγώ μετά το διαζύγιο. Είχε μπει ανάμεσα μας το κρύο, πολύ κρύο, πολύ κρύο.
Κόρη: Εσύ και εγώ βλέπουμε την αγάπη και τον γάμο πολύ διαφορετικά. Εγώ αφήνω τον άνθρωπό μου ελεύθερο, ό,τι αγαπάω το αφήνω ελεύθερο. Γιατί η αγάπη θα πει ελευθερία και τίποτα άλλο. Και ο γάμος, που γίνεται από αγάπη, μόνο ελευθερία είναι, μόνο ελευθερία και τίποτα άλλο.
Γυναίκα: Το ό,τι βλέπουμε τα πράγματα διαφορετικά, αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι εγώ τα βλέπω λάθος.
Κόρη: Τα βλέπω λάθος εγώ και εσύ σωστά, αυτό δεν θες να πεις;
Γυναίκα: Τα βλέπεις διαφορετικά, αυτό σου λέω. Έχουμε αλλά βιώματα, άλλες απόψεις και άλλα πιστεύω. Όλοι οι άνθρωποι είμαστε διαφορετικοί μεταξύ μας ακριβώς επειδή ζούμε και σκεφτόμαστε διαφορετικά. Ίσως και αυτό να είναι το ωραίο της ζωής! Το ότι δεν είμαστε ίδιοι. Θα ήταν μονότονος και αδιάφορος ο κόσμος αν όλοι ταιριάζαμε με όλους.
Κόρη: Σου έλλειπε πολύ ο μπαμπάς, αυτό είναι κάτι που σε πλήγωσε. Το ότι έλλειπε συνέχεια, ότι σε παραμελούσε.
Γυναίκα: Τώρα είπες την πιο ταιριαστή λέξη. Με παραμελούσε. Άσχημο αυτό το αίσθημα, ιδίως για μια γυναίκα νιόπαντρη. Γιατί, μην νομίζεις, έτσι και εκείνος. Ο πατέρας σου. Μόλις τελείωσε το ταξίδι του μέλιτός μας άρχισε να δουλεύει πάλι ακατάπαυστα.
Κόρη: Πάντα δούλευε ακατάπαυστα, και πριν παντρευτείτε.
Γυναίκα: Ναι. Του άρεσε πολύ η εργασία του. Όμως εγώ αισθανόμουνα μόνη μου, τελείως μόνη μου. Παντρεύτηκα έναν άντρα από αγάπη, ήθελα να είχα έναν σύντροφο και όμως... ένιωθα πολύ πιο μόνη από την στιγμή που τον παντρεύτηκα. Η χειρότερη μορφή της μοναξιάς είναι όταν είσαι με τον άνθρωπό σου.
Κόρη: Δεν ένιωθες μόνη όταν ήταν εδώ. Μόνη ένιωθες όταν έλειπε και ήταν στη δουλειά του για πολλές ώρες. Σκέφτηκες όμως ότι μπορεί να ήταν στη δουλειά του πιο πολλές ώρες γιατί δεν ήθελε να σου λείψει τίποτα; Γιατί ήθελε να σε έχει ευτυχισμένη;
Γυναίκα: Η ευτυχία μου θα ήταν η παρουσία του και όχι οι υπερωρίες του.
Κόρη: Μπορεί εκείνος να το έβλεπε διαφορετικά.
Γυναίκα: Μπορεί. Σου το είπα και πιο πριν. Διαφορετικά βλέπουμε όλοι ό,τι κοιτάζουμε. Έτσι είναι ο άνθρωπος. Έτσι είναι η ζωή.
Κόρη: Και δεν μου λες; Προσπάθησες πολλές φορές να του μιλήσεις;
Γυναίκα: Περισσότερες από ό,τι φαντάζεσαι.
Κόρη: Και τι έγινε; Τι σου έλεγε όταν του έλεγες τα παράπονά σου;
Γυναίκα: Μου έλεγε και εκείνος τα δικά του παράπονα.
Κόρη: Δηλαδή;
Γυναίκα: Ότι είμαι μια γυναίκα χωρίς κατανόηση. Ότι δεν τον σκέφτομαι. Ότι δεν προσπαθώ να μπω στη θέση του.
Κόρη: Έτσι σου έλεγε;
Γυναίκα: Έτσι μου έλεγε, ναι.
Κόρη: Υπήρχε κάποια υπερβολή στα λόγια του ή όχι;
Γυναίκα: Τι με ρωτάς τώρα και εσύ μετά από τόσα χρόνια;
Κόρη: Γιατί; Νομίζεις ότι δεν έχει σημασία;
Γυναίκα: Είμαι σίγουρη ότι δεν έχει σημασία.
Κόρη: Και δεν μου λες; Ποιος ζήτησε το διαζύγιο εσύ ή αυτός;
Γυναίκα: Εγώ το ζήτησα πρώτη το διαζύγιο.
Κόρη: Δυσκολεύτηκε εκείνος να στο δώσει;
Γυναίκα: Δεν ήθελε να μου το δώσει.
Κόρη: Και τελικά πώς σου το έδωσε;
Γυναίκα: Είχα φύγει από το σπίτι, και αφού κατάλαβε ότι δεν θα επέστρεφα κοντά του με τίποτα, τότε αναγκάστηκε και μου έδωσε το διαζύγιο.
Κόρη: Εσύ φταις. Όχι μόνο που του ζήτησες το διαζύγιο, αλλά είχες και μένα... ο πατέρας έκανε τα πάντα για να μην σου δώσει ποτέ το διαζύγιο. Και εσύ έκανες τα πάντα για να σου το δώσει.
Γυναίκα: Τώρα μέσα σου με κατηγορείς;
Κόρη: Δεν με σκέφτηκες μητέρα. Δεν με σκέφτηκες, αλήθεια πώς το μπόρεσες; Το διαζύγιο πονάει πιο πολύ το παιδί και όχι τον γονιό.
Γυναίκα: Δεν έχεις την δική μου εμπειρία. Μην με κρίνεις έτσι! Καταρχήν ποτέ μου δεν είπα ότι είμαι τέλεια. Μόνο τέλεια δεν είμαι.
Κόρη: Από τον χαρακτηρισμό τέλεια μέχρι το διαζύγιο... είναι άλλη απόσταση. (Μικρή παύση)
Γυναίκα: Και τι ήθελες; Να μείνω κοντά σε έναν άνθρωπο που δεν με κάνει χαρούμενη και ευτυχισμένη; Γιατί; Για ποιον λόγο; Δεν έχω μάθει στη ζωή μου να υποκρίνομαι.
Κόρη: Δεν είναι καθόλου άσχημο μητέρα κάποιες φορές στη ζωή μας να υποκρινόμαστε!
Γυναίκα: Διαφωνώ. Θέλω να είμαι πάντα ειλικρινής. Και αν μεγαλώνοντας εσύ έβλεπες τους γονείς σου να τσακώνονται μέρα νύχτα; Αν με έβλεπες με δακρυσμένα μάτια; Θα σου άρεσε κάτι τέτοιο; Θα ήταν ωραίο;
Κόρη: Η αλήθεια είναι ότι όχι. Δεν θα ήταν καθόλου ωραίο.
Γυναίκα: Είδες; Όλοι έχουμε δίκαιο. Και πρώτα πρώτα εσύ. Και ο πατέρας σου και εγώ. Κάτι δεν πήγε καλά, κάτι δεν λειτούργησε.
Κόρη: Να σε ρωτήσω και κάτι άλλο.
Γυναίκα: Ρωτά με ό,τι θες.
Κόρη: Καμία προσπάθεια επανασύνδεσης έγινε;
Γυναίκα: Ναι. Είχε γίνει. Και όπως θα κατάλαβες αυτό ήταν από την μεριά του.
Κόρη: Για εσένα δεν υπήρχε ήδη, ε;
Γυναίκα: Για εμένα δεν υπήρχε άλλος χρόνος για να πονάω και για να στεναχωριέμαι.
Κόρη: Και αυτός όμως πόνεσε και στεναχωρήθηκε από το διαζύγιό σας.
Γυναίκα: Πόνεσε πολύ. Πάρα πολύ. Αλλά, ήταν αργά πια. Δεν υπήρχε επιστροφή.
Κόρη: Δεν υπήρχε για εσένα επιστροφή, ο καημένος ο πατέρας μια ολόκληρη ζωή αυτή την στιγμή περίμενε. Την στιγμή που θα επέστρεφες σε αυτόν, στην αγκαλιά του, στη ζωή του. Όμως εσύ δεν του έδωσες δεύτερη ευκαιρία.
Γυναίκα: Δεν ήθελα να πονέσω ξανά. Γι' αυτό δεν ήθελα να προσπαθήσω να είμαι μαζί του. Δεν θα είχε κανένα νόημα.
Κόρη: Φοβήθηκες μην πονέσεις, για αυτόν τον λόγο δεν του άνοιξες την πόρτα σου.
Γυναίκα: Για την πόρτα της καρδιάς μου είχε κλειδί. Δεν φταίω εγώ. Εκείνος το έχασε.
Κόρη: Μην μιλάς συμβολικά! Στο κάτω κάτω αυτός ο άνθρωπος σου χάρισε ένα παιδί.
Γυναίκα: Ποτέ μου δεν κατηγόρησα τον πατέρα σου. Ούτε μια φορά δεν με άκουσες να λέω κάτι άσχημο για αυτόν, έτσι δεν είναι;
Κόρη: Έτσι είναι. Με τα λόγια δεν σε άκουσα ποτέ να τον κατηγορείς. Με τα λόγια όμως. Μόνο με τα λόγια δεν μου τον κατηγόρησες ποτέ τον πατέρα μου.
Γυναίκα: Τι ακριβώς εννοείς; Μπορείς σε παρακαλώ πολύ να μου πεις;
Κόρη: Αν ήξερες τι στάση και τι ύφος είχες απέναντί του δεν θα με ρώταγες.
Γυναίκα: Για αυτό ακριβώς χώρισα με τον πατέρα σου. Για να μπορώ να έχω ελεύθερα και χωρίς σκέψη οποία στάση θέλω απέναντί του. Τον γάμο μου τον πλήρωσα. Το διαζύγιο μου το γιόρτασα.
Κόρη: Γιατί το γιορτάσεις το διαζύγιο σου; Δεν τον αγάπησες ποτέ τον πατέρα μου, έτσι δεν είναι;
Γυναίκα: Τον πατέρα σου τον αγάπησα. Και θέλω να είναι καλά. Το διαζύγιό μας όμως ήταν κάτι που με έκανε πιο δυνατή και πιο αποφασιστική! Έμαθα ότι κανένας άνθρωπος –εκτός από τη σχέση γονιού και παιδιού– δεν ανήκει ποτέ και σε κανέναν. Όλα τα άλλα είναι ενθουσιασμοί!
Κόρη: Ενθουσιασμοί, ε; Κάνεις λάθος. Αυτό που νιώσατε εσείς, ο πατέρας και εσύ, όταν γνωριστήκατε ήταν υπέροχο και μοναδικό! Πολύ σπουδαίο! Μην το τσαλαπατάς έτσι χάμω με τα πόδια σου!
Γυναίκα: Δεν τσαλαπατάω τίποτα χάμω με τα πόδια μου. Τα γεγονότα και ό,τι ζήσαμε σου λέω.
(Παύση)
Πώς κατάλαβες τι έχω ζήσει με τον πατέρα σου;
Κόρη: Έχω δει φωτογραφίες σας. Ο τρόπος που σε κοίταζε ήταν όλος αγάπη και λατρεία. Έβλεπα τις φωτογραφίες των πρώτων σας χρόνων και έλεγα, έτσι θέλω να με κοιτάξει και εμένα ο άντρας που θα αγαπήσω σαν μεγαλώσω. Έτσι όπως κοίταζε ο πατέρας μου την μητέρα μου. Πού να ξέρατε ότι θα χωρίζατε χωρίς λόγο!
Γυναίκα: Δεν χώρισα χωρίς λόγο. Είχα λόγο που χώρισα με τον πατέρα σου. Όλοι όσοι χωρίζουν έχουν λόγο.
Κόρη: Λίγοι άνθρωποι από αυτούς που χωρίζουν έχουν λόγο. Οι περισσότεροι χωρίζουν γιατί αρνούνται να κάνουν διάλογο και να μιλήσουν με κάθε ειλικρίνεια και επειδή δεν βάζουν τίποτα πιο ψηλά από το εγώ τους! Αυτή είναι η αλήθεια και πρέπει να την παραδεχόμαστε και να την λέμε! Για το «εγώ σου» χώρισες.
Copyright © Μάνος Καραβασίλης All rights reserved
Πρώτη δημοσίευση
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε πίνακα Saundra Lane Galloway (Mother and Daughter, ακρυλικό σε χαρτί)