Φεύγουμε από
Και τώρα, μια προσφορά της στήλης σε όλους τους φιλομαθείς αναγνώστες της. Yurda λένε οι Τούρκοι το σπίτι, και κατ' επέκταση την πατρίδα, την οικογενειακή θαλπωρή. Η περιοχή λέγεται ότι ονομάστηκε έτσι λόγω της προστασίας που φαίνεται να έχει από τα φυσικά φαινόμενα, καθώς μοιάζει με μια λεκάνη η οποία προστατεύεται από τους γύρω λόφους. Το 1965 μετονομάστηκε κι αυτή (σιγά μην την αφήνανε) στο παλιό της όνομα (το κρατάω μυστικό, είναι σαρπράιζ).
Στο σημείο αυτό ας πούμε γιατί ονομάστηκε έτσι ο Σαρωνικός κόλπος. Ανοίγουμε την Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, και διαβάζουμε. Ήταν λέει ένας βασιλιάς στην Τροιζήνα που τον έλεγαν Σάρωνα. Μια μέρα, εκεί που κυνηγούσε είδε ένα ελάφι. Το πήρε από πίσω, ρίχνει μια ντουφεκιά με το τόξο, όμως το ελάφι αποδείχτηκε γάτα! Την κάνει με ελαφρά πηδηματάκια και πάει και πέφτει στη θάλασσα για να γλυτώσει. Βουρ από πίσω ο Σάρωνας που δεν πίστευε ότι μπορεί να τον κερδίσει ένα τόσο δα ελαφάκι. Το ελαφάκι όμως, εκτός από γάτα αποδείχτηκε και δελφίνι. Και όχι μόνο τον κέρδισε, τον έπνιξε κιόλας! Το άψυχο σώμα του εκβράστηκε στην απέναντι πλευρά, κάπου εκεί που ο ίδιος είχε χτίσει έναν ναό προς τιμήν της θεάς Αρτέμιδος. Σ' εκείνο το μέρος τον θάψανε κιόλας. Το μέρος ονομάστηκε, προς τιμήν του, (σαρπράιζ!) Σαρωνίδα και ο κόλπος Σαρωνικός. Αν προσθέσουμε την λεωφόρο Σαρωνίδας και τον Δήμο Σαρωνικού, έχουμε καρέ του Σάρωνα.
Βλέπετε τα παλιά τα χρόνια αρκούσε να πνιγείς σε μια θάλασσα για να γίνεις «επώνυμος ήρωας», να δώσεις δηλαδή τ' όνομά σου (βλ. Ίκαρος, Αιγέας, Σάρωνας…). Στη σύγχρονη Ελλάδα δεν πρόκειται να το δούμε αυτό κι ας πνίγονται τόσα παιδάκια καθημερινά στην προσπάθειά τους να βρουν στον ήλιο μοίρα.
Αλλάζοντας διάθεση να πούμε ότι στην Σαρωνίδα σπάει κι ένας κανόνας που διακρίνει τις ελληνικές πόλεις και κωμοπόλεις. Έχει σωστή ρυμοτομία!
Grinia mode on/Βέβαια δεν είναι και πολύ δύσκολο μιας και έχει έναν κεντρικό δρόμο όλο κι όλο, την λεωφόρο Σαρωνίδας, και δεξιά κι αριστερά απλώνονται οι κατοικίες αλλά στην Ελλάδα δεν θέλει και πολύ να κάνεις μπάχαλο με την άναρχη δόμηση και σε μια τέτοια περιοχή/Grinia mode off.
Κατηφορίζουμε ακόμα πιο νότια και βλέπουμε να συνεχίζονται οι πανέμορφες παραλίες. Από το ραδιόφωνο, που κατά την προσφιλή του τακτική τον τελευταίο καιρό αλλάζει μόνο του σταθμούς, αμέσως καταλαβαίνουμε πού βρισκόμαστε. Ακούμε Μαρινέλλα:
♫«Με κρεμεζί πουκάμισο, παιδί απ’ την Ανάβυσσο»♫
Ο Θεόδωρος Δαλάκογλου, στην αναφορά του στην ιστορία της Αναβύσσου μας λέει ότι η περιοχή πήρε τ' όνομά της από τον γιο του Τροιζήνα, που ήταν βασιλιάς της Τροιζηνίας (ναι από κει που ήταν κι ο Σάρωνας).
Φτιάξτε καφέ, έχω κουτσομπολιό τώρα. Ο Τροιζήνας, που λέτε, πήγε κι άφησε όλη την περιουσία του στον αδερφό του, τον Πιτθέα, που ήταν πεθερός του Αιγέα, που ήταν πατέρας του Θησέα.
Αυτός ο Πιτθέας, πεθερός του Αιγέα, και παππούς του Θησέα, είχε μια κόρη την Αίθρα, που παντρεύτηκε τον Αιγέα, γαμπρό του Πιτθέα και πατέρα του Θησέα. Μόλις οι δυο γιοι του Τροιζήνα κατάλαβαν ότι όλη η περιουσία του μπαμπά θα κατέληγε στην μονοφαγού ξαδέρφη τους, την Αίθρα, κόρη του Πιτθέα, σύζυγο του Αιγέα και μητέρα του Θησέα, τα πήραν στο κρανίο και σηκώθηκαν και μετανάστευσαν –καλά δεν πήγαν και μακριά, απέναντι στην Αττική πήγαν, δυο τρεις ωρίτσες με το φουσκωτό-μπανάνα– όπου και τελικά κατοικοεδρεύσανε, ο ένας, ο Ανάφλυστος στην Ανάφλυστο και ο άλλος, ο Σφήττος στην Σφήττο (το μετέπειτα Κορωπί, τα έχουμε πει αλλά εσείς είμαι σίγουρος ότι χαζεύατε).
Δεν ξέρω αν το πιάσατε ή το περάσατε στα γρήγορα. Ανάφλυστο τον έλεγαν τον γιο, δεν είναι ορθογραφικό.
ΔΕΝ ΚΑΝΟΥΜΕ ΟΡΘΟΤΡΑΓΙΚΑ ΛΑΘΗ ΕΜΕΙΣ ΠΟΤΕ!!!1!!!111!
ΤΑ ΠΗΡΑ ΤΩΡΑ!!!11!!
Ομμμμμμμμμ!!1!
Πφφφφφφφφφιουφιουφιου!!1
Ομμμμμμμμμ!!
Πφφφφφφφφφιουφιουφιου!
Και μετά την σύγχυση που πήρα, συνεχίζουμε. Με τον καιρό οι ίδιοι οι κάτοικοι από μόνοι τους προσπάθησαν να εξευγενίσουν λιγουλάκι το όνομα. Όχι ότι έκαναν και μεγάλη προσπάθεια. Λιγουλάκι είπαμε: Ανάφλυστος —> Ανάβλυστος —> Ανάβυσσος.
Θα μπορούσα να πω ότι το έκαναν χειρότερο αλλά δεν θέλω να συγχύσω τους/τις χιλιάδες απανταχού αγαπητούς/ές Αναβυσσιώτες/ισσες.
Ολόκληρη η γύρω περιοχή είναι γεμάτη τάφους, μπρρρρ! Οι ανασκαφές βρήκαν ολόκληρα νεκροταφεία από τη Γεωμετρική και την Κλασική εποχή ακόμα και μέσα στη θάλασσα αλλά και πολλά ακόμα σπουδαία ευρήματα, όπως αρχαίους οικισμούς, ένα ρωμαϊκό υδραγωγείο και εντυπωσιακούς κούρους, που πλέον βρίσκονται σκορπισμένοι στα μουσεία της Αθήνας, της Νέας Υόρκης και του Μονάχου.
Από την Ανάβυσσο καταγόταν ο Κλεισθένης, πατέρας της Αθηναϊκής Δημοκρατίας και πάρα πολλοί άλλοι παντελώς άγνωστοι.
Η περιοχή είναι χρυσάφι παρότι δεν βγάζει χρυσό. Έβγαζε όμως ακόμα και μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα το χρυσάφι της θάλασσας, το αλάτι (με μέτρο όμως μην σας ανέβει η πίεση). Το μάζεμα του αλατιού ήταν μια διαδικασία που χρειαζόταν πολλά εργατικά χέρια και τα βρήκε στους πολλούς πρόσφυγες που έφτασαν από τη Μικρά Ασία. Παλιότερα έβγαζε και ασήμι με το οποίο φτιαχνόντουσαν τα νομίσματα της αρχαίας Αθήνας.
Κάνουμε ένα βήμα, με το δεξί, και πατάμε την Παλαιά Φώκαια όσο το αριστερό μας πόδι πατάει ακόμα Ανάβυσσο. Συνήθως οι πρόσφυγες που φεύγουν από ένα μέρος, ιδρύουν μια πόλη με το όνομα «Νέα Κάτι». Νέα Σμύρνη, Νέα Ιωνία, Νέα Φιλαδέλφεια (Η νέα Φιλαδέλφεια, θηλυκό, μην ακούσω κανέναν να λέει ΤΑ νέα Φιλαδέλφεια. Άντε μην τα πάρω πάλι!).
Εδώ ακούστε τι έγινε και δεν έχουμε Νέα Φώκαια.
Η πόλη της Φώκαιας βρίσκεται στα παράλια της Μικράς Ασίας. Το 1250 μ.Χ. κάποιοι κάτοικοι τσακωθήκαν φαίνεται και χωρίσανε τα τσανάκια τους ιδρύοντας μια άλλη Φώκαια 9 χλμ. πιο μακριά. Κι αντί να την πούνε Άνω ή Κάτω ή Πέρα ή Δώθε Φώκαια πήγαν και την είπαν Νέα Φώκαια. Με την μικρασιατική καταστροφή οι Παλαιοφωκαείς έφτασαν στα παράλια της Αττικής και εγκαταστάθηκαν. Πώς να πουν όμως την πόλη; Νέα Φώκαια; Τους είχαν προλάβει οι άλλοι. Νέα Παλαιά Φώκαια; Θα τους κοροϊδεύει ο κόσμος. Δεν είχαν και Facebook τότε να ρωτήσουν τις Prokomenes, που τα ξέρουν όλα να τους πουν καμιά ιδέα, κι έτσι το αφήσανε Παλαιά Φώκαια.
Και για όσους ρωτάνε αν υπάρχει και Νέα Νέα Φώκαια θα απαντήσω: Ναι υπάρχει στην Χαλκιδική, ιδρυθείσα από κατοίκους που ήρθαν από την Παλαιά Νέα Φώκαια.
Συνοψίζοντας, έχουμε την Παλαιά Φώκαια που κανονικά θα έπρεπε να λέγεται Νέα Παλαιά Φώκαια και την Νέα Φώκαια που θα έπρεπε να λέγεται Νέα Νέα Φώκαια. Απλά πράγματα, κατανοητά!
Στο κουίζ της ημέρας, πείτε μου πώς θα ονομαζόταν μια νέα πόλη που θα ιδρυόταν από κατοίκους της Νέας Παλαιάς Φώκαιας;
Δεν πρέπει να αφήσουμε ασχολίαστο το «τόμπολο» (όχι τόμπολα βρε τζογαδόροι!), ένα γεωμορφολογικό φαινόμενο που λαμβάνει χώρα στο νησάκι του Αγίου Νικολάου απέναντι από την Ανάβυσσο. Όπως μας ενημερώνει η επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου Σαρωνικού, με το πέρασμα των χρόνων το νησάκι ενώνεται μέσω μιας αμμολωρίδας με την παρακείμενη στεριά σε μια ιδιόμορφη και συναρπαστική φυσική εξέλιξη, που παρουσιάζει μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον.
Και κάπου εδώ, προχωρώντας προς Σούνιο, λέμε γεια στον Δήμο Σαρωνικού προς το παρόν. Θα επανέλθουμε στην επιστροφή.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε τμήμα τοιχογραφίας Δημήτρη Μυταρά ο οποίος εικονογράφησε την Παναγιά Καταφυγιώτισσα στην Παλαιά Φώκαια.