Πώς ξεκίνησε το συγγραφικό ταξίδι; Ποιο ήταν το έναυσμα;
Κωνσταντίνα Παναγιωτοπούλου: Πριν από δέκα χρόνια είχα γράψει κάποια σκόρπια ποιήματα με θέμα διάφορα λουλούδια, που συμβόλιζαν τον έρωτα, την αγάπη, το θάρρος, τη χαρά, τη λήθη, την απόπειρα του ανθρώπου να κυριαρχήσει και να φυλακίσει την φύση κ.α. Κατά τη διάρκεια της καραντίνας λόγω covid έμεινα για κάποιο διάστημα ολομόναχη στο σπίτι και μετά από μια εσωστρεφή περίοδο απολογισμού της ζωής μου και αφού συγχώρησα τον εαυτό μου και άλλους ανθρώπους του παρελθόντος μου, ένιωσα την επιτακτική ανάγκη να εκφράσω στο χαρτί τα συναισθήματα και τις σκέψεις μου. Έτσι γεννήθηκαν τα ολισθήματα.
Τα έργα που περιέχονται στη συλλογή «Ολισθήματα» χωρίζονται σε μέρη που σχετίζονται με τις τέσσερις εποχές του έτους. Πώς συνδυάζονται τα έργα με τις εποχές και τις περιόδους της ζωής;
Κ.Π.: Κατηγοριοποίησα τα ποιήματα σύμφωνα με τις τέσσερις εποχές του έτους καθώς με τις τέσσερις εποχές στις οποίες χωρίστηκε και η δική μου ζωή. Ξεκινώ με τον χειμώνα μιας και η ζωή μου στο μακρινό παρελθόν είχε χειμωνιάτικη διάθεση. Έπειτα ήρθε μια περίοδος ακμής και ζωτικότητας, δηλαδή η άνοιξη της ζωής μου. Στο καλοκαίρι κατέταξα ποιήματα που μου θύμιζαν τα ελληνικά καλοκαίρια που πέρασα στα μοναδικά νησιά μας και στον τόπο καταγωγής μου, τη Μεσσηνία. Το ποίημα «Το Ποτάμι» το εμπνεύστηκα στο μικρό ποταμάκι του χωριού μου το οποίο το επισκεπτόμουν κάθε καλοκαίρι. Έπειτα όντως πια στη μέση ηλικία βρίσκομαι στο φθινόπωρο της ζωής μου και τα ποιήματα του φθινοπώρου εκφράζουν την όμορφη μελαγχολία την οποία κερδίζει κανείς όταν αποδέχεται με φυσικότητα τον θάνατο.
Τώρα για τον αναγνώστη μπορεί να τον εκφράζει η κάθε εποχή σύμφωνα με τα δικά του βιώματα. Ούτως ή άλλως τα ολισθήματα δεν μου ανήκουν πια, τώρα βρίσκονται στα χέρια των αναγνωστών.
Διαβάζοντας τα κείμενα προσέχω την ανθρωποκεντρική φύση των έργων. Ο άνθρωπος και όλα όσα τον απασχολούν παραμένει τελικά το κέντρο κάθε δημιουργίας;
Κ.Π.: Πρέπει να ομολογήσω πως όταν τα έγραφα δεν συνειδητοποίησα ότι η φύση τους είναι ανθρωποκεντρική. Η εμπειρία μου μου δείχνει πως μια σταγόνα νερού, όπως γράφω το ποίημα «Η σταγόνα», έχει ίδια αξία με τη ζωή ενός ανθρώπου. Εκτός από την ίδια αξία έχει και ομοιότητα με την ανθρώπινη ζωή γι' αυτό τον λόγο μπορεί και να συμβολίζει κάτι τόσο κοντινό σε αυτήν. «Κολυμπά άδεια και αποδιώχνει τη μορφή της, / της είναι αχρείαστη πια.» Οι μορφές περνούν και χάνονται και όλα είναι ένα, όλα καταλήγουν στον ίδιο ωκεανό της ζωής και του θανάτου. Άρα ο άνθρωπος θα ήταν καλό να συνειδητοποιήσει πως δεν είναι το κέντρο της δημιουργίας. Στην ουσία για εμένα δεν υπάρχει κέντρο δημιουργίας, μα μόνο δημιουργία.
Σας ιντριγκάρει να γράφετε για άλλους ή περισσότερο το σημείο εκκίνησης αφορά προσωπικά βιώματα;
Κ.Π.: Ξεκινώ να γράφω από προσωπικά μου βιώματα και δεν μπορώ να κρύψω πως η γραφή είναι για μένα μια θεραπευτική διαδικασία. Ελπίζω να γίνει τέτοια και για τους αναγνώστες και έτσι να μπορέσουν να ανακαλύψουν τη δική τους λανθάνουσα αλήθεια μέσα από τα λάθη τους.
Υπάρχει ποιητής που αγαπάτε ιδιαίτερα ή που να σας έχει επηρεάσει στη ζωή ή στο έργο σας;
Κ.Π.: Με ένα κατηγορηματικό «Ναι» θα απαντήσω πως ήταν, είναι και θα είναι ο Οδυσσέας Ελύτης. Τον λατρεύω από έφηβη. Όπως έγραψε στη συλλογή του «Ήλιος ο πρώτος»: «Έτσι συχνά όταν μιλώ για τον Ήλιο μπερδεύεται στη γλώσσα μου ένα μεγάλο τριαντάφυλλο κατακόκκινο. Αλλά δεν μου είναι βολετό να σωπάσω». Με αυτούς τους στίχους ταυτίζομαι και τους έχω ως αρχή στη ζωή μου.
Τι διαβάζετε ως φιλαναγνώστρια;
Κ.Π.: Διαβάζω τους κλασικούς ποιητές Έλληνες και Αγγλόφωνους. Μου αρέσει ιδιαίτερα ο Walt Whitman, o William Blake, o Coleridge και ο Wordsworth. Επίσης μυθιστορήματα όπως αυτά του Ian MacEwan και των Marquez και Isabel Alliende. Οι παραπάνω είναι οι αγαπημένοι μου.
Ποια είναι η γνώμη σας για τη σύγχρονη βιβλιοπαραγωγή σε σχέση με τη λογοτεχνία στη χώρα μας;
Κ.Π.: Πιστεύω πως υπάρχουν νέα ταλέντα και θα ήταν ευχής έργον να μπορέσει το αναγνωστικό κοινό να τα διακρίνει και να δημιουργηθεί ένα σύγχρονο λογοτεχνικό κίνημα στη χώρα μας. Νομίζω πως αυτό είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί.
Αν έπρεπε να περιγράψετε με μια λέξη το βιβλίο, εξαιρώντας τη λέξη «Ολισθήματα», που αποτελεί τον τίτλο του, ποια θα ήταν και γιατί;
Κ.Π.: Θα ήταν ο τίτλος που είχα σκεφτεί να δώσω πριν 10 χρόνια, «Ίχνη Ζωής», διότι κάθε ποίημα αποτελεί ένα ίχνος ζωής και η ιερή γλώσσα του σύμπαντος μιλάει μέσα από αυτά τα ίχνη που η ζωή αφήνει.
Τι θα θέλατε να πείτε στον αναγνώστη σας; Και τέλος, υπάρχει κάτι που θα θέλατε να πείτε σε εκείνον που έχει διαβάσει ήδη το βιβλίο;
Κ.Π.: Θα ήθελα να συμβουλεύσω το κοινό να μη φοβάται να διαβάσει ποίηση. Αρκεί να διαβάσει με την καρδιά του πρώτα και να αφήσει την φαντασία του ελεύθερη. Λείπει η φαντασία από την καθημερινότητά μας, μα είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος της και οι κάθε λογής εξουσίες την τρέμουν.
Όσο για αυτούς που διάβασαν τα «Ολισθήματα», τους ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου για την εμπιστοσύνη που έδειξαν.
Διαβάζοντας τη συλλογή Ολισθήματα, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ακακία, εν πρώτοις, βλέπεις την αμεσότητα που έχουν τα κείμενα με την ίδια τη δημιουργό, την Κωνσταντίνα Παναγιωτοπούλου. Σου επιτρέπει να «δεις» μέσα της ή αυτό που ονομάζουμε τον κόσμο με τα μάτια της και το εισπράττεις μέσω της πρωτοπρόσωπης γραφής, του ανοίγματος (ψυχής) που επιχειρεί, μιας αφιλτράριστης έκφρασης όσων «βλέπει» κι υπάρχουν εκεί κ.α.
Αν ήταν στο χέρι μου να οργανώσω τα έργα, αυτή την ίδια δομή θα επέλεγα. Να ξεκινήσει το βιβλίο από τον χειμώνα (της) και να ακολουθήσουν οι άλλες εποχές –μια επιλογή που την εξηγεί κι η ίδια παραπάνω αλλά που, προφανώς, δεν θα μπορούσε και να σταθεί αλλιώς αυτή η σειρά των ποιητικών.
Προσέχω την ισπανική αύρα, εδώ κι εκεί, που με έναν τρόπο έχει εισβάλλει στην ποίησή της, τη φύση και τα στοιχεία της, το απόσταγμα –εκεί προς το τέλος– πως όσα κι αν έχεις κάνει/δει/γνωρίσει, τελικά, όλα άγνωστα παραμένουν με κρυφές πτυχές και αβέβαιη συνέχεια. Παρατηρώ και τον προσωποποιημένο Ήλιο, τη Σελήνη, τον Θάνατο ή τον Έρωτα, που γράφονται έτσι, με κεφαλαίο μπροστά, επειδή εξουσιάζουν, επειδή η σημασία τους είναι θεμελιώδης, ουσιαστική και πάνω από τον άνθρωπο.
Η κυρία Παναγιωτοπούλου γράφει από καρδιάς και γράφει με έναν οικείο τρόπο, που δεν ξενίζει και δεν δυσκολεύει τον αναγνώστη-αποδέκτη της. Γράφει για όλους. Δημιουργεί (συν-)αισθήματα που (δια-)περνούν το άψυχο χαρτί και φορτίζουν τον παραλήπτη. Έχει ψυχή και σθένος ενώ δεν φοβάται να εκτεθεί.
Ανακαλύψτε την!
Η Κωνσταντίνα Παναγιωτοπούλου μίλησε για την ποίηση και την ποιητική της συλλογή Ολισθήματα, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ακακία. Αντί περίληψης μπορείτε να διαβάσετε ένα δείγμα γραφής, που ακολουθεί, ενώ παρακάτω θα δείτε τι έγραψε για το βιβλίο αποδεχόμενη την πρό(σ)κληση της στήλης Ακρότιτλο.
Ο πνιγμόςΗ ανάσα μου δεμένη σε πέντε κόμπους,ντυμένη με βαρύ χειμωνιάτικο παλτό,ασφυκτιά να σε ακολουθήσειστα μονοπάτια του κινδύνου.Τρέμω και όμως φιλάω τα χείλη σου.Ξυράφια καταπίνω από έναν έρωταδίχως ανταπόκριση.Το περπάτημα της ζωής είναι γοργόΚαι εγώ ακολουθώ ασθμαίνονταςπνιγμένη στις ψευδαισθήσεις μου.Το δωμάτιο είναι μικρόκαι Μέδουσες τα μακριά μαλλιάμπλέκονται στο λαιμό μου και με πνίγουν.Απότομα πέφτω απ' τα κρεβάτια του ονείρουκάθε βράδυΚαι κάθε πρωί σηκώνομαι, ξεσκονίζομαιχαμογελώ και προχωρώ πνιγμένη.
Η Κωνσταντίνα Παναγιωτοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα στις 31 Δεκεμβρίου 1977. Αποφοίτησε από την Αγγλική φιλολογία του ΕΚΠΑ με ειδίκευση στη λογοτεχνία. Εργάζεται ως καθηγήτρια αγγλικών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Εκτός από την αγγλική γνωρίζει πολύ καλά και την ισπανική γλώσσα. Η πρώτη της ποιητική συλλογή «Ολισθήματα» χωρίζεται στις τέσσερις εποχές της ανθρώπινης ζωής, οι οποίες γεμάτες ολισθήματα κάθε λογής οδηγούν στην ποιητική αλήθεια.
Ολόκληρες
Λέξεις τα συστατικά.
Ισχυρό
Συναίσθημα που
Θεραπεύει με την συνταγή της
Η ποίηση.
Μάτια που βλέπουν τις
Αχτίδες του Ήλιου που
Τρέμουν
Ασταμάτητα.