Μέρες που είναι… το «Βιβλίο και ζωή», δημιουργικό πρόγραμμα της Λέσχης μας, «αγγίζει» εκείνον τον παχουλό κύριo, με τη βελούδινη καρδιά, την άσπρη γενειάδα και την κόκκινη φορεσιά, που πετά στα σύννεφα με το σκαμπανεβαστό έλκηθρό του και μοιράζει δώρα, ελπίδα και προσμονή στα παιδιά της γης.
Το «Βιβλίο και ζωή» ανοίγει ποιοτικό διάλογο με τον πολιτισμό, εκπέμπει φως, ελευθερία, ιδέες, ιδέες, ιδέες… Μες στο πνεύμα των άγιων ημερών, η ιδέα αυτού του κειμένου είναι: «Ο Αϊ-Βασίλης, Μύθος ή Πραγματικότητα;». (!)
Απλούς, γαρ, ο μύθος της αληθείας, είπε ο Σωκράτης.
Ιδιαίτερα αυτές τις γιορτινές μέρες, βλέπουμε, ακούμε, διαβάζουμε σε βιβλία παιδικά ότι «ο Αϊ-Βασίλης δεν υπάρχει!». Είναι όμως και κάποιοι που αν και μικροί, μόλις 3 έως 6 χρόνων, έχουν αντίθετη γνώμη. Και αν και μικρο-μειονότητα, η φωνή τους, οι επιθυμίες και... οι διεκδικήσεις τους, ακούγονται δυνατά και επαναφέρουν επιτακτικά το ερώτημα: Υπάρχει τελικά ο Αϊ-Βασίλης ή δεν υπάρχει;!
Υπάρχει ένα βιβλίο μάλιστα που καθώς ο μικρός, υποψιασμένος, παραφυλάει ξαγρυπνώντας, ανακαλύπτει ότι τα δώρα τα φέρνει ο πατέρας του, μεταμφιεσμένος σε Αϊ-Βασίλη... Γιατί μεταμφιεσμένος, την ώρα που κοιμούνται; Ποιος θα τον έβλεπε; (!) Μας αφήνει με την απορία το νοήμον βιβλίο... Πώς δεν τον έβαλε να κατεβαίνει κι από την καμινάδα του τζακιού... του δικού του σπιτιού!
Απογοητευμένος ο μικρός, που κατάλαβε ότι τόσα χρόνια ο Αϊ-Βασίλης ήταν «ψεύτικος», γαντζώνεται στο γεγονός-αποκάλυψη ότι ο πατέρας του τού 'φερνε τα δώρα και παρηγορείται αγαπώντας τον ακόμα πιο πολύ! Και, φυσικά, αυτή ήταν «Η τελευταία επίσκεψη του Αϊ-Βασίλη», που είναι και ο τίτλος του βιβλίου!
Θαυμάζουμε τον μικρό για τον «ρεαλισμό» του, σύμφωνα με τα χρησιμοθηρικά πρότυπα της εποχής! Λόγω των δώρων που δέχεται, συγχωρεί αμέσως την μόνιμη, επί χρόνια, «απάτη» του πατέρα του και σε αντάλλαγμα... τον αγαπάει περισσότερο!
Κάποιοι γονείς από αφέλεια, ακρισία ή το λαϊκισμό της ισοπέδωσης, αποδέχονται αυτή την εκδοχή, που άλλωστε ενισχύει την «αγάπη» του παιδιού προς τον πατέρα... Τον οποίο όμως αργότερα, σαν έφηβος, θα κριτικάρει και θα απορρίψει, υπηρετώντας το «χάσμα των γενεών».
Τα δώρα ξεχνιούνται ή είναι καλοπιάσματα για σκόπιμη δέσμευση και υποταγή. Η αποστία θα γεννήσει τη δυσπιστία. Κι αυτή πάλι με τη σειρά της, ώριμη κι εύρωστη θα συντηρεί τη «μητέρα της», την απιστία... Στο όνομα δηλαδή, ενός δήθεν ρεαλισμού, θα 'χουν εκλείψει η εμπιστοσύνη, η ευγνωμοσύνη, η κατανόηση και ο σεβασμός.
Ιδιότητες βέβαια καθαρά πνευματικές, που ενώ δεν καταργούν τη φυσική, «σύγκρουση των γενεών», δεν την οδηγούν όμως προς το αγεφύρωτο «χάσμα των γενεών». Χάσμα που οδηγεί στην αποξένωση από την οικογένεια και την παράδοση, στην έλλειψη έρματος και νοήματος στη ζωή, στον εξωπραγματισμό και στην κατάθλιψη, τη βία, τα ναρκωτικά...
Αλλά τί είναι αληθινό, πραγματικό και τί ψεύτικο, μυθικό, φανταστικό ή συμβολικό στον κόσμο των ανθρώπων; Ποιο το υλικό και ποιο το πνευματικό; Πού τελειώνει το ένα, πού αρχίζει τ' άλλο;
Απομυθοποιήσαμε τη μυθολογία! Και ήρθε ο μεγάλος Καρλ Γιούνγκ να μας αναλύσει, στο θαυμάσιο βιβλίο του «Σύμβολα της μεταμόρφωσης», τη θεμελιώδη σημασία των συμβόλων για τον άνθρωπο και τη ζωή του. Περιφρονήσαμε τη φαντασία και πλημμυρίσαμε από «αληθινά!» παραμύθια για παιδιά!
Παραμορφώσεις, εκλογικεύσεις, ή και γελοιοποιήσεις παραμυθιών, υπάρχουν ακόμα αλλά αυτό είναι το χαρακτηριστικό, «δεν πιάνουν» και σιγά σιγά, αποσύρονται, δίνοντας τη θέση τους στα κλασικά παραμύθια ή στους σύγχρονους, αυθεντικούς δημιουργούς του είδους.
Αλλά το ίδιο, δεν χορταίνουμε τα μυθιστορήματα και φιλμ φαντασίας, τρόμου, φαντασμάτων, τεράτων, διαστημάνθρωπων, γαλαξιών; Αγνοήσαμε το Πνεύμα και το υπεύθυνο χρέος μας και στραφήκαμε σε μαγείες, ωροσκόπια, σατανισμούς, πνευματισμούς, ντάβρες και καντάβρες... για ν' αντιμετωπίσουμε το μέσα και έξω χάος μας.
Συζητώντας με παιδιά το θέμα, βλέπουμε πως τα μικρά έως περίπου 6 χρόνων πιστεύουν στον Αϊ-Βασίλη, τα λίγο μεγαλύτερα θα επιθυμούσαν να πιστεύουν ακόμα, ενώ τα παιδιά των 8 και πάνω, είναι μάλλον βέβαια πως πρόκειται για μύθο! Πολλά παιδιά 10 έως 14, τον θεωρούν παραμύθι για μικρά παιδιά!
Σ' αυτά τα παιδιά του γυμνασίου, δώσαμε την εξήγηση ότι «στα μικρά παιδιά λειτουργούν οι αισθήσεις κυρίως, γι'αυτό και ο ορατός Αϊ-Βασίλης είναι τόσο αγαπητός, αυτονόητος κι ευπρόσδεκτος». Μας κοίταξαν με προσοχή. Και συνεχίσαμε: «Στα μεγάλα παιδιά όμως, υπερτερεί η λογική. Οπότε εννοούν ότι ο Αϊ-Βασίλης, που συμβολίζεται, τραγουδιέται ή παριστάνεται με διάφορους τρόπους, σύμφωνα με τα ήθη κι έθιμα των λαών ή τις εμπνεύσεις των καλλιτεχνών, είναι Πνεύμα! Και το πνεύμα δεν έχει υλική υπόσταση, δεν πιάνεται, δεν φαίνεται. Όπως δεν φαίνονται η Αγάπη, η Ελευθερία, η Δικαιοσύνη, η Δημοκρατία, η Ευγένεια, η Χαρά... Τις νιώθουμε όμως, όταν γίνονται πράξη.
Υπήρξε κάποτε, 1.600 χρόνια πριν, ο Αϊ-Βασίλης, επίσκοπος από την Καισάρεια, με σάρκα και οστά, που αγάπησε παιδιά και μεγάλους. Διέθεσε όλη την πατρική του περιουσία για να κτίσει ιδρύματα για γέρους, ανάπηρους, φτωχούς ή παιδιά –που πήραν τ' όνομά του, «Βασιλειάδα». Και ήταν τόσο μεγάλη και γνήσια η αγάπη του, στ'όνομα του Χριστού, που το Πνεύμα του Αϊ-Βασίλη ξεπέρασε και την Καισάρεια και το χρονικό διάστημα της ζωής του. Σ' όλους τους τόπους και τους αιώνες το Πνεύμα του, εκφράζεται μέσα απ' τους ανθρώπους και φέρνει δώρα κι αγάπη σε μικρούς και μεγάλους.
Ρωτήσαμε λοιπόν τα ίδια τα παιδιά:— Ποιον προτιμάτε παιδιά; Τον ίδιο τον Αϊ-Βασίλη, περιορισμένον στην Καισάρεια, τότε, να δίνει δώρα σε ορισμένα παιδιά ή το Πνεύμα του αγίου, πάντα, σ' όλους τους αιώνες και παντού, σ' όλο τον κόσμο, να δίνει δώρα σ' εκατομμύρια παιδιά –μαζί δύναμη κι έμπνευση χαράς κι αγάπης;Κατάπληκτα τα παιδιά ανακαλύπτουν την –τόσο απλή!– απάντησή τους.— Το Πνεύμα του Αϊ-Βασίλη είναι αθάνατο και η πραγματικότητά του αναμφισβήτητη!
Η απομυθοποίηση και του Αϊ-Βασίλη, μέσα στη γενική πνευματική σύγχυση και αποδόμηση, είναι γεγονός... Αλλά εύκολα αναστρέψιμο! Στον κόσμο του πνεύματος, όπου λειτουργεί ο άνθρωπος, το διασπαστικό «ή», εύκολα γίνεται ενωτικό «και». Μύθος και ιστορία, φαντασία και ρεαλισμός, σώμα και ψυχή, ύλη και πνεύμα, συμβολικό και πραγματικό, συνδέονται αδιάσπαστα στον φυσικό άνθρωπο.
Ο Πωλ Τουρνιέ, Ελβετός γιατρός, 25 χρόνια Πρόεδρος του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, στη Γενεύη, επιφανής σαν ψυχίατρος, ομιλητής και συγγραφέας, δημιουργός της περίφημης «Ιατρικής της Προσωπικότητας» με παραρτήματα σ' όλο τον κόσμο –σε 80 χώρες!– αυτός, λοιπόν ο Τουρνιέ, επεσήμανε πολλαπλά, αυτή την ενότητα στον άνθρωπο. Και ειδικά την ενότητα Μύθου και Ιστορίας όπως επίσης «Προσωπείου και Προσωπικότητας» στο ομώνυμο βιβλίο του, ανοίγοντας τον δρόμο για μια πιο ανθρώπινη προσέγγιση του ανθρώπου.
«...Τα παιδιά της εποχής μας προτιμούν τη γυμνότητα της αλήθειας από την εψιμυθιωμένη πλάνη που τους σερβίρουμε... Ο κόσμος μας είναι τόσο σκληρός που δε χωράει τα παραμύθια...», υποστηρίζει αξιόλογη αρθρογράφος μας, σε σοβαρή εφημερίδα. Ανύποπτη, ισοπεδώνει ηλικίες και άρα τρόπους πρόσληψης της αλήθειας.
Αγνοεί, άραγε, όταν τα γράφει αυτά, ότι ο θρυλικός πλέον Αϊ-Βασίλης αγγίζει όλες τις καρδιές, όλων των ηλικιών; Και ότι, είτε κυριολεκτικά οι μικρές ηλικίες, είτε κατ' επιθυμίαν ή συναίσθημα οι μεγαλύτερες, είτε πνευματικά οι νέοι και μεγάλοι, όλοι χαίρονται την ευαγγελισμένη, γεμάτη δώρα, αγάπη του Αϊ-Βασίλη;
Και λίγο πολύ, μεταμφιεσμένοι ή όχι, όλοι γινόμαστε Αϊ-Βασίληδες, φέρνοντας δώρα σε φίλους και δικούς αλλά και σε ανώνυμους δυσπραγούντες: άστεγους, πεινασμένους, ορφανά, φυλακισμένους, οικογένειες πολυτέκνων, τους ασθενείς των «Γιατρών χωρίς Σύνορα», τα σκελετωμένα παιδιά τής Ουνέσκο...
Ο ηγέτης πάει μπροστά με την αλήθεια. Όμως κάποιοι περίεργοι διανοούμενοι, ακολουθώντας την «αμφισβήτηση για την αμφισβήτηση» και τον «ρεαλισμό χωρίς ψυχή», αγνοούν ότι ο σύγχρονος προβληματισμός επικεντρώνει την προσοχή μας στη δράση των μυθικών συμβόλων, που εδρεύουν στα δημιουργικά κέντρα της ψυχής. Όπως ακριβώς ο Τζόζεφ Κάμπελ στο βιβλίο του «Ο ήρωας με τα χίλια πρόσωπα», επιβεβαιώνει την κλασική λειτουργία του Πνεύματος στην ανθρώπινη περιπέτεια.
Χαμένοι στους λαβύρινθους μιας υπερτροφικής, σε βάρος της καρδιάς και του πραγματικού, σκέψης, ξεχνούν ότι συχνά η πίστη στηρίζεται στα απλά και καθημερινά και φαινομενικά ασήμαντα.
Όπως εσύ ο Αϊ-Βασίλης, που σε διαλέγουν τα παιδιά για να παρηγορείς, να δίνεις δώρα κι ελπίδα. Να προνοείς και να δίνεις ασφάλεια και δικαιοσύνη. Να γλιστράς απ' την καπνοδόχο και να βγαίνεις απ' το τζάκι με κατάλευκη γενειάδα και κόκκινη φορεσιά, χωρίς ίχνος μουτζούρας...
Μπορείς ν' απιστήσεις, να μην ενσαρκώσεις το Πνεύμα του Αϊ-Βασίλη, στο οποίο μια άδολη παιδική ψυχή προσβλέπει με τόση εμπιστοσύνη και λαχτάρα; (!)
Αυτά από τη Λέσχη μας αγαπητοί μας φίλοι, μικροί και μεγάλοι, μαζί με τις ευχές μας για Καλά Χριστούγεννα, Χαρούμενη Χρυσή Πρωτοχρονιά με Υγεία κι Αγάπη!
Π.Δ. Ροζάκης
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Η συνοδευτική εικόνα είναι επιλογή της Ελληνικής Λέσχης του Βιβλίου. Πηγή: POPULAR SCIENSE
