Τι μπορεί να σημαίνει «Βιβλίο και Ζωή»; Αφήστε τον εαυτό σας να το αισθανθεί!
Πέσατε πάνω σε έναν διάλογο με τον εαυτό μου. Πάνω σε προσωπικές σκέψεις και συναισθήματα που ήρθαν στην επιφάνεια από ένα βιβλίο που θέλω οπωσδήποτε να μοιραστώ μαζί σας. Ένα βιβλίο που έκανε την πένα μου να κυλάει ασταμάτητα.
Έχω μπροστά μου, το «Απελευθέρωση από τον φόβο και άλλα κείμενα», των εκδόσεων Χατζηνικολή (1992) κι αναρωτιέμαι…
— Είναι σπουδαίο βιβλίο;
— Από λογοτεχνικής πλευράς, όχι. Μερικές φορές μάλιστα προσπερνώ τις ξερές πληροφορίες που παραθέτει γιατί αφορούν ανθρώπους με ειδικά ενδιαφέροντα κι εγώ, όσο κι αν προσπαθήσω να τις αφομοιώσω, δεν μπορώ.
— Γιατί όμως δεν το αφήνω από τα χέρια μου; Γιατί κυλούν δάκρυα καθώς το διαβάζω;
— Γιατί πρόκειται για μια πολύ δυνατή, πραγματική ιστορία. Μια συλλογή κειμένων που συγκέντρωσε ο Michael Aris, o σύζυγός της, που εκφράζουν τις πεποιθήσεις, τις ελπίδες και τους φόβους αυτής της ηρωίδας για τον λαό της.
Στο εξώφυλλό του βιβλίου καθρεφτίζεται ένα πρόσωπο μελαχρινό, δυο ζωηρά μάτια και ένα πολύ θηλυκό χαμόγελο! Θα μπορούσε ποτέ να υποψιαστεί κανείς ότι πίσω απ' αυτό κρύβεται «η γυναίκα του πεπρωμένου» της Βιρμανίας; Μια γυναίκα-σύμβολο; Μια γυναίκα τόσο δυνατή που επηρέασε έναν ολόκληρο λαό; Ότι το αδάμαστο πνεύμα της, το θάρρος και τα ιδανικά της αναγνωρίστηκαν διεθνώς, όταν τιμήθηκε το 1990 με το βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης και το 1991 με το Νόμπελ Ειρήνης;
Θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ότι θα προκαλούσε σε μένα, την απλή αναγνώστρια, τέτοια αισθήματα συγκίνησης; Ότι θα έκανε τέτοιες ενέσεις ενθάρρυνσης στον προσωπικό μου αγώνα, ιδιαίτερα στον κοινωνικό;
— Και ποιο είναι τ' όνομά της;
— Αούγκ Σαν Σου Κουί! Ένα όνομα που έρχεται από τη μακρινή Βιρμανία, διαφορετικό, αγωνιστικό, ασυμβίβαστο. Απελευθερωμένο από τον φόβο, συνώνυμο του ειρηνικού αγώνα για τη δημοκρατία.
— Πού βρίσκεται σήμερα αυτή η γυναίκα;
— Σε κατ' οίκον περιορισμό στη Ραγκούν, χωρισμένη από την οικογένεια και τους φίλους της. Αιχμάλωτη της συνείδησής της. Δεν της επιτρέπεται ούτε η προσωπική, ούτε η τηλεφωνική επικοινωνία με κανέναν.
— Πες μου λίγα λόγια για τη ζωή της.
— Παντρεμένη με Άγγλο, με δύο παιδιά, κόρη του Αούγκ Σαν, σεβαστού αρχηγού των απελευθερωτικών κινημάτων στη δεκαετία 1930 και 1940, ηγέτη της χώρας του σε μια εποχή που σήμανε το τέλος της Βρετανικής κυριαρχίας στη Βιρμανία αλλά και την έναρξη της δικτατορίας ενάντια στην οποία αγωνίστηκε και δολοφονήθηκε. Σε κάποια φάση της ζωής της με αφορμή την αρρώστια της μητέρας της, αναγκάστηκε να αποχωριστεί την οικογένειά της, με την οποία ζούσε
στην Οξφόρδη και ταξίδεψε στη Βιρμανία. Εκεί, αντιμέτωπη με τις βιαιότητες και αδικίες που διαπράττονταν σε βάρος του λαού της, ένοιωσε ότι δεν θα μπορούσε να μείνει αμέτοχη.
— Αυτό το «αμέτοχη», τι σου λέει;
— Είναι το ίδιο που σε κάνει, όταν βλέπεις κάτω ένα σκουπιδάκι, να το μαζεύεις κι όχι να το προσπερνάς, λέγοντας συνειδητά ή υποσυνείδητα: «Τι με νοιάζει, εγώ το έριξα; Ας το μαζέψει κάποιος άλλος.».
Για να μην τα πολυλογώ, η Αούγκ Σαν Σου Κουί, με την πολιτική της μη βίας, άρχισε να αγωνίζεται με όλες τις δυνάμεις για την επικράτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα της. Το 1989 η κυβέρνηση της στρατιωτικής χούντας τη συνέλαβε, μετά από μια εξέγερση που σάρωσε ένα έθνος που η πολιτική καταπίεση είχε καταδικάσει σε 20χρονη σιωπή.
Άλλο να σας τα λέω εγώ κι άλλο να διαβάσετε τι τράβηξε. Τους αγώνες, τις διαμαρτυρίες της, τις ομιλίες, τα γραπτά της, τις φυλακίσεις, τις απεργίες πείνας για να εξαναγκάσει το κυβερνών κόμμα να κάνει κάποια βήματα προς την εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα της.
Στο τέλος του βιβλίου ήταν ακόμα υπό αναγκαστική κράτηση στο σπίτι της στη Βιρμανία, σε εθελουσία εσωτερική εξορία!
— Κι η οικογένειά της τι έγινε; Ο άνδρας της, τι στάση κράτησε;
— Της συμπαραστάθηκε απόλυτα. Αυτός είναι που συγκέντρωσε τα κείμενα και τα δοκίμια για τη λογοτεχνική και πολιτιστική κληρονομιά της Βιρμανίας, καθώς επίσης και τους λόγους, τις επιστολές και συνεντεύξεις του βιβλίου και φρόντισε για την έκδοσή του. Είναι και ομορφάντρας, με μάτια που λάμπουν!
— Την βλέπει καθόλου;
— Ως το 1991, χρονολογία που τελείωσε το βιβλίο, είχε να τη δει, αυτός και τα παιδιά, τρία ολόκληρα χρόνια! Υπάρχει μάλιστα και μια φωτογραφία με τον μικρότερο γιο τους, τον Κιμ, να παραλαμβάνει για λογαριασμό της μητέρας του το Βραβείο Ζαχάρωφ.
— Δεν μπορούσε να το παραλάβει η ίδια;
— «Φαίνεται πως οι Βιρμανικές αρχές προσφέρθηκαν επανειλημμένα να την ελευθερώσουν αν δεχόταν τη μόνιμη εξορία. Γνωρίζω αρκετά καλά τη Σου για να ξέρω πως δεν πρόκειται να το κάνει αυτό. Είναι αποφασισμένη ν' ακολουθήσει το δρόμο που επέλεξε, με όποιες θυσίες. Νομίζω πως θα μπορέσει να πάει στο Όσλο τον Δεκέμβριο για να παραλάβει αυτοπροσώπως το βραβείο αν οι αρχές αναλάβουν την ευθύνη να επιτρέψουν την επιστροφή της, έστω κι αν πρόκειται να συνεχιστεί η μοναχική της κράτηση. Ειλικρινά ελπίζω και προσεύχομαι να συντείνει σε κάποιο βαθμό το Βραβείο για την Ειρήνη σ' αυτό για το οποίο αγωνιζόταν πάντα. Για τη διαδικασία ενός διαλόγου με στόχο την ειρήνη στη χώρα της. Εγωιστικά ελπίζω επίσης να βελτιωθεί και η οικογενειακή μας κατάσταση σαν συνέπεια της αναγνώρισης του ηθικού και φυσικού της σθένους και πως επιτέλους θα μας επιτρέψουν να την επισκεπτόμαστε και πάλι. Μας λείπει πάρα πολύ…», γράφει ο άνδρας της στον πρόλογο.
— Μη μου πεις, πως δε συγκινείσαι!
— Για μια ακόμα φορά, αποδεικνύεται πως όταν ακολουθείς τη φωνή του πιστεύω σου, αναγκαστικά περπατάς στη «στενή οδό, την τεθλιμμένη»! Ξέρεις όμως πως αυτό για το οποίο αγωνίζεσαι, ο σπόρος που έσπειρες, σίγουρα θα φυτρώσει!
— Άκουσε τι λέει γι' αυτό η ίδια η Αούγκ Σαν Σου Κουί: «Ακόμα κι αν δε γνωρίζουμε τι θα γίνει, είναι ανάγκη να συνεχίσουμε όσο καλύτερα μπορούμε, χωρίς να λυγίσουμε, στο σωστό δρόμο.».
— Υπάρχουν ακόμα πολλές ιδέες που θα 'θελα να μοιραστώ… Πρώτα απ' όλα τα λόγια του Βούδα σχετικά με τους τέσσερις λόγους της παρακμής και του μαρασμού: «Αποτυχία να επανακτήσεις αυτό που χάθηκε, Αμέλεια να επανορθώσεις αυτό που έπαθε ζημιά, Αδιαφορία για την ανάγκη μιας λογικής οικονομίας και Άνοδος στην ηγεσία ανθρώπων χωρίς ήθος και γνώσεις.».
«Το να εξαπατάς και να παραπλανάς τον λαό είναι και αποτυχία και ηθική προσβολή.»
Για τα ανθρώπινα δικαιώματα: «Αν ρωτηθεί ο λιγότερο πολιτικοποιημένος πολίτης γιατί νιώθει τόσο μεγάλη την ανάγκη για δημοκρατία, θ' απαντήσει: Θέλω απλά να πηγαίνω ελεύθερα και ήσυχα στη δουλειά μου, να μη βλάπτω κανένα και να κερδίζω τη ζωή μου με αξιοπρέπεια χωρίς αγωνία και φόβο.». Και συμπληρώνει πιο κάτω: «Αλλά οι δεσποτικές κυβερνήσεις δεν αναγνωρίζουν το πολύτιμο ανθρώπινο συστατικό του κράτους, βλέπουν τους πολίτες σαν μια απρόσωπη, ανεγκέφαλη και ανήμπορη μάζα που μπορούν να πλάθουν κατά τη βούλησή τους. Λες και ο λαός είναι κάτι το συμπτωματικό σ' ένα κράτος και όχι το ίδιο του το αίμα.».
«Η κύρια ώθηση γι' αγώνα δεν είναι η δίψα για εξουσία, εκδίκηση και καταστροφή αλλά ο ειλικρινής σεβασμός για την ελευθερία, την ειρήνη και τη δικαιοσύνη.»
Για τον φόβο: «Το μεγαλύτερο δώρο σ' ένα έθνος ή ένα άτομο... είναι το αμπάγια, η αφοβία, όχι μόνο η σωματική αντοχή αλλά και η απουσία του φόβου από τον νου. Μπορεί η αφοβία να είναι δώρο, αλλά σπουδαιότερο είναι το θάρρος που αποκτάς από την προσπάθεια, το θάρρος που προέρχεται από τη συνήθεια ν' αρνείσαι ν' αφήσεις τον φόβο να σου υπαγορεύσει τις πράξεις σου, αυτό το θάρρος που μπορεί να περιγραφεί σαν "χάρη κάτω από πίεση" –μια χάρη που ανανεώνεται αδιάκοπα κάτω από την σκληρή, αμείλικτη πίεση.».
— Σε άγγιξαν πολλές ιδέες βλέπω!
— Κάποιες, όταν τις διαβάζω, θέλω να κλάψω, η καρδιά μου καίει. Αξίζει ν' ακουστούν μερικές ακόμα.
Η Αούγκ Σαν Σου Κουί παρότρυνε τον λαό να έχει θάρρος: «Να μην εξαρτάστε από το θάρρος και την παλικαριά των άλλων. Ο καθένας από σας πρέπει να κάνει θυσίες για να γίνει ήρωας. Τότε μόνο θα μπορέσουμε ν' απολαύσουμε την πραγματική ελευθερία.».
«Η μεγαλύτερη επανάσταση είναι η πνευματική, αυτή που γεννιέται από την πεποίθηση πως χρειάζεται αλλαγή στις ηθικές αξίες που δίνουν μορφή στην πορεία της ανάπτυξης ενός έθνους. Μια επανάσταση που μόνος της στόχος είναι η αλλαγή της πολιτικής και των θεσμών με σκοπό τη βελτίωση μόνο των υλικών συνθηκών, έχει λίγες πιθανότητες επιτυχίας. Χωρίς την πνευματική επανάσταση, οι δυνάμεις που ευνοούν την κακοήθεια της παλιάς τάξης θα συνεχίσουν να ενεργούν και θ' αποτελούν μόνιμη απειλή για τη διαδικασία της μεταρρύθμισης και της αναγέννησης. Δεν είναι αρκετό να μιλάμε για ελευθερία, δημοκρατία και ανθρώπινα δικαιώματα. Πρέπει να είμαστε αποφασισμένοι ν' αγωνιστούμε, να κάνουμε θυσίες στο όνομα της πραγματικής αλήθειας, ν' αντιστεκόμαστε στις διεφθαρμένες επιρροές της επιθυμίας, της μοχθηρίας, της άγνοιας και του φόβου.»
Κι άκου το ωραιότερο, που μιλάει για τη δύναμη της αντίστασης και του θάρρους! «Με τη δροσιά του σμαραγδιού σαν νερό μέσα σε χούφτες είμαστε, αλλά μπορούμε να γίνουμε ξεσκλίδια γυαλιού μέσα στις χούφτες.»
— Αχ, τι μας έκανες, Αούγκ Σαν Σου Κουί! Πώς θα μπορέσουμε να κοιμηθούμε απόψε; Τέτοια προσωπικότητα δεν ξεχνιέται ποτέ!
Ωραία είναι να διαβάζεις ένα βιβλίο… Το θέμα είναι να παίρνει τη θέση που του αξίζει στην καθημερινότητα όλων μας. Να γίνεται βίωμα, αγώνας, ελπίδα, όνειρα. Έτσι μόνο αποκτά πραγματικές διαστάσεις. Μόνο έτσι ψυχαγωγεί, μορφώνει, ανεβάζει. Όταν οι ιδέες του, εφαρμόζονται στη ζωή. Όταν βιβλίο και ζωή, λόγος και πράξη γίνονται ένα!
Μόνο όταν τα έργα προκύπτουν σαν συνέπεια ιδεών, τότε καταλαβαίνουμε πού βρίσκεται η πραγματική αλήθεια!
Αξίζει να μάθεις:«Παιδί του Γκάντι» και του «Μαντέλα της Ασίας», μια γυναίκα που τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης το 1991 για «τον ειρηνικό αγώνα της υπέρ της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» ενώ όμως η ίδια τότε τελούσε επί 20 χρόνια, σε κατ' οίκον περιορισμό από την στρατιωτική δικτατορία για τον αγώνα της για τη δημοκρατία…Το πραξικόπημα του 2021 στη Μιανμάρ, ανέτρεψε από την εξουσία την διάσημη νομπελίστρια Ειρήνης.Η Αούγκ, βρίσκεται στη φυλακή –άγνωστο σε ποια– από τον Φεβρουάριο του 2020.Στις 6 Δεκεμβρίου 2021, έπειτα από περίπου δέκα μήνες προφυλάκισης, ανακοινώθηκε και η ποινή της: δύο χρόνια κάθειρξης, κι αυτά χαριστικά.Η 76χρονη ηγέτης της Μιανμάρ, είναι αμφιλεγόμενο πρόσωπο της διεθνούς σκηνής.Τώρα, από υπερασπίστρια της ειρήνης, βρίσκεται ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για τη γενοκτονία εις βάρος της μουσουλμανικής μειονότητας των Ροχίνγκια, υπό τη διακυβέρνησή της.Καλείται να υπερασπιστεί τον ίδιο τον στρατό, που της στέρησε την ελευθερία της τόσα χρόνια. Η ίδια υποστηρίζει ότι δεν υπήρξε γενοκτονία και πως ο στρατός αντέδρασε σε μια σειρά επιθέσεων από αντάρτες.Πηγές: News 247 και Ηuffpost
Ήβη Σταυροπούλου
Γενική γραμματέας Ελληνικής Λέσχης του Βιβλίου
Επιμέλεια: Τζένη Κουκίδου
Το βιβλίο κοινωνιολογίας και πολιτικής τής Αούγκ Σαν Σου Κουί, Απελευθέρωση από τον φόβο και άλλα κείμενα, κυκλοφόρησε στην ελληνική από τις εκδόσεις Χατζηνικολή.
