Ξέρατε ότι ο κάτοικος της Παιανίας λέγεται Παιανέας - Παιανέα; Πληθυντικός, οι Παιανείς. Έτσι μας ενημερώνει τουλάχιστον η επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου Παιανίας - Γλυκών Νερών.
Παιανέας παιανίζει παιάνα στην Παιανία.
Έχει καμιά σχέση ο παιάνας με την Παιανία;
Από τον Όμηρο κιόλας η λέξη παιάνας σχετίστηκε με την ιατρική και αργότερα κατέληξε να σημαίνει θεραπεία. Η θεά Αθηνά πήρε το παρατσούκλι «Παιανία» επειδή αναλάμβανε τον ρόλο του θεράποντα ιατρού. Φυσικά ως προστάτιδα της Αθήνας είχε τον πρώτο λόγο και στους δήμους της. Έτσι αποφάσισε (η θεά) να βαφτίσει έναν από τους πλουσιότερους δήμους των Αθηνών με το παρατσούκλι της, Παιανία. Κι επειδή ήταν μεγάλη η περιοχή την χώρισαν σε Καθύπερθεν και Υπένερθεν Παιανία. Σήμερα θα τις λέγαμε άνω και κάτω Παιανία και θα τέλειωνε η υπόθεση. Θου Κύριε με τόσα θενεπερθενέπεν! Ούτε Ισπανός ρήτορας δεν μπορεί να τα πει όλα αυτά τα θου. Ειρήσθω εν παρόδω (πσσσσς), ο Δημοσθένης ο ρήτορας ήταν Παιανέας.
Εκτός θέματος, αλλά για να μην μείνετε με την απορία, πολύ αργότερα ο παιάνας έγινε θρησκευτικό τραγούδι, τύπου ευχαριστήριος ύμνος στους θεούς για τη γιατρειά κάποιου, και σιγά σιγά κατέληξε θριαμβευτικός ύμνος, που τραγουδούσαν οι στρατιώτες, ένα πολεμικό εμβατήριο σαν να λέμε.
Όπως καταλάβατε, σήμερα θα ασχοληθούμε με το Λιόπεσι…
— …?
Γιατί κάποια στιγμή, με την κάθοδο των Αρβανιτών στα Μεσόγεια η Παιανία ονομάστηκε Λιόπεσι. Σαν να μαλώνεις τον τράγο ακούγεται.
— Λιοπ' εσύ! Τ' ακούς; Ζαγάρ!
Έφτασε το 1915 για να επιστρέψει επίσημα στο αρχαίο της όνομα αν και στην καθομιλουμένη άργησε ακόμα πιο πολύ.
Λοιπόν τι λέτε; Ξεκινάμε την ξενάγηση; Πιάστε έναν παιάνα στο ραδιόφωνο, κατά προτίμηση το «Ίτε παίδες Ελλήνων» και φύγαμε. Τι θα πει δεν βάζουν πια παιάνες στα ραδιόφωνα; Πού είναι εκείνοι οι παλιοί καλοί καιροί; Τώρα όλο κάτι γιεγιέδες ακούμε που τραγουδάνε λες και τους σφάζουν. Αχ, αχ, νεολαία…
Τελοσπάντων, μπορούμε να πιάσουμε τρίτο πρόγραμμα; Το παλιό, εκείνο με τον Μάνο Χατζηδάκι πίσω από το μικρόφωνο. Βάλτε «οδό Ονείρων» και πάμε να φύγουμε με παρέα τη Μάρω Κοντού και μια «Μαύρη Φορντ» για την πόλη, στο κοιμητήριο της οποίας βρίσκεται ο τάφος του μεγάλου Μάνου Χατζηδάκι.
♫Μια μαύρη Φορντ, μοντέλο του '23φτάνει λαμπρή, στη μικρή μας τη πλατεία.Είχε αριθμό που τέλειωνε στα τρίακι εγώ ήμουν μόλις μικρήστα δεκατρία.Αχ τι κακό, αχ τι κακό!Μέσα στη Φορντ ένα βράδυ μαγικό!Αχ τι κακό, αχ τι κακό!Έχασα κάτι που το είχα φυλαχτό.♫
Με οποιοδήποτε τροχοφόρο, είτε είναι Φορντ, είτε ταξί ή λεωφορείο, για να πάμε στα Μεσόγεια πρέπει να πάρουμε την λεωφόρο Μεσογείων. Πολύ έξυπνο αυτό, η Μεσογείων να πηγαίνει προς τα Μεσόγεια, η Μαραθώνος να καταλήγει στον Μαραθώνα, η Κηφισίας να οδηγεί στην Κηφισιά, η Καβάλας να… γκουχ… Ναι οκ. Συνεχίζουμε…
Κάνουμε στον Σταυρό δεξιά, παίρνουμε την Λαυρίου (που κάαααποια στιγμή κι αφού αλλάξει 2-3 ονόματα καταλήγει όντως στο Λαύριο) και φτάνουμε στον κυκλικό κόμβο που την προηγούμενη φορά κάναμε αριστερά και πήγαμε στην ζούγκλα Κάντζα και τις Μπαλάνες.
Θυμάστε τίποτα ή τζάμπα γράφω; Στο τέλος της χρονιάς θα βάλω διαγώνισμα. Σκέφτομαι μάλιστα που και που να πέφτουν απροειδοποίητα τεστάκια για να σας ελέγχω…
Στο θέμα μας πάλι, αντί να κάνουμε αριστερά για ζούγκλα Κάντζα, συνεχίζουμε ευθεία και ΠΡΙΝ φτάσουμε στην Παιανία πέφτουμε πάνω στα Γλυκά Νερά.
Η ιστοσελίδα του δήμου Παιανίας μας ενημερώνει ότι το όνομά τους το πήραν από ένα πηγάδι στην περιοχή που έβγαζε λέει γλυκό νερό –> Γλυκά Νερά –> Γλυκάνερα –> Λυκάνουρα. Ελπίζω το τελευταίο να μην έχει σχέση με λύκους που έκαναν το πιπί τους στο συγκεκριμένο πηγάδι…
Επίσης δεν ξέρω πόσο ρόλο παίζει στην ονομασία το ότι ακόμα δεν υπάρχει αποχετευτικό σύστημα στην περιοχή.
Πάντως για να λέμε και του στραβού γλυκού το δίκιο, ενώ είδα τεράστια προθυμία στην ιστοσελίδα του δήμου να μας πείσει ότι τους κάτοικους της Παιανίας τους λέμε Παιανείς, μην τυχόν και τους πει κανείς Παιανιώτες και παρεξηγηθούν, για τους κάτοικους των Γλυκών Νερών μούγκα!
Γι' αυτό κι εμείς αναλαμβάνουμε την πρωτοβουλία να προτείνουμε μερικά ονόματα: Γλύκες, Γλυκούληδες, Γλυκονερουλοί, Νερομπούρμπουλοι, ή Γλυκονέρωνες.
Διαλιέχτε!
Με μια γλυκανάλατη διάθεση, αποχαιρετούμε τα Γλυκά Νερά και συνεχίζουμε στην λεωφόρο Λαυρίου προς νότο.
Η Παιανία είναι μια πόλη στις παρυφές του Υμηττού, από την άλλη πλευρά της Αθήνας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021… χαχαχαχαχαχα, το πιστέψατε; Το πιο σύντομο ανέκδοτο. Απογραφή του 2021. Χαχαχαχαχα! Καλό! Γελάσαμε και σήμερα… Μπα σε καλό μας, πού τα βρίσκουμε…
Σύμφωνα λοιπόν με κάποια απογραφή η Παιανία (υπολογίζεται ότι) σήμερα έχει ξεπεράσει τους 26 χιλιάδες κατοίκους. Επίσης έχει ταχυδρομικό κώδικα 19002, τηλεφωνικό κωδικό που ξεκινάει από 210, έκταση 47 τετραγωνικά χιλιόμετρα και τέρμα με τα νούμερα.
Το κλίμα είναι εξαιρετικό. Ιδίως όσοι κατηφορίζουν την λεωφόρο Λαυρίου, που κόβει στη μέση την πόλη, βρίσκονται στην θεσπέσια θέση να εισπνεύσουν ένα εξαιρετικής ποιότητας καυσαέριο, τίγκα σε διοξείδιο και μονοξείδιο του άνθρακα, βγαλμένο κατευθείαν από τις εξατμίσεις των φορτηγών, το οποίο σε συνδυασμό με το, ιδιαίτερα έντονης πυκνότητας, μονοξείδιο του θείου εμπλουτισμένο με εσάνς μονοξειδίου του αζώτου από τα φουγάρα των εργοστασίων της γύρω περιοχής δημιουργούν μια αρωματικά ασφυκτική πανδαισία αποπνικτικής τελειότητας.
«Μιλάμε για μεγάλη μαστούρα αδερφέ», όπως θα το εξηγούσε πιο επιστημονικά ένας έμπειρος καυσαεριολόγος.
Από το άλλο κλήμα πάντως, πάμε πολύ καλά. Καθότι μπορεί αλλού να είναι στραβό και να το τρώει ο γάιδαρος, στην Παιανία όμως, όπως και σε όλα τα Μεσόγεια, είναι ευθυτενές, ντελικάτο και κανείς γάιδαρος δεν τολμάει να το φάει! Αμπέλια να δει το μάτι σας. Και τι γίνονται τα αμπέλια; Σταφύλια! Και τι γίνονται τα σταφύλια; Κρασί! Καλό κρασί! Καλά κραshά!
Και φυσικά τι πάει με το καλό κρασί; Ένας καλός μεζές. Πού; Μα στα υπέροχα κουτούκια που βρίσκονται διάσπαρτα παντού στην Παιανία. Πανέμορφα, μικρά ή μεγαλύτερα, με αυλή για το καλοκαίρι ή τζάκι για τον χειμώνα, αν δεν έχετε πάει, να πάτε να περιδρομιάσετε να το φχαριστηθεί το αντεράκι σας!
Βέβαια, εδώ που τα λέμε, το πιο γνωστό κουτούκι δεν είναι κουτούκι αλλά σπήλαιο. Το περίφημο σπήλαιο «Κουτούκι» βρίσκεται στους πρόποδες του Υμηττού και είναι το μεγαλύτερο σπήλαιο της Αττικής και με μεγάλη επισκεψιμότητα.
Οι κακές φήμες λένε ότι οι Παιανιώτες Παιανείς είχαν βρει ευκαιρία με την ονομασία του σπηλαίου και ξεπόρτιζαν.
— Πού πας άντρα μου;
— Πάω στο κουτούκι γυναίκα για… εξερεύνηση.
Έβαζε κι αυτός το κράνος με τον φακό, έπαιρνε και το φτυάρι στον ώμο και βουρ για ρετσίνα και σαββατιανό στο κουτούκι του Λιάκουρα.
Στον γυρισμό οι Παιανιώτισσες γυναίκες όλο και κάτι ψυλλιάζονταν, όταν όμως τους ρωτούσαν γιατί η μύτη τους ήταν κατακόκκινη σαν παντζάρι οι άντρες είχαν έτοιμη τη δικαιολογία: «Η έλλειψη οξυγόνου στο σπήλαιο φταίει. Την άκουσα για τα καλά. Παραλίγο να με χάσεις γυναίκα…».
Εσείς πάντως να πάτε στο σπήλαιο, 4€ έχει το εισιτήριο, τζάμπα πράμα, έχει και μπόλικο οξυγόνο και είναι και πολύ όμορφο με εντυπωσιακούς σχηματισμούς από σταλαγμίτες και σταλακτίτες (ποιος είναι πάνω, ποιος κάτω ξέρετε; Δεν ξέρετε; Ε, λοιπόν είστε πολύ τυχεροί! Πριν κλείσει αυτή εδώ η παρένθεση θα έχετε πάρει πτυχίο σπηλαιολογίας! Έχουμε και λέμε… Οι σταλαΓμίτες βγαίνουν από τη Γη. Το πιάσατε το υπονοούμενο; Εύγε. Οι σταλακτίτες είναι τ' ανάποδό τους. Υπάρχουν και οι εκκεντρίτες αλλά δεν θέλω να σας κάψω τώρα που πήρατε μπρος, φτάνει το μάθημα, κλείνει η παρένθεση, κατά την έξοδο μην ξεχάσετε να πάρετε το πτυχίο σας).
Κι εδώ έρχεται η ερώτηση που όλοι έχετε στο μυαλό σας και δεν τολμάτε να ξεστομίσετε: Σπήλαιο «το Κουτούκι» υπάρχει, κουτούκι «το Σπήλαιο» υπάρχει;
Το πεπόνι παγώνει. Το παγόνι πεπώνει;
Εδώ ομολογώ ότι με πιάνετε αδιάβαστο. Αν το ξέρει κανείς παρακαλώ να μας ενημερώσει στα σχόλια (για το κουτούκι όχι για το παγόνι).
Μετά το σπήλαιο οι πιο κουλτουριάρηδες μπορείτε να επισκεφτείτε το μουσείο του Βορρέ (του ΒΟΡΡΕ είπα, βου, όχι κου…) που είναι αφιερωμένο στη σύγχρονη ελληνική τέχνη και τη λαϊκή παράδοση (όχι στην αλόη και τη μαύρη πεύκη). Πολύ ενδιαφέρον μουσείο με ιδιαίτερα εκθέματα, λαϊκά αντικείμενα καθημερινής χρήσης, κρέμες νυκτός, πίνακες ζωγραφικής, και αξιόλογες συλλογές. Ανοιχτό τα Σαββατοκύριακα 10:00-14:00 με 5€.
Και κάπου εδώ τελειώνει η ξενάγησή μας στην Παιανία. Κάποιοι θα περίμεναν ίσως να αναφερθούμε στο σημαντικότερο αξιοθέατό της, τις εγκαταστάσεις του Παναθηναϊκού, όμως θα σας δυσαρεστήσω. Δεν ανήκουν στην Παιανία!
Πού ανήκουν;
Θα τα πούμε προσεχώς. Προς το παρόν, σπηλαιολογικές χαιρετούρες!
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε διάφορα έργα τέχνης που βρίσκονται στο Μουσείο Βορρέ.
Σημ. επιμ.: Στο κείμενο εμφανίζεται η φράση «Ίτε παίδες Ελλήνων». Όταν αντήχησε ο παιάνας των Ελλήνων στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, σύμφωνα με την τραγωδία Πέρσαι του Αισχύλου, και επανέλαβαν το σινιάλο οι σάλπιγγες των στρατηγών ακούστηκε: «Ὦ παῖδες Ἑλλήνων, ἴτε, ἐλευθεροῦτε πατρίδ᾿ ἐλευθεροῦτε δέ παῖδας, γυναἰκας, θεῶν τε πατρώων ἔδη, θῆκας τε προγόνων· νῦν ὑπὲρ πάντων ἀγών.» το οποίο σημαίνει «τέκνα των Ελλήνων προχωρείτε. Ελευθερώστε την πατρίδα, τα παιδιά, τις γυναίκες, τους ναούς των πατρώων θεών, τους τάφους των προγόνων· τώρα υπεράνω όλων ο αγώνας.».
