Ως διηγηματογράφο τον θυμάμαι στο Ανελκύστε τη σελήνη, ως μυθιστοριογράφο από το Άκρον και το Λίλιθ και Λασθινία, που με είχε εντυπωσιάσει και που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ελκυστής όπως και το προκείμενο, ο Φάρος σκιών. Ο Μιχάλης Κ. Γριβέας έχει δώσει τις εξετάσεις τους στην πεζογραφία/μυθοπλασία και έχει περάσει με άριστα από το πρώτο δείγμα ενώ σίγουρα συγκαταλέγεται ανάμεσα σε εκείνους τους, δέκα με δεκαπέντε, δημιουργούς που πιστεύω και πάντα (θα) (παρ-)ακολουθώ.
Αυτόν τον Μάιο, ανανεώνει τη συνδρομή του στα γράμματα με τη νουβέλα του Φάρος σκιών (έχει λάβει το Α' Βραβείο Νουβέλας στον 35° Πανελλήνιο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό της ΠΕΛ, το 2017) που, στο πρώτο κιόλας άκουσμα, δημιουργεί μια πρώτη –παράξενη– εντύπωση έτσι που συνδυάζει δύο αντίθετες έννοιες μαζί: φως και σκοτάδι. Αυτόματα με έκανε να αναρωτηθώ πώς και τι θα ήταν ένας φάρος που αντί για φως εκπέμπει σκοτάδι και τι θα φώτιζε άραγε· όμως οι απαντήσεις τέτοιων σκέψεων και όλων των πιθανών ερωτημάτων θα αναζητηθούν μόνο στις σελίδες του βιβλίου.
Αρχικά, ας σημειώσω ακόμα μία φορά, τη γοητεία που μου ασκούν τα βιβλία τσέπης. Τα βιβλία μεγέθους τσέπης, καλύτερα. Δηλαδή το ίδιο περιεχόμενο αλλά σε μια εύκολη στο κουβάλημα «συσκευασία», πολύ πιο πρακτική από τα ογκώδη και βαριά βιβλία που παράλληλα συνδυάζεται και με καλύτερη τιμή. Κι αμέσως μετά, θα ήθελα να κάνω μια αναφορά στις εικονογραφήσεις, δηλαδή τις σελίδες που ομορφαίνουν την αρχή κάθε κεφαλαίου με σκίτσα. Προφανώς το περιεχόμενο είναι σημαντικότερο όλων αυτών όμως και οι διακοσμήσεις συμβάλλουν σε αυτό που, με μία λέξη, ονομάζουμε εμπειρία.
Το σύμπαν έχει κρυμμένες, άγνωστες σε μας, δυνάμεις που τις ξεδιπλώνει αναπάντεχα εκεί όπου ο χρόνος σπάει την κυκλική του μονοτονία και επιμηκύνεται στο μαγικό και το ανεξήγητο.
Τι είναι λοιπόν αυτό το μυθογράφημα; Μια περιγραφή της υπόθεσης με μια φράση θα πήγαινε κάπως έτσι: μια παρανοϊκή καταδίωξη. Είναι η πρώτη φράση της περίληψης που διαβάζουμε στο οπισθόφυλλό του. Και όντως, πρόκειται για έναν παραλογισμό χωρίς αρχική αιτία (δεν μας δόθηκε ποτέ) ο οποίος μάλιστα φαίνεται πως δεν έχει ιδιαίτερο όφελος για καμία πλευρά. Το τελευταίο «φαίνεται» υπολογίστε το ως προς τον αναγνώστη, γιατί τα ίδια τα πρόσωπα προβάλουν διάφορες αιτιολογήσεις σκεπτόμενοι με τον δικό τους τρόπο τα «πράγματα».
...ταυτόχρονα ζωντανός και νεκρός, όπως η γάτα του Σρέντιγκερ.
Κατά τα άλλα, πρόκειται για μια ιστορία που ξεκινά με αφορμή μια σφοδρή καταιγίδα, που φέρνει σε δυσμενή θέση ένα σκάφος και τους επιβαίνοντες, καταμεσής της θάλασσας. Σε αυτό το σκάφος βλέπουμε ένα πλήθος ανθρώπων, που λειτουργούν ομαδικά και συντονισμένα συμφωνώντας στον τρόπο διαχείρισης της κρίσης στην οποία βρίσκονται, όπως και έναν ξεχωριστό, έναν «αντάρτη» όπως ονοματίζεται στο βιβλίο, που κρατάει διαφορετική στάση, που δεν ακολουθεί τους άλλους, που διακινδυνεύει τη ζωή του προκειμένου να μην ακολουθήσει/παραταχθεί μαζί τους. Είναι προφανές ότι οι λόγοι του (θα) είναι πολύ σοβαροί. Και τότε ξεκινά η παρανοϊκή καταδίωξη όπου ο ένας «στέκεται» απέναντι όλων καθώς οι πολλοί αρνούνται την απόκλισή του –χώρια που δεν τον καταλαβαίνουν.
Θα συμβούν πολλά. Πολλά, επώδυνα και συνταρακτικά. Θα βιώσουμε μια πάλη των δύο μερών όπου καθένας έχει τη δική του οπτική, επιχειρηματολογία και στρατηγική νίκης –με τον τρόπο που δέχεται καθείς την νίκη αυτή. Εκείνος (θα) καταγράφει τη μαρτυρία του, εκείνοι αφηγούνται κι εμείς στο ενδιάμεσο να λαμβάνουμε την πληροφορία πότε από τον έναν, πότε από την άλλη πλευρά και να προσπαθούμε να ανιχνεύσουμε πού βρίσκεται η αλήθεια (όπως έγραψα καθένας έχει τη δική του άποψη για ό,τι συμβαίνει), ποια είναι η αλήθεια αλλά και ποιος (θα) είναι ο νικητής, αν (θα) υπάρξει κιόλας νικητής, γιατί πολλές φορές σε αυτές τις αντιπαραθέσεις δύο απόλυτων μερών τελικά υπάρχουν μόνο ηττημένοι.
Ο Μιχάλης Γριβέας είναι ένας ταλαντούχος αφηγητής –το έχει πιστοποιήσει πλέον αυτό– κι έτσι και στο συγκεκριμένο, η ανάγνωση γοητεύει και εξάπτει το ενδιαφέρον για τη συνέχεια. Και όχι επειδή όλα ξεκινούν καταμεσής της θάλασσας με μια φονική καταιγίδα, δηλαδή με μια δυνατή εικόνα ικανή να συγκινήσει και να παρακινήσει τον κάθε φιλαναγνώστη. Εντάξει και για αυτό, μα περισσότερο για όσα θ' ακολουθήσουν.
Γιατί στις επόμενες σελίδες είναι που «βλέπουμε» το πρίσμα μέσα από το οποίο φιλτράρει το κάθε πρόσωπο όσα γίνονται, αρχίζουμε να «γνωρίζουμε» τον ισχυρογνώμων (άκαμπτο) εγωιστή ήρωα, που θα υπερασπιστεί τις απόψεις και τις θέσεις του με κάθε τίμημα, και όλα τα άλλα.
Θα αναρωτηθεί κανείς, πόσα άλλα που να «χωράνε» μέσα σε μια νουβέλα! Μα έχουμε να κάνουμε με ένα συμπυκνωμένο κείμενο –που βρίθει νοημάτων, διαστάσεων και προεκτάσεων– ενώ μπορεί να λειτουργήσει τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά, μεταφυσικά, υπεραισθητικά (λέξη που επίσης είδα στο οπισθόφυλλο), θεία αλλά και πολύ ρεαλιστικά κ.π.λ. Αυτό που εννοώ είναι πως έχει μια διττότητα η ιστορία, χωρίς ωστόσο να διαχωρίζεται η μια της όψη από την άλλη. Μαζί ορίζουν το «πλαίσιο», μαζί το ξεπερνάνε. Η αίσθηση αντιπαραβάλλεται με την παραίσθηση, ο χρόνος με το άχρονο κ.ο.κ.
Θα βρούμε διδαχές, όπως όταν ο ήρωας διδάσκεται από ένα λουλούδι ότι η ζωή (υπερ-)νικά κάθε αντιξοότητα, βρίσκει τον δρόμο, προχωράει· και από ένα πουλί το αγαθό της ελευθερίας. Βασικά, το βιβλίο πραγματεύεται το ζήτημα της ελεύθερης βούλησης και το κατά πόσο είμαστε πραγματικά ελεύθεροι, όταν η θέλησή μας μας βγάζει έξω από το «κουτί», μας κάνει αυτό που η παροιμία ονομάζει «μαύρο πρόβατο» δηλαδή την εξαίρεση ή ακόμα και την απόκλιση της μάζας. Χμ, πραγματεύεται και τη διαφορετικότητα, τρόπον τινά.
Θα έδιναν και τη ζωή τους ακόμα, προκειμένου να φυλακίσουν τη δική μου ελευθερία.
Ποιος θα κερδίσει αυτή τη μάχη που δεν έχει αιτία ή αφορμή αλλά που μπορεί και να 'χει; Με ποιον πολεμάμε; Σε αυτά τα ερωτήματα, και σε άλλα τέτοια, θα απαντήσει ο Φάρος σκιών συμπαρασύροντάς μας σε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον ταξίδι πλούσιο μηνυμάτων, έντονων στιγμών, εικόνων και ζητημάτων. Και ανατροπών!
Απολαύστε χωρίς φόβο αλλά με πάθος!
Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε: Η καταιγίδα διχάζει τους θαλασσοπόρους ενός μυστηριώδους σκάφους. Όλοι εναντίον ενός και ένας εναντίον όλων. Ο «αντάρτης» σώζεται μόνος σε μια ατοπική νήσο. Σε μια αδιέξοδη ακτή, στην ακτή του πεπρωμένου. Ξαφνικά όμως οι πολλοί εμφανίζονται, ως ναυαγοί, ακριβώς απέναντί του. Μια ατέρμονη καταδίωξη ξετυλίγεται ανάμεσά τους. Παλεύουν ο πραγματικός με τον υπεραισθητό κόσμο. Από το «πουθενά» προβάλουν ο Οφανιήλ και η Μοράνα. Σκιές ξεπηδούν από τον φωτεινό φάρο! Ενώ φωτεινές δέσμες έρχονται από το θεοσκότεινο πέλαγος! Η έκπληξη παραφυλάει στο τέλος…
• Το μαγικό άστρο της Βηθλεέμ;
• Η ουτοπική ελπίδα των ανθρώπων;
• Το φως πίσω από τις σκιές στη σπηλιά του Πλάτωνα;
• Όλα αυτά μαζί;
• Ή κάτι διαφορετικό από όλα αυτά;
Ο Μιχάλης Γριβέας του Κωνσταντίνου είναι συγγραφέας, μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών. Γεννήθηκε το 1955 στην Αθήνα και κατοικεί στην Αγία Παρασκευή Αττικής. Είναι παντρεμένος με τη Μανίνα Μπαζαίου και πατέρας του Κωνσταντίνου και της Χρυσάνθης. Σπούδασε στο τμήμα Τοπογράφων Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές Περιφερειακής Ανάπτυξης (χωροταξίας) στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στην Αθήνα. Εργάστηκε ως μελετητής Τοπογράφος Μηχανικός-Χωροτάκτης. Δραστηριοποιείται κοινωνικά από φοιτητής μέχρι σήμερα. 11 έργα του (2 μυθιστορήματα, 2 νουβέλες και 7 διηγήματα) έχουν βραβευτεί σε ισάριθμους λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, αποσπώντας 4 Α' βραβεία. Έχει 4 θεατροποιήσεις λογοτεχνικών έργων του με βάση διηγήματα ή αποσπάσματα βιβλίων του. Ένα διήγημά του έχει γίνει Ραδιοφωνικό Audio. Έχει λάβει μέρος ως κριτής σε 6 λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Εργογραφία: Λίλιθ και Λασθινία (μυθιστόρημα, 2020, εκδ. Ελκυστής), Ανελκύστε τη Σελήνη (συλλογή διηγημάτων, 2019, εκδ. Ιωλκός με δεύτερη έκδοση το 2021, εκδ. Αττικός), Άκρον (μυθιστόρημα, 2016, εκδ. Ιωλκός), Ο θεός της ρουλέτας (μυθιστόρημα, 2015, εκδ. Ιωλκός), Η γυάλα (μυθιστόρημα, 2014, εκδ. Ιωλκός).
