koukidaki: Το ημερολόγιο ενός αποτυχημένου συγγραφέα

Το έργο του Τειρεσία Λυγερού, Το ημερολόγιο ενός αποτυχημένου συγγραφέα, παρουσιάζεται αυτήν την εποχή, για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων, στο θέατρο Δρόμος ενώ είχε προηγηθεί με επιτυχία η παρουσίασή του, τρία έτη πριν, στο πλαίσιο του φεστιβάλ off-off Athens (για εκείνους που παρακολουθούν).

Η υπόθεση του μονολόγου είναι απλή. Ένας συγγραφέας προσπαθεί να γράψει το επόμενο βιβλίο του –συγκεκριμένα ένα αστυνομικό μυθιστόρημα– αντιμετωπίζοντας όμως τα προσωπικά του «δαιμόνια»: την απώλεια ή την αναζήτηση της έμπνευσης, τον αυτοσαρκασμό του ως δημιουργού, την αποδόμησή του ως συγγραφέας, τον απολογισμό του κ.ο.κ. Και κάπου εδώ καταλαβαίνετε πως τελειώνουν τα απλά και αρχίζει ο προσωπικός του γολγοθάς, μέσα από μια διαδρομή αυτοπροσδιοριστική, κυνική και σατιρική, γεμάτη πάθη, χιούμορ, ψυχικά φορτία, κριτική, αυτοκριτική κ.α.

Πρόκειται για ένα θεατρικό έργο γραμμένο από συγγραφέα που έχει δοκιμαστεί στο μυθιστορηματικό είδος (προσωπικά τον θυμάμαι πολύ έντονα από το βιβλίο του, Η μαύρη κάντιλακ), που σημαίνει πως είναι σε θέση να γνωρίζει εκ των έσω τα συγγραφική πάθη, άγχη, αγωνίες, αμφιταλαντεύσεις και όλα αυτά τα «δαιμόνια» που βρίσκονται εκεί. Μάλιστα, ενδέχεται να τα έχει συναντήσει και ο ίδιος, οπότε είναι σε θέση να δομήσει ένα «ζωντανό» κείμενο, με παλμό και ρεαλιστική συνθήκη. Βέβαια, η επιτυχία του συγκεκριμένου είναι ότι δεν μένει μόνο σε αυτό το πρώτο επίπεδο αλλά (κατακτά κι) επεκτείνεται και σε κοινωνικά ζητήματα που αγγίζουν άπαντες, όπως οι δυσλειτουργίες της εποχής μας, η βία, η σκληρότητα, η διαφθορά και πολλά πολλά άλλα. Κοινωνικές παθογένειες που μας είναι οικείες –δυστυχώς– σε μεγάλο βαθμό καθώς τις αντιμετωπίζουμε όλοι.

Ο ήρωας αυτός, λοιπόν, έγκλειστος σε μια καθημερινή ρουτίνα και ατομική απομόνωση και αναζητώντας την επιτυχία (όπως κι αν ορίζεται αυτή: προσωπική, λογοτεχνική, εμπορική...) δοκιμάζει μια κατάβαση εσωτερική όπου η ψευδαίσθηση και η πραγματικότητα ανταλλάσσουν θέσεις, εμπόδια προτάσσονται, δυνάμεις δοκιμάζονται, προκλήσεις κι αδιέξοδα ορθώνονται και πάει λέγοντας. Δοκιμάζει μια ανασκόπηση ζωής (κοινωνικής και συγγραφικής) ενώ προσδοκά την προσωπική του «ανάσταση», μέσα από ένα έργο γεμάτο συμβολισμούς.

Τελικά, πού ξεκινά και πού τελειώνει η κάθε μας αποτυχία και πώς αυτή συνδέεται με μια ολόκληρη κοινωνία, στην ζοφερή εποχή που καλούμαστε να ζήσουμε;

Θα δείτε μια αφαιρετική παραστασιοποίηση –και δικαίως!– που σε αφήνει να επικεντρωθείς στον ήρωα (που είναι συνονόματος του συγγραφέα) κι ύστερα να παρακολουθήσεις αυτή την μοναχική πορεία προς το «φως»/τη φώτιση (αν έρθει, όποτε έρθει) εκ παραλλήλου με την ανάδειξη μιας σειράς ρεαλιστικών θεμάτων, που μπορείς να αναγνωρίσεις κι ο ίδιος τριγύρω (αν δεν σου έχουν κιόλας συμβεί). Θα δείτε έναν Νεκτάριο Παπαλεξίου να κερδίζει το στοίχημα μέσα από την αλήθεια του ήρωα (του), εκείνη που δεν φοβάται να σου πετάξει κατάμουτρα –ακόμα και τις στιγμές που δεν είναι υπέρ του– και όλο αυτό να το καταφέρνει μέσα από μια λεπτοδουλεμένη λιτότητα –αλλά όχι απλότητα. Γιατί τίποτα δεν είναι απλό όταν καλείσαι να κατακτήσεις μια σκηνή μονάχος (αν και εδώ υπάρχει κι ένα χειμαρρώδες κείμενο από τον κύριο Λυγερό που ενδυναμώνει άπαντα).

Αυτή η τριανδρία: συγγραφέας, ηθοποιός και σκηνοθέτης, σκύβει με φροντίδα πάνω στον άνθρωπο, τον αφουγκράζεται και τον εναποθέτει στα μάτια των θεατών γήινο, οικείο και άκρως συμπαθητικό.

Η σκηνή πλημμυρίζει άφιλτρο συναίσθημα αλλά γνήσιο, γιατί όλα δείχνουν τόσο, μα τόσο, ρεαλιστικά. Κι αυτή είναι μια μεγάλη κατάκτηση γιατί το θέατρο, σε αντίθεση με την εντύπωση πολλών, δεν βασίζεται στο ψέμα, στην υποκρισία ή την υποκριτική (έτσι δε λέμε;) αλλά στην αλήθεια.

Βάλτε μια σημείωση εδώ και να πάτε να δείτε τούτη την παράσταση όπου την πετύχετε.

Τζένη Κουκίδου

Σκηνοθετική προσέγγιση:
Ο συγγραφέας καταθέτει ένα εμφανώς αυτοαναφορικό κείμενο που ανατέμνει τα προβλήματα του πνευματικού ανθρώπου του 21ου αιώνα. Η σκηνική παρουσίαση του κειμένου συνιστά μια καλλιτεχνική πρόκληση, αφού ο σκηνοθέτης καλείται να απαντήσει σε συγκεκριμένα ερωτήματα: Πώς εικονογραφείται ο πόνος; Πώς το αφήγημα της αποτυχίας του ενός γίνεται θέμα αναφοράς για όλους; Πώς η βία και η σκληρότητα αλώνει τις ψυχές των ανθρώπων; Πώς η ματαίωση των ονείρων οδηγεί στην καταρράκωση;
Καθημερινά ανεχόμαστε μια ανυπόφορη κατάσταση για να μην συντριβούμε. Ο ήρωας της παράστασης αρνείται. Ο εσωτερικός του κόσμος καρκινοβατεί ανάμεσα στην τρέλα και την απελπισία. Ωστόσο, σε αυτό το χάος δηλώνει την άρνησή του να υποκύψει στο βόλεμα της καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων. Η μοναδική αχτίδα λογικής στο σκοτάδι είναι η αντίστασή του στο ψέμα. Αγκαλιάζει τη συντριβή του ηδονικά και στο τέλος δικαιώνεται. Αυτό αφορά στον κάθε σύγχρονο άνθρωπο που συνθλίβεται από τα γρανάζια της εξουσίας, της διαφθοράς, του νεποτισμού, της πώρωσης και του αμοραλισμού. Χωρίς καμιά διάθεση διδακτισμού η παράσταση θέλει να προβληματίσει παρουσιάζοντας ένα «θέατρο στα μούτρα» (in your face).
Ανθούλλης Δημοσθένους