Το έναυσμα, τούτη τη φορά, αποτέλεσε μια παράσταση σύγχρονου χορού, που κάνει πρεμιέρα, –ναι, γίνονται και τέτοιες στη χώρα μας· πόσο λιγοστές είναι οι ευκαιρίες μας για μια παράσταση χορού σε σχέση με την πρόζα, την επιθεώρηση ή τη συναυλία, το έχετε αναλογιστεί ποτέ;– και συγκεκριμένα η Διαρκώς με ταράζεις, δηλαδή όσα μας ταράζουν: η ζωή με τις εκπλήξεις της, τα απρόβλεπτα, τα νέα, πολλές φορές τα δυσνόητα, τα σκοτεινά... Μνήμες; Σκέψεις; Σχέσεις; Φόβοι; Ανισορροπία; Όλα όσα μας προβληματίζουν ενώ παράλληλα μας δίνουν εργαλεία επιβίωσης.
Μερικά από τα ερωτήματα που θέτουν οι συντελεστές είναι: Αυτά που μας πληγώνουν τι τα κάνουμε; Τα απορροφούμε, τα αφήνουμε; Τι επιλέγουμε, τι δεχόμαστε, πού λέμε όχι; Πού επιτρέπουμε και τι μας επιτρέπεται;
Κι εδώ αρχίζει η ισορροπία της ύπαρξής μας ανάμεσα στο "εγώ κι ο κόσμος", "εγώ κι οι άλλοι", "εγώ κι εσύ".
Αξίζει να σημειωθεί πως πριν τις πρόβες πραγματοποιήθηκε ερευνητικό εργαστήρι somatics (contact improvisation και "λεξικό" κίνησης Axis Syllabus) με πρακτικές που βοήθησαν τους χορευτές να βιώσουν την κίνηση συνειδητά, να έχουν παρουσία στη στιγμή, επικοινωνία μεταξύ τους –αλλά και με το κοινό– ώστε να συνδεθούν όλοι με τα χορευτικά νοήματα. Θα λέγαμε πως το αποτέλεσμα της κινητικής και σωματικής έρευνας είναι το Διαρκώς με ταράζεις.
Είναι όμως καλύτερα να μας μιλήσουν οι ίδιοι οι συντελεστές με πρώτη την κυρία Τέτη Νικολοπούλου (PhD, χορεύτρια, χορογράφος, δασκάλα χορού και φυσικής αγωγής) η οποία υπογράφει τις χορογραφίες και στη συνέχεια ο κύριος Τίμος Ζέχας, δάσκαλος της πρακτικής Axis Syllabus και χορευτής της παράστασης.
Πώς σας ήρθε η ιδέα;
Τέτη Νικολοπούλου: Μια απλή παλιά αγγλική φράση «you always unbalance me», που άκουσα σε μια ταινία και η οποία χρησιμοποιήθηκε ως αντίδραση σε ένα τρόμαγμα, ήταν αποκαλυπτική. Η ταραχή, το τρόμαγμα μας βγάζει από την ισορροπία! Εμείς που δουλεύουμε ως επί τω πλείστων με το ντουέτο και τις σχέσεις μέσα από το contact improvisation διαπραγματευόμαστε διαρκώς αυτή τη συνθήκη. Με ενέπνευσε λοιπόν και εγγράφηκε στο μυαλό μου. Κάποια στιγμή είπα, εγώ αυτό θα το κάνω θέμα-παράσταση… και φέτος ήρθε η ώρα του. «Μας συνάντησε» ξαφνικά στο εργαστήρι μας και εντέλει έγινε το θέμα έρευνας στις πρόβες.
Τι πραγματεύεται το έργο και τι θέλετε να κρατήσει ο θεατής στο τέλος;
Τ.Ν.: Το έργο πραγματεύεται τη σύνδεση με τον άλλον και πώς αυτό με βγάζει από τον «ήσυχο» κόσμο, που έχω φτιάξει, και με βάζει σε έναν νέο. Νοηματικά, ασχολούμαστε με το πώς μας επηρεάζουν οι σχέσεις, οι οποίες μπορεί να μας πληγώνουν αλλά μας δίνουν και δύναμη και χαρά και μας ιντριγκάρουν να εξελιχθούμε, φέρνοντάς μας εντέλει πιο κοντά στους ανθρώπους αφού επιλέγουμε να είμαστε με αυτούς. Ως χορευτές, στο έργο ερευνούμε διαρκώς τη συνειδητή παρουσία μας στη στιγμή, τις σωματοποιημένες αντιδράσεις μας στα ερεθίσματα και τους λειτουργικούς τρόπους να κινούμαστε στον χώρο και να συνδεόμαστε με την ομάδα. Αυτή η σύνδεση με τον εαυτό και την ομάδα είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να μπορέσουμε να υπάρξουμε δημιουργικά, ψυχή και σώματι, στη σκηνή.
Και θέλουμε να φύγει ο θεατής ανακουφισμένος και έχοντας αναπνεύσει μέσα από τη σύνδεσή του με τη δική του σωματικότητα, που θα «ανοίξει» μέσα από τη δική μας. Να μπορέσει να φύγει για λίγο από το νοητικό και να μπει στο σωματικό, στο εδώ και τώρα. Και να εγγράψει τις δικές του ανάγκες και ιδέες σε αυτό που θα δει όπως και να αντλήσει ένα πιο βαθύ νόημα από τον ίδιο τον χορό. Να μπει στην καρδιά του δηλαδή. Αυτό…
Αν έπρεπε να το περιγράψετε με μία λέξη ή φράση, ποια θα ήταν αυτή και γιατί;
Τ.Ν.: Παρουσία… είμαι εδώ και θα μείνω μαζί σου. Γιατί αυτή είναι η προϋπόθεση για να υπάρξει το οποιοδήποτε νόημα σε όλο αυτό. Για τον λόγο αυτό, και χρησιμοποιώντας συγκεκριμένες πρακτικές, όπως τις βασικές αρχές του αυτοσχεδιασμού, του contact improvisation και του λεξικού χορού Axis Syllabus, δουλεύουμε τη συνειδητή κίνηση και την κιναισθητική αφύπνιση.
Ποια είναι η άποψή σας για τη σύγχρονη δραματουργία/χορογραφία;
Τ.Ν.: Ο χορός διεθνώς έχει φτάσει σε πολύ ψηλό επίπεδο. Μετά το 1970 και τον μεταμοντέρνο χορό εξελίχθηκε πάρα πολύ. Δεν περιορίστηκε μόνο σε δεξιοτεχνικές επιδόσεις αλλά κατάφερε να εμπεριέχει όλα όσα μπορεί το σώμα. Οπότε ο χορός πλέον είναι όλα. Ένας τεράστιος χώρος όπου μπορείς να εκφράσεις με το σώμα πάρα πολλές ιδέες και σχέσεις.
Υπάρχουν σχήματα διεθνώς που συνδυάζουν και μια πολύ ενδιαφέρουσα δραματουργία και μια πολύ ενδιαφέρουσα κινητική γλώσσα. Οι χορευτές κάνουν πλέον απίστευτα πράγματα. Ωστόσο, στη χώρα μας δεν έχει διαδοθεί πάρα πολύ η προσέγγιση της σωματοποίησης. Παρά το γεγονός ότι υπήρξε μια μεγάλη στροφή προς αυτή την προσέγγιση, από τις αρχές του 1990, μέσα από συγκεκριμένες πρακτικές, δεν αναπτύχθηκε όσο θα περίμενε κανείς, όπως δεν αναπτύχθηκε και η σύνδεση θεωρίας και πράξης[1]. Τελευταία πάντως παρατηρείται μια στροφή προς αυτή την προσέγγιση οπότε πιστεύω ότι θα δούμε πολύ ενδιαφέροντα πράγματα στο μέλλον… Η σύγχρονη δραματουργία ανοίγει τον δρόμο για νέες, διαφορετικές και ιδιαίτερες δημιουργίες.
Ποιες ήταν οι προκλήσεις και πώς τις αντιμετωπίσατε;
Τ.Ν.: Πρόκληση πάντα αποτελεί το να βρεις τις σωστές οδηγίες για να παράξεις το υλικό σου. Εγώ πηγαίνω πάντα από τον ασφαλή δρόμο της ανατομίας. Και μέχρι ώρας αυτό με πάει κάπου χωρίς να χάνομαι. Και με αυτόν το τρόπο δεν μπερδεύω και τους συνεργάτες μου. Παρόλα αυτά όταν αρχίζει η σύνθεση του έργου, που συχνά ξεχνιούνται οι οδηγίες που το προκάλεσαν, πρέπει να γυρίσεις πάλι πίσω… και αυτό θέλει υπομονή, αφοσίωση και πολλή δουλειά. Και η δουλειά δεν είναι ποτέ αρκετή…
Πώς αποδόθηκε σκηνικά το κείμενο; Η ιδέα;
Τ.Ν.: Κάθε σκηνή βασίζεται σε διαφορετική κινητική ιδέα και οδηγία. Το υλικό χτίζεται είτε μέσα από ιδέες και αρχές του contact improvisation και του αυτοσχεδιασμού, που διδάσκω εγώ, είτε από οδηγίες του Axis Syllabus το οποίο μας διδάσκει ο διαπιστευμένος δάσκαλος της πρακτικής Τίμος Ζέχας. Μετά, είναι θέμα αισθητικής και τι μας εξυπηρετεί σε σχέση με το έργο και αυτά κρατάμε και εξελίσσουμε. Επιπλέον, βάζουν πάρα πολύ ενέργεια και οι χορευτές και οι μουσικοί οι οποίοι συμμετέχουν σε αυτή τη δημιουργική διαδικασία προτείνοντας με τη σειρά τους αυτά που λειτουργούν. Οι πρόβες είναι μια απίστευτη διαδικασία. Βυθιζόμαστε και κολυμπάμε μέσα σε υπέροχες βιωματικές εμπειρίες. Και πέρα από την παράσταση, που είναι πάντα μια συγκινητική εμπειρία, οι πρόβες είναι μια πολύτιμη κατάσταση που λατρεύω και προσπαθώ να τις ζω όσο γίνεται πιο συνειδητά. Με χαράζουν και με εξελίσσουν ως άνθρωπο.
Φέτος, η συγκεκριμένη ομάδα με χορευτές τους Τίμο Ζέχα, Μαρία Φουντούλη, Μαρίνα Τσαπέκου, Ματίνα Κωστιάνη και μουσικούς τον Βαγγέλη Αλεξόπουλο και Χρύσα Παπαδοπούλου Merendez έκανε καταπληκτική δουλειά. Μαζί και με τους υπόλοιπους συνεργάτες, τους ευχαριστώ όλους…
Πώς χαρακτηρίζετε τον ρόλο σας και πώς τον προσεγγίσατε;
Τίμος Ζέχας: Στη δημιουργία του έργου έχω δύο ρόλους. Ο ένας είναι να φέρνω κινητικές προσεγγίσεις, ποιότητες και στοιχεία μέσα από την μελέτη του καθαυτού ανατομικού υποκειμενικού σώματος, που μοιραζόμαστε όλοι μαζί στην πρόβα. Αναζητώντας εκείνα τα στοιχεία που θα υποστηρίξουν την χορογραφική πρόταση της Τέτης Νικολοπούλου.
Ο άλλος ρόλος μου είναι να είμαι και ερμηνευτής. Και ενώ υπάρχει θέμα στο έργο, δεν υπάρχει ρόλος στην παράσταση με τη θεατρική έννοια του όρου επειδή δεν υπάρχει θεατρική ιστορία. Αυτό που κάνουμε είναι κίνηση, χορός μέσω από την ενσωμάτωση/σωματοποίηση. Αισθάνομαι ότι ο ρόλος μου ορίζεται σε μεγάλο βαθμό τόσο από ό,τι εκφράζεται από εμένα όσο και από το κινητικό, σωματικό μοίρασμα με τα άλλα άτομα στη σκηνή. Επιθυμώ μέσα από την έκφρασή μου να γίνομαι διαπερατός ενώ η συνύπαρξη με την ομάδα και η επαφή μεταξύ μας με επηρεάζει και είναι πολύ βασική.
Η τεχνική και το βίωμα γίνονται ένα, ωσότου χαθούν το ένα μέσα στο άλλο. Η ύλη μου γίνεται διαπερατή και η ύλη των άλλων με διαπερνά. Αφήνω το σώμα να πει τη δική του ιστορία. Αλλιώς μπορεί ο νους να αποκόβεται από το σώμα πλάθοντας την δική του φαντασίωση. Το σώμα όμως δεν ψεύδεται ποτέ. Ζητούμενο είναι η ειλικρίνεια. Αυτό οφείλεται σαφώς και στο πώς η Τέτη Νικολοπούλου τοποθετείται πάνω στη δημιουργική διαδικασία. Και την ευχαριστώ για τον χώρο που δίνει σε αυτό.
Υπήρξαν προκλήσεις και πώς τις αντιμετωπίσατε;
Τ.Ζ.: Χωρίς δεύτερη σκέψη η μεγαλύτερη πρόκληση αρχικά είναι η κούραση αφού είμαι πατέρας δύο μικρών παιδιών και μετά η ηλικία. Την ίδια όμως στιγμή, αυτοί οι δύο «ανασταλτικοί» παράγοντες για την εύρεση χρόνου μπορεί να είναι και σοφοί δάσκαλοι. Μιας και αποτελούν παράγοντες που με φέρουν αντιμέτωπο με το τι υπάρχει ακόμα πιο βαθιά, ή και περισσότερο, στο σώμα. Ποια είναι η αλήθεια της στιγμής; Πώς αναδύομαι μέσα από αυτή την πρόκληση; Τι είναι σημαντικό; Δεν με νοιάζει πια να αποδείξω κάτι ή να γίνω κάτι, κάποιος. Κι αυτό είναι αρκετά απελευθερωτικό. Αυτό δεν σημαίνει ότι νοιάζομαι λιγότερο. Αντιθέτως. Η ομάδα και η αξία της συνεύρεσης γίνονται σημαντικότερα. Η δική μου σημασία δεν θα χαθεί. Κάθε αστέρι λάμπει στον ουρανό με το δικό του φως. Δεν είναι όμως ποτέ μόνο.
Πώς θα περιγράφατε την παράσταση σε μια λέξη ή φράση;
Τ.Ζ.: Ό,τι κι αν μας ταράζει… έχουμε ο ένας τον άλλον.
Ποια η γνώμη σας για τη σύγχρονη δραματουργία;
Τ.Ζ.: Στην σύγχρονη χορογραφία δεν υπάρχουν στεγανά. Ασχέτως αν ακολουθούμε είτε λίγο είτε πολύ τις τάσεις της εποχής. Οι δημιουργοί μπορεί να βρίσκουν τους δικούς τους κανόνες, να τους δημιουργούν εκ νέου αν θέλουν και εφόσον μπορούν. Χαρακτηρίζεται, δηλαδή, από τη δυνατότητα της καινοτομίας. Μπορείς να πειραματιστείς, να δοκιμάσεις, να κριθείς, να κάνεις λάθη και ίσως τελικά να ανοίξεις δρόμο και να προχωρήσεις. Επίσης, υπάρχει περισσότερο η ανάγκη οι καλλιτέχνες να θέλουν να επικοινωνήσουν με το κοινό στο οποίο απευθύνονται. Είναι ανάγκη της εποχής.
Πληροφορίες παράστασης:
Χορογραφία: Τέτη Νικολοπούλου
Ερμηνεύουν: Τίμος Ζέχας, Μαρία Φουντούλη, Μαρίνα Τσαπέκου, Ματίνα Κωστιάνη
Πρωτότυπη Μουσική: Βαγγέλης Αλεξόπουλος, Χρύσα Παπαδοπούλου Merendez
Δραματουργία: Κατερίνα Νικολοπούλου
Διδασκαλία Axis Syllabus: Τίμος Ζέχας
Κοστούμια: Θεοδώρα Σουμαλεύρη
Φωτισμοί: Φαίδων Κωνσταντινίδης
Επικοινωνία: Μαρία Κωνσταντοπούλου
Παραγωγή - σύμβουλος χορού: Ζωή Χατζιδάκη
Βοηθός παραγωγής: Άγγελα Γλυτσή
Σχεδιασμός αφίσας: Βαλεντίνη Μαυροδόγλου, Έλενα Προβατά
Θέατρο Καλλιρόης, Καλλιρόης 10, Αθήνα (Μετρό Ακρόπολη), 6932376259, 2109210677 στις 9, 10, 16, 17, 30 Απριλίου και 1η Μαΐου στις 21.00
H Τέτη Νικολοπούλου είναι χορεύτρια, χορογράφος, δασκάλα χορού και φυσικής αγωγής. Είναι απόφοιτη της Επαγγελματικής Σχολής χορού Νίκης Κονταξάκη και του ΤΕΦΑΑ Αθήνας (PhD και Μaster πάνω στις πρακτικές Somatics). Έχει παρακολουθήσει εντατικά σεμινάρια χορού στα Movement research, Merce Cunningham, Paul Taylor και Alvin Aily Studios στη N. Υόρκη και στο Laban Centre, Λονδίνο. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια πάνω στις Release τεχνικές, τον αυτοσχεδιασμό, το contact improvisation και το Axis Syllabus με τους David Zabrano, Thomas Mettler, Gwen Welliver, Maxine Heppner, Nita Little, Χριστίνα Κλεισιούνη, Frey Faust, Τίμο Ζέχα, κ.ά. Το 1992 βραβεύτηκε στους διαγωνισμούς Ραλλούς Μάνου και ΕΟΤ για τη χορογραφία της Προκατάληψη ενώ το 2005, 2007, 2017, 2018 και 2021 επιχορηγήθηκε για τη δουλειά της από το ΥΠΠΟΑ. Έχει χορογραφήσει πάνω από 30 παραστάσεις και έχει συμμετάσχει σε φεστιβάλ (Σωματείο Ελλήνων χορογράφων (1992-2015), Δήμος Αθηναίων/Ολυμπιάδα 2004, φεστιβάλ χορού Ακροποδητί, φεστιβάλ Capo Verde, Athens Video Dance Festival), σε πλατφόρμες χορού (ΣΕΧ - Μέγαρο μουσικής / θέατρο Μ. Κακογιάννης) και εκθέσεις (Rooms - Gallery Καππάτος, Μουσείο Ακρόπολης, Cheap Art/back to Athens). Έχει χορογραφήσει για παιδικά μουσικοθεατρικά (Είκασμα, Αφρός), για το σινεμά (Τάκης Σπυριδάκης), για μουσικούς (Πυξ-Λαξ), για το θέατρο (Βασίλης Παπαλαζάρου, Πηνελόπη Πιτσούλη, Χρύσα Αποστολάτου, Στράτος Τζόρτζογλου, Αγγελική Γκιργκινούδη, Λάμπρος Γιώτης). Ως χορεύτρια έχει συνεργαστεί με χορογράφους όπως Ντορίνα Καλεθριανού, Αγγέλα Λύρα, Ντόρα Μητροπούλου, Maxine Heppner, Χριστίνα Κλεισιούνη, Βικτωρία Νούμτα, Νατάσσα Αβρά, κ.ά. Διδάσκει contact improvisation σε επαγγελματικές και ερασιτεχνικές σχολές χορού, ενώ δίνει διαλέξεις και πραγματοποιεί εργαστήρια και σεμινάρια πάνω στις πρακτικές somatics. Έχει διδάξει ως guest teacher στο διεθνές φεστιβάλ contact improvisation στο Freiburg, το 2019.
[1] Η Τέτη Νικολοπούλου, το 2020, εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο ΕΚΠΑ με τίτλο: Ο αυτοσχεδιασμός με επαφή (contact improvisation) στην Ελλάδα ως σωματοποιημένη πρακτική: Ιστορία, ιδεολογία και καλλιτεχνική δημιουργία.
