Πλούσια ποιητική συλλογή. Από τις πιο πολυσέλιδες. Χρειάζεσαι χρόνο για να διαβάσεις όλα τα κείμενά της αλλά αποζημιώνει. Πρόκειται για τη συλλογή του Αθανάσιου Βαβλίδα, Ποιήματα υπό σκιάν, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.
Ο πολυγραφότατος δημιουργός προσφέρει ένα ταξίδι λέξεων που έχει λόγο, ουσία, ενδιαφέρον αλλά και ένα προσωπικό ύφος, που διακρίνεται άμεσα και ξεχωρίζει σε όλη τη διάρκεια. Άλλοτε με ελεύθερο στίχο, αλλού ομοιοκατάληκτα, είτε μονολεκτικός είτε περιγραφικός ή χειμαρρώδης, ο κύριος Βαβλίδας διαθέτει όμορφη πένα, μεστό λόγο, ιδιαίτερη και χαρακτηριστική στίξη (σημείο του ύφους του που θα τη συναντήσετε παντού), έναν δοτικό τρόπο έκφρασης και πολλά άλλα.
Τα έργα που «φιλοξενούνται» εδώ χωρίζονται σε τρία μέρη. Στο πρώτο από αυτά, ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ, θα συναντήσουμε πολλή φύση –ιδιαίτερα δέντρα και δάση. Κοιτάζει, παρατηρεί κι εξετάζει τον κόσμο από το κυτταρικό επίπεδο ως το απέραντο τεράστιο διάστημα-σύμπαν. Τον απασχολούν εξίσου οι μικροοργανισμοί όπως και οι πλανήτες ή οι ήλιοι. Οτιδήποτε, με μια ολική ματιά που περιλαμβάνει οτιδήποτε υπάρχει χωρίς να «παραβλέπει» τίποτα.
Παρατηρεί τον κόσμο, επιχειρηματολογεί, χρησιμοποιεί ποίηση μέσα στην ποίηση (ΣΚ-ΙΕΡΟΝ), προσφέρει εναλλακτικούς τρόπους θέασης, όπως για παράδειγμα όταν γράφει: «το σύμπαν / κοιτάζει / τον άνθρωπο να επεκτείνεται συνεχώς / να προκαλεί εκρήξεις» ενώ η ανθρώπινη ματιά ήταν πάντοτε αντίστροφη, δηλαδή από τον άνθρωπο προς το σύμπαν, ο άνθρωπος να μελετά το σύμπαν –μάλλον επειδή ο άνθρωπος είναι ο νοήμων, ο έξυπνος και μέγας νους. Σε αυτόν τον αντικατοπτρισμό όμως ο άνθρωπος είναι το αντικείμενο της παρατήρησης του απέραντου.
Στο Παραλλαγές του σπορέα γράφει: «...νάρκες σπέρνουμε κάτω απ' τον ήλιο / κι όχι ζωή όπως τ' άστρα / κι οι μικροοργανισμοί» κι εμείς βλέπουμε τη μικρότητα του ανθρώπου, το μέγεθός του, ακόμα μία φορά· τώρα συγκρινόμενος με τους μικροοργανισμούς. Και βλέπουμε και τον λόγο που γράφει, καθώς λίγο παρακάτω: «...για να μην είναι το ταξίδι μου / αγώνας άγονος / και ύπνος της υποταγής.». Ίσως εκεί βρίσκεται κι η κινητήριος δύναμη, η αφορμή, το έναυσμα που τον οδηγεί στη συγγραφή, στην έκφραση μέσω του λόγου. Η αναζήτηση του σκοπού (του), η εύρεση σημαντικότητας, το αποτύπωμα στο άπειρο.
Εν κατακλείδι, επιχειρεί μια προτροπή προς το σημαίνον, το ουσιαστικό, το σημαντικό, το γόνιμο.
κι εσύ,θ' αναρωτιέσαι ακόμααν οι σφαίρες που δε σε πέτυχανήταν μικρού ή μεγάλου διαμετρήματος.
Σε κάποια έργα του θέτει τον ρυθμό, δίνοντας μια ολοκληρωμένη εμπειρία, την επιθυμητή. Χρησιμοποιεί αλληγορίες και μεταφορές, δημιουργεί ερωτηματικά κείμενα και σπανιότερα γίνεται αστικός ο στίχος του. Γενικά όμως, είναι λιγότερο μελαγχολικός από τους περισσότερους ομότεχνούς του και πιο ιδεαλιστής.
ζεις / για να ταξιδεύεις / χωρίς πρόγνωση του καιρούσε όποια φάση κι αν βρίσκεται κανείς / ο θάνατος φαντάζει υπόγειος
Λεξο-συνθέτει και λεξοπαίζει, ως καλός γνώστης της γλώσσας και των δυνατοτήτων της. Δημιουργεί έτσι δικά του «σύμπαντα» πολλαπλών αναγνώσεων και επιτονισμού· περισσότερα δείγματα περί αυτού συναντάμε στη συνέχεια, στο τρίτο μέρος του βιβλίου. Σε αυτό το μέρος σημειώνω ότι τον ενθουσιάζει ο κόσμος: το σύμπαν, το άπαν, με ό,τι περιέχει/βρίσκει εκεί και η φυσική ως επιστήμη.
Στο δεύτερο μέρος, ΑΦΙΕΡΩΣΕΙΣ, με ξαφνιάζει ευχάριστα καθώς το «ταξίδι» ξεκινά με το Τρίπτυχο της κιθάρας, που είναι τόσο όμορφο, και αμέσως μετά το Λέσβιον φως, ένα ομοιοκατάληκτο υπέροχο έργο, κι έτσι γρήγορα «αποφασίζω» ότι αυτές θα είναι οι αγαπημένες μου σελίδες. Πράγματι, τα αφιερώματα γίνονται προς κάθε κατεύθυνση. Από τις πιο αναμενόμενες εξ αυτών –όπως αυτά που αφιερώθηκαν σε στιχουργούς, λογοτέχνες και ποιητές– ως εκείνες που έγιναν προς συνθέτες ή ζωγράφους (πολλή τέχνη που με γοητεύει όπως και να 'χει) αλλά και άλλες λιγότερο αναμενόμενες όπως αυτήν που κάνει προς ένα βιβλιοπωλείο, ένα μουσείο, μια λέσχη φιλαγνωσίας, έναν φυσικό κ.ά. Σκέφτομαι πόσο βοηθιέται στη ζωή ένας διαβασμένος και καλλιεργημένος άνθρωπος με ευαίσθητες και ανοιχτές κεραίες και εντυπωσιάζομαι στο Η πορεία των ψυχών το οποίο γράφτηκε με αφορμή την ιαπωνική παράδοση για τις ψυχές. Σημειώνω την έμπνευση που του έδωσε το έργο του Ledo Ivo και προσέχω το Θ-αιώρηση που «ορίζει» τις τρεις διαστάσεις του ανθρώπου: χρόνο, χώρο και ψυχή.
Το τρίτο μέρος, ΛΕΞΙΠΑΙΓΝΙΑ, ανταποκρίνεται με το παραπάνω στον τίτλο του αφού όλα όσα θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς για αυτόν τον τίτλο υπάρχουν κι απαντώνται στις σελίδες που ακολουθούν και ολοκληρώνουν το πόνημα. Από την ενδιαφέρουσα οπτική του Γράμματα και αριθμοί ως τη μαθηματική προσέγγιση ενός άλλου ποιήματος και τη χημεία, ο Βαβλίδας επιχειρεί να πειραματιστεί με το ιδίωμα και την ευελιξία της ελληνικής γλώσσας, τη μουσικότητα κι ακουστική της.
Δεν ξέρω πόσες λέξεις αύριο / θα βρεθούν να με υπερασπίσουν[...]έτσι που ο ίδιος ήχος με παραλλαγές / να σημαίνει ένα άλλο επιχείρημα.
Σκέφτομαι ότι ως στιχουργός θα ήταν εξίσου πετυχημένος –αν και δεν γνωρίζω όλη την εργογραφία του, οπότε ενδέχεται να έχει ασχοληθεί επισταμένα και με τη στιχουργική. Για παράδειγμα, το Πάλι το όνειρο θα μπορούσε να μελοποιηθεί εξαίσια αύριο (αν δεν έχει μελοποιηθεί ήδη δηλαδή).
Κλείσε τα μάτια / και θα δεις τις λέξεις να χορεύουν / με το ρυθμό που όρισε το ποίημαΤο ποίημα δεν είναι φυλακή
Σε όλο το βιβλίο όμως, παρατηρώ με ευλάβεια σχεδόν, τη σημασία που δίνει στις σκιές και τον τρόπο που τις χειρίζεται. Σε αρκετά σημεία οι σκιές ισοδυναμούν με ένδειξη ζωής (αντίστοιχα οι ψυχές είναι δέντρα). Στο Σπουδή στη νύχτα δημιουργεί ένα αλυσιδωτό σχήμα κυκλικής φόρμας με αρχή και τέλος τη νύχτα ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι στο ίδιο, η νύχτα δεν αντιμετωπίζεται ως απώλεια φωτός ή έλλειψή του αλλά ως όλον:
Η νύχτα δεν εξηγεί τίποτε·όλα είναι μέσα της:και σύμπανκαι θάνατοςκαι ζωήκαι μια αίσθηση που εξάπτειτην περιέργειαμιας πεταλούδας για τη φωτιά.
Στο κείμενο Το όνομα της νύχτας προσέχω πώς χειρίζεται τη νύχτα και τι προτείνει... ενώ αλλού: «σκιές: αυτό δεν είμαστε / στους έμφωτους αιώνες;». Από το μαύρο λοιπόν ξεκινούν όλα κι εκεί καταλήγουν. Κάπως έτσι έχουν τούτα τα Ποιήματα υπό σκιάν.
απομνημόνευσε αυτούς τους στίχουςκαι βίωσε τη μνήμη ενός ποιήματοςπου ζει και ξαναζείτην ανάμνησή του
Το ταξίδι ολοκληρώνεται με την πληροφορία ύπαρξης βιβλίου που επιλέγει τους αναγνώστες του (μέχρι τώρα ο κόσμος δεν είχε δομηθεί εντελώς αντίστροφα;). Το έψαξα.. γιατί ήταν αδύνατο να αντισταθώ και: «Ολλανδοί ερευνητές δημιούργησαν ένα βιβλίο που στο εξώφυλλό του διαθέτει μια κάμερα με λογισμικό αναγνώρισης των χαρακτηριστικών του προσώπου. Αν ο υποψήφιος αναγνώστης, που παίρνει το βιβλίο στα χέρια του, πιάνεται «στα πράσα» ότι τρέφει αρνητικά συναισθήματα, αυτό απλούστατα αρνείται να ανοίξει και κλειδώνει τον εαυτό του σαν στρείδι!». (ΤοΒΗΜΑ, 3.2.2015)
Φαντάζεστε;
Ο δημιουργός έγραψε ένα ποίημα, το Η ζωή δεν έχει βεβαιότητες, για να επεξηγήσει ακριβώς αυτό. Όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά λοιπόν.
Διαβάστε το!
Σ' ό,τι άλλο πρόλαβε κι εξατμίστηκε, / ευχόμαστε έγκαιρη υγροποίηση!
