Ο Θεοδόσης Παπαδημητρόπουλος προσθέτει μία ακόμη δικιά του γραφή κι εμείς βρίσκουμε ένα ακόμη μοναδικό ανάγνωσμα με ουσία και λόγο. Επιπλέον, όπως και τα άλλα βιβλία του κυρίου Παπαδημητρόπουλου, έχει τη δύναμη να σε πάει ένα βήμα παρακάτω, έχει κάτι να σε διδάξει, έχει υπόσταση, έχει περιεχόμενο, έχει αξιοσύνη... Με κάθε του πόνημα, ο συγγραφέας και ποιητής, δείχνει το εύρος της μαθητείας του, την εμβάθυνση στη γλώσσα και τα γράμματα, την καλλιέργεια, τις ιδέες αλλά και το ταλέντο του. Ένα εκρηκτικό μείγμα ικανοτήτων που υπόσχονται μοναδικά βιβλία· και που εκείνος πραγματώνει με κάθε «ευκαιρία».
Θυμίζω εν τάχει τους άλλους τίτλους του ίδιου, που έχουν περάσει και σχολιαστεί από τούτες τις σελίδες, όπως Ανδροδικία, Αμφιτρύων, Προς εαυτούς, Μακιαβέλλι (θέατρο), Δεκαπεντασύλλαβοι (ποίηση) κ.ά.
Στην Κατάβασις, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θεοδόση Αγγ. Παπαδημητρόπουλος (θυμάστε που είχαμε κάνει μια προδημοσίευση;), θα συναντήσουμε έναν ήρωα, μεγάλο και σπουδαίο, τον ήρωα των ηρώων –αν υπάρχει αυτό. Κυριολεκτικά θα τον δούμε κατά τη διάρκεια της πορείας του να συναντά εμπόδια, δυσκολίες, προκλήσεις κ.ο.κ. και να κάνει σκέψεις, προσδιορισμούς ή να εξάγει συμπεράσματα. Μεταφορικά θα τον δούμε να «σκάβει» μέσα του, να ανακαλύπτει εκεί, να μελετά το είναι του, να μελετά τον εαυτό του (ποιος είναι, τι είναι, γιατί, πώς...), να αφουγκράζεται τον «κόσμο» του, τη διαδρομή του... Μαθαίνει, κατανοεί, περνάει από διάφορα στάδια, αναζητά, αποκτά σοφία. Μια πορεία δηλαδή, είτε κυριολεκτική είτε μεταφορική (προσωπικά κράτησα το δεύτερο), σωματική, νοητική και ψυχική προς την αλήθεια (του εαυτού του, του κόσμου ή και την όποια αλήθεια).
Βίον τῷ βίῳ ’θὰ περιπατήσῃς, ἡρώων τὴν μοῖραν.
Κι αυτό θα συμβεί μέσα από οράματα, συναντήσεις, το μονοπάτι που θα πάρει, παύσεις, σχόλες, στοχασμούς... με κλονισμό, τρόμο, αναταραχή, ερωτήματα... Και μνήμες! Και πόσο σημαντική είναι η μνήμη! Θα επιχειρήσει (αν το κατορθώσει και πώς, θα το ανακαλύψετε στις σελίδες του βιβλίου) μια κατάδυση εντός του ως την απαρχή της ύπαρξής του, τη σύλληψη, και θα βρει εγγραφές μέσα του, όπως γνώση και συνείδηση και πολλά πολλά άλλα καίρια ζητήματα και διαχρονικά θέματα.
Τοῦ διαχρόνου του ὁ τρόπος τὸ σύγχρονον διαιωνίζει.Μάχη μεγίστη καί μάχη θνητῶν θεωθέντων ὁ Ἔρως
Ναι, και ο έρωτας είναι ένα από αυτά.
Για το τέλος; Ή θα βιώσει, θα νιώσει και θα συνειδητοποιήσει τα πάντα ή θα χαθεί. Στο τέλος, λέξεις όπως Άπειρο, Φως, Μνήμη, Δέος, Γη, Πηγή κ.ά έχουν υψίστη σημασία και θα ορίσουν το αποτέλεσμα. Και έτσι θα τις δείτε να εμφανίζονται στους στίχους του έπους του κυρίου Παπαδημητρόπουλου.
Τίς ὁ ’νὰ κρύπτῃ μυστήριον ἄλλος παμμήτορος Γαίας;
Στο κείμενο, θα συναντήσουμε ποικίλες σκέψεις, αναλογισμούς και δηλώματα όπως το παραπάνω, μέσω των οποίων ο ποιητής λαμβάνει τη συγκατάθεσή μας σε ό,τι παρουσιάζεται και παράλληλα, αναδεικνύει το αυτονόητο, το δεδομένο, το αναμενόμενο, το λογικότερο εντέλει, εξασφαλίζοντας και τη δική μας συμφωνία σε ό,τι ειπωθεί. Σίγουρα δεν θα μπορούσε να είχε κάνει αλλιώς.
Μεγάλο βάρος δίνεται στο πνεύμα –δικαίως. Η σάρκα είναι το φθαρτό, το δοχείο· το πνεύμα, ο νους, είναι το σημαίνον, η ουσία.
καί ποῖο τὸ μέλλον, ἡ λῆξις, ἄνευ τοῦ πνεύματος;̓́Ανθρωπε, ἄνθρωπε, μνήμης σκιὰ καί τοῦ πνεύματος οἶκε.
Παρατηρήστε, ανάμεσα στις εικόνες και τις σκέψεις, τις σοφιστίες και τις ρήσεις, όπως: ̓́Αλλο εἰνε ἡ μόρφωσις καί ἄλλο ἡ παιδεία· καί ἡ γνῶσις ’δὲν φθάνει. Παρατηρήστε τον λεξικό πλούτο και το γλωσσικό ιδίωμα (που κάνουν ακόμα και την πιο εξειδικευμένη παρουσίαση να δείξει μέτρια –πόσο δε περισσότερο τούτην εδώ), το ύφος που χαρακτηρίζεται και από τις ομόριζες λέξεις που διαδέχονται η μία την άλλη ή τοποθετούνται στρατηγικά σε κοντινές μεταξύ τους θέσεις... Παρατηρήστε την ανωνυμία του ήρωα, που θα μπορούσε να είναι κάθε γνωστός ήρωας (πραγματικός ή μυθολογικός) και το υπόδειγμά του.
Ο ίδιος λέει: «Ό,τι κάνω εκεί μέσα είναι ήδη εκεί, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, απλώς δίνω μια προσωπική ανασύνθεση του όλου, λαμβάνων βεβαίως υπόψιν το σήμερα.». Καθώς όσα υπάρχουν στους 900 στίχους του επικού έργου προϋπήρξαν με έναν τρόπο, αναδομούνται σήμερα ενταγμένα σε κάτι νέο και διαιωνίζονται ως το άπειρο, τρόπον τινά. Πάμπολλες –εκατοντάδες– είναι οι αναφορές που θα συναντήσουμε (και όχι θα βρούμε γιατί, πρακτικά, είναι πολύ δύσκολο να τις βρεις όλες) σε άλλα έργα και σημεία της ελληνικής παράδοσης ενώ αυτό που, στο πλαίσιο μιας παρουσίασης, μπορεί να «ακούγεται» πολύπλοκο ή συγκεχυμένο, στην πράξη είναι όμορφο, ενδιαφέρον και γόνιμο.
Οι εννιακόσιοι στίχοι του βιβλίου, δακτυλικοί εξάμετροι, μου προκαλούν την αίσθηση του ολοκληρώματος (υπάρχει κι ένας επιπλέον, ο εννιακοσιοστός πρώτος, ο οποίος όμως δεν αποτελείται από λέξεις, είναι μετρικός σχηματισμός, δηλαδή ρυθμός) όπως αν συγκρίναμε τόξα με κύκλους. Ο κύκλος σε κάθε περίπτωση δείχνει ολοκληρωμένο σχήμα, ένα τόξο μπορεί εύκολα να δείξει σαν μέρος ενός κύκλου, άρα να αφήσει μια εκκρεμότητα. Επίσης, αυτός ο αριθμός, το εννιακόσια, είναι μια αναφορά σε κάτι (και αυτός!) όπως μου έχει εξηγήσει κατ' ιδίαν ο ποιητής αλλά δεν είναι επί του παρόντος. Όσοι πιστοί ψάξτε το νούμερο στη βιβλιογραφία.
Στο σύνολο, έχουμε ένα κλασικότροπο πόνημα, μια πρόταση κλασικής φόρμας και την ίδια στιγμή ένα μοντερντιστικό έργο, γραμμένο τώρα για τον καινούργιο αιώνα. Η νέα εποχή με λόγια γλώσσα. Έχουμε δηλαδή μια απάντηση δια της πράξεως στους σκληροπυρηνικούς νεο-δημοτικιστές που θεωρούν πως δεν μπορεί να συγγραφεί (πια) κάτι με νόημα σε λόγια γλώσσα ή ένα τέτοιο ιδίωμα.
Βγαίνεις πλουσιότερος. Οπωσδήποτε ναι!
