Καταρχάς, πριν ξεκινήσουμε να ξεκαθαρίσουμε ορισμένα πράγματα.
Πρώτον, είναι τα Σπάτα, των Σπάτων και όχι των Σπατών. Γιατί για να ήταν των Σπατών θα έπρεπε να είναι τα Σπατά, και αν κανείς βαριακούει μπαίνουμε σε πολύ επικίνδυνα και δύσοσμα μονοπάτια.
Δεύτερον, οι κάτοικοι ονομάζονται Σπαταναίοι όσο κι αν θα ήθελαν να λέγονται Σπατιάτες.
Τρίτον, δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την φράση που είπε ο Τζέραλντ Μπάτλερ στους 300, διότι αυτός είπε: This is Sparta!
Και τώρα που τα ξεκαθαρίσαμε όλα αυτά ας μιλήσουμε για τα Σπάτα.
Ιδρυτής των Σπάτων ήταν ένας πολέμαρχος του 14ου αιώνα ο Ιωάννης Μπούας Σπάτας, όπου Shpata στα αλβανικά σημαίνει σπαθί, άρα σπάτας ο σπαθοφόρος.
Ο Γιαννάκης ο Μπούας ο καραμπουζουκλής Σπάθας λοιπόν, ήταν ο τύπος που ξηγιότανε σπαθί και όχι πάντα με την καλή την έννοια.
Πώς θα πάμε όμως στα Σπάτα; Αν όπως είμαστε στη λεωφόρο Μεσογείων προσπεράσουμε την Λαυρίου και κάνουμε δεξιά αμέσως μετά στη λεωφόρο Σπάτων, σε κανένα τεταρτάκι θα δούμε δεξιά μας το γήπεδο του Αήττητου Σπάτων. Αυτό το «Αήττητος» πέφτει λίγο βαρύ. Τι λίγο; Πιο βαρύ κι από στιφάδο μιας και από ήττα σε ήττα το πάει, αλλά τελοσπάντων, δεν είμαι εδώ για να κρίνω.
Τέρμα τα ποδοσφαιρικά, είπα στιφάδο και μου άνοιξε η όρεξη. Σας έχω συνταγάρα! Μοσχαράκι στιφάδο αλά Σπαταναίικα όπως ακριβώς την βρήκα στο laografia-spata.gr. Πάμε να την ετοιμάσουμε; (Οι βίγκαν μετρήστε δύο παραγράφους και προσπεράστε τις ή αντικαταστήστε το μοσχάρι με κιμά σόγιας, μόνο προσθέστε γύρω στα 300 κιλά έξτρα αλάτι και μπαχαρικά.)
Πείτε στον κρεοπώλη σας να σας κόψει σε κυβάκια 8 τόνους μοσχάρι. Το ρίχνετε σε μια κατσαρόλα να τσιγαριστεί μαζί με 600 κιλά λάδι, το καλό, το σπαταναίικο. Όση ώρα το μοσχαράκι θωρακίζεται εσείς καθαρίζετε 8 τόνους κρεμμυδάκια, τα μικρά, ξέρετε, για στιφάδο. Προσέξτε την αναλογία να είναι, κρεμμύδια προς κρέας 1:1 γιατί αλλιώς θα σας βγει τεριγιάκι και δεν το θέλουμε.
Καθαρίζετε 2500 σκελίδες σκόρδο ακριβώς, όχι περισσότερες γιατί θα σας πέσει βαρύ κι αχώνευτο σαν τον υποβιβασμό του Αήττητου. Τα ρίχνετε όλα στην κατσαρόλα μαζί με 1500 κιλά ντομάτες, 500 κιλά ντοματοπελτέ, 600 λίτρα ξίδι, το αγνό, το σπαταναίικο και καμιά 200αριά κιλά αλάτι, γαρύφαλλα, μπαχάρια, πιπέρια, κύμινα, δίμηνα, τρίμηνα έως και εξάμηνα. Τα ανακατεύετε με μια κουτάλα και τα αφήνετε να σιγοβράσουν για 9 ώρες.
Θα βγουν περίπου 18 με 20 χιλιάδες μπαμπάτσικες μερίδες. Φτάνουν για όλους τους Σπαταναίους + φιλοξενούμενοι + τραγουδιστές + ορχήστρα που θα παίζει όλη νύχτα. Αν έχετε περισσότερους καλεσμένους διπλασιάστε τα συστατικά (όχι το σκόρδο, θα σας κάτσει στο στομάχι σαν τα γκολ που τρώει ο Αήττητος).
Αν πάλι βαριέστε όλη αυτή τη διαδικασία απλά περάστε μια βόλτα στις 29 Ιουνίου από τα Σπάτα να φάτε το περίφημο στιφάδο τους και να πιείτε το εξαιρετικό ντόπιο κρασί.
Atheofovos mode on/ Για κάποιον λόγο ενώ η γιορτή είναι Πέτρου και Παύλου, το φαγάκι είναι αποκλειστικά του Πέτρου. Ο Παύλος γενικά είναι λίγο περιφρονημένος, δεν ξέρω τι παίζει, έχουνε μαλώσει; Ξέρετε κάτι;
Συνεχίζουμε να ξεπατικώνουμε από το laografia-spata.gr:
Από τους μύθους και τις παραδόσεις που κυκλοφορούν σχετικά με το φαγάκι του αγίου Πέτρου είναι και οι εξής:
1) Τα ταμένα ζώα για την σφαγή τρέχουν και θυσιάζονται μόνα τους!
Τέτοια αυτοθυσία!
2) Οι γυναίκες που καθαρίζουν τα κρεμμύδια δεν κλαίνε.
Οι άντρες έτσι κι αλλιώς δεν κλαίνε και φυσικά ούτε κρεμμύδια καθαρίζουν. Δεν είναι αντρικές δουλειές αυτές.
3) Κατά την προετοιμασία δεν πετάει καμία μύγα στον χώρο.
Έχει φροντίσει για αντιαεροπορικά ο Αρχάγγελος Μιχαήλ προστάτης της αεροπορίας.
4) Το φαγητό δεν μουχλιάζει!
Απλώς πιάνει μια μαλακή, πρασινωπή κρούστα από πάνω που σε καμία περίπτωση δεν (πρέπει να) τη λες μούχλα. Καταναλώνεται άφοβα κι αν κανείς πάθει δηλητηρίαση θα φταίει η σόδα.
5) Κανείς δεν τόλμησε να «παρεκκλίνει» του εθίμου. Ο Άγιος (ένας είναι ο Άγιος) πρέπει να γιορταστεί «όπως του πρέπει». Τυχόν αμέλεια ή σκέψη για μη εφαρμογή του εθίμου «τιμωρείται».
Εδώ νομίζω ότι δεν είχε υπολογιστεί ο παράγων κορωνοϊός… Διότι δυο χρόνια τώρα που είναι στα ντουζένια του ο κορωνοϊός τιμωρείται ο άγιος με μη εορτασμό (σαν τον Παύλο, χρόνια τώρα)… /Atheofovos mode off
Τα Σπάτα βρίσκονται χτισμένα πάνω σε λόφο κάτι που, εκτός από μια όμορφη πόλη, την κάνει και λειτουργική καθώς εξοικονομείται η καλλιεργήσιμη γη. Έχουν στην κυριολεξία αμέτρητες εκκλησίες και φυσικά Πολιούχος της πόλης είναι ο Άγιος Πέτρος (α, ναι, κι ο Παύλος, ο παρακατιανός).
Ανήκει στον δήμο Σπάτων - Αρτέμιδος και το δημαρχείο έχει κατσικωθεί εκεί παρότι είναι κατά πολύ μικρότερη πόλη από την Αρτέμιδα (τη Λούτσα ντε!)
Από τη νεολιθική περίοδο άρχισε να κατοικείται και ιδίως στην Μυκηναϊκή περίοδο (1600-1050 π.Χ.) τα Σπάτα είχαν περίοπτη θέση, όπως φαίνεται από τα πολλά ευρήματα. Υπάρχει μάλιστα και οδός Μυκηναϊκών τάφων που (κατά σύμπτωση;) είναι η μοναδική ευθεία σε ολόκληρη την πόλη!
Γιατί εδώ μιλάμε για ρυμοτομία για σεμινάρια, όχι αστεία: Πώς να αποφύγετε να φτιάξετε μια πόλη με τέτοιους δρόμους!
Υπάρχει ένας κεντρικός ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ που διασχίζει την πόλη απ' άκρη σ' άκρη, η λεωφόρος Βασιλέως Παύλου (κι εδώ τον βασιλιά τιμάνε, ο άγιος πάλι στην απέξω) και ένας δήθεν περιφερειακός που κάνει τον γύρο έξω από τη μισή πόλη, και είναι η χαρά του τρακαρίσματος καθώς όπου του αρέσει του καθενός στρίβει, φρενάρει, μαρσάρει ή παρκάρει.
Και σαν να μην έφταναν αυτά είναι και κάτι ζαμανφουτίστες εκδρομείς, οι οποίοι αφού έχουν κάνει το μπανάκι τους στην Αρτέμιδα (τη Λούτσα καλέ!) τους καρφώνεται η φαεινή ιδέα να κόψουν δρόμο μέσα από τα Σπάτα νομίζοντας ότι θα γλυτώσουν την κίνηση. Και μετά κινητοποιείται η πυροσβεστική, η ΕΜΑΚ, τα ΕΚΑΜ, ο στρατός ξηράς, η αρχαιολογική υπηρεσία, τρία ελικόπτερα, δυο τορπιλάκατοι και μία Νικολούλη για να ψάχνουν τους αγνοούμενους ανάμεσα σε αρχαία κτερίσματα και μυκηναϊκούς τάφους. Και τελικά τους βρίσκει η Νικολούλη (ποιος άλλος;) αγκαλιά με το χαμένο αριστερό σανδάλι του Αγαμέμνονα. Κάπως έτσι ανακαλύπτονται τα αρχαία της περιοχής, τι νομίζατε;
Κι εδώ έρχεται η στήλη να σας δώσει μερικές συμβουλές που πιθανώς να σας σώσουν τη ζωή. Με ευχαριστείτε αργότερα που θα σας δώσω το ΙΒΑΝ μου.
Ακούστε λοιπόν:
ΠΟΤΕ μην πείτε «θα μπω μέσα από τα Σπάτα για να κόψω δρόμο». Είτε πάτε στην Αρτέμιδα (Λούτσα λέμε…) είτε γυρίζετε από εκεί, μην κάνετε το μοιραίο λάθος.
ΠΟΤΕ μην πείτε «θα κάνω το τετράγωνο και θα ξαναγυρίσω» αν έχετε προσπεράσει το κατάστημα που θέλετε να πάτε. Αντί για τετράγωνο θα κάνετε έναν τεράαααααστιο κύκλο + μισό περιφερειακό και όταν επιστρέψετε το κατάστημα θα έχει κλείσει. Ίσως και για πάντα… ΠΟΤΕ μην πείτε «θα βρω να παρκάρω εύκολα». Δεν θα βρείτε. Εκτός αν παρανομήσετε και το πάρει ο γερανός. Ή το πάρει παραμάζωμα το διπλό λεωφορείο.
ΠΟΤΕ μην τρέχετε στη λεωφόρο Παιανίας - Λούτσας (Πουθενά μην τρέχετε, αλλά εδώ ένας λόγος παραπάνω γιατί θα σας γράψουν και καλά θα κάνουν!)
Και κυρίως ΠΟΤΕ μα ΠΟΤΕ μη φύγετε από την Αρτέμιδα (τη Λούτσα λέμεεεε…) Κυριακή βράδυ καλοκαιριού για Αθήνα.
(Αν και αυτά θα τα πούμε εκτενέστερα στο κεφάλαιο «Καλώς ήρθατε στη Λούτσα, παρντόν, Αρτέμιδα!»)
Φυσικά υπάρχει πάντα κι η άλλη πιθανότητα, να χαθεί κάποιος στον περιφερειακό των Σπάτων. Εκεί, μετά το κέντρο υγείας ένας απρόσεκτος οδηγός να κάνει δεξιά (είπαμε, εκεί όλοι κάνουν ΟΠΟΥ θέλουν, ΟΠΟΤΕ θέλουν, Ο,ΤΙ θέλουν) πριν την λεωφόρο Σπάτων και να βγει σ' έναν δρόμο γεμάτο κυπαρίσσια που συνήθως σε πάνε τέσσερις… και από κει να μην ξέρει που παν τα τέσσερα.
Δυο περιπτώσεις υπάρχουν για τον άτυχο οδηγό ΑΝ τελικά καταφέρει να κοροϊδέψει τον χάρο, τα ανάποδα ραδίκια και τους τέσσερις, και να ξεμπερδέψει από τον ++χλοερό++ τόπο:
Περίπτωση πρώτη: Να πέσει μέσα σε καμία γούβα και να δει κανένα ανέμελο ιπποπόταμο να παίρνει το μπάνιο του. Αληθινό ιπποπόταμο, όχι μαϊμού. Βασικά και μαϊμού μπορεί να δει άλλα όχι μαϊμού ιπποπόταμο μαζί σε ένα ζώο, δεν ξέρω αν έγινα κατανοητός. Θα μου πείτε που βρέθηκε ο ιπποπόταμος στα Σπάτα και θα σας απαντήσω ότι εκεί βρίσκεται το ξακουστό Αττικό πάρκο.
Ό,τι τραβάει η ψυχή σας σε ζωντανό εκεί θα το βρείτε! Θέλετε τσιτάχ; Έχουμε! Θέλετε άγρια γαϊδούρια Σομαλίας; Ασφαλώς και έχουμε! Θέλετε ασπρόλοφους Ταμαρίνους, πολύχρωμους παπαγάλους και σουβλόπαπιες; Κι απ' αυτά έχουμε! Τα πάντα όλα έχουμε! Όχι, συγγνώμη πάντα δεν έχουμε. Πάντα είχαμε τα πάντα εκτός από πάντα!
Το τίμημα του να χαθείς στα Σπάτα και να πέσεις στο Αττικό πάρκο; 18€/ενήλικα, 14€/παιδί αλλά μπορεί να πέσεις και σε προσφορές. Επίσης παιδιά τρισευτυχισμένα, σύζυγος ευτυχισμένη. Και με πορτμπαγκάζ ΑΔΕΙΟ (θα καταλάβετε γιατί το λέω στην δεύτερη περίπτωση) άντε το πολύ πολύ να φορτωθείτε κανένα ζευγάρι σουρικάτες πάνω στο καπό ίσως και κανέναν λεμούριο χωμένο στο πίσω κάθισμα.
Περίπτωση δεύτερη: Να πέσει μέσα στο εκπτωτικό χωριό (McArthurGlen + Smart Park - και σαμπουάν και κοντίσιονερ, 2 σε 1 πακέτο).
Το τίμημα του να χαθείς στα Σπάτα και να πέσεις μέσα στο εκπτωτικό χωριό; Σύζυγος τρισευτυχισμένη, παιδιά χαμογελαστά, πορτμπαγκάζ γεμάτο ψώνια, τσέπη άδεια, επόμενος λογαριασμός ΔΕΗ απλήρωτος.
Στην περιοχή των Σπάτων, στον δρόμο προς το αεροδρόμιο βρίσκονται οι εγκαταστάσεις της ΑΕΚ και το εκθεσιακό κέντρο Metropolitan Expo μέσα στην περιοχή του αεροδρομίου.
Αυτά που λέτε είναι τα Σπάτα ή αλλιώς όπως λέει και ένας φίλος (όχι ο Τζέραλντ, αυτουνού δεν του μιλάω πια, ένας άλλος, δεν τον ξέρετε):
— This is Spata!
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε έργο ζωγραφικής Maleas Konstantinos (Landscape in Spata)