Στο πλαίσιο της καλλιτεχνικής περιόδου 2021-2022 και της θεματικής ενότητας «Η εποχή της αθωότητας», είδαμε στο θέατρο Αγγέλων Βήμα τα Οργισμένα νιάτα του Όσμπορν σε σκηνοθεσία Θοδωρή Βουρνά.
Έτσι για την ιστορία, αξίζει να σημειώσει κανείς πως αυτό το έργο έκανε παγκόσμια πρεμιέρα το 1956 στο Λονδίνο –πρωτοεμφανιζόμενος τότε ο Osborne– και χαρακτηρίστηκε ως η νάρκη που τίναξε στον αέρα την θεατρική πραγματικότητα με τα κομμάτια της να ξαναπέφτουν σε μία γη που ποτέ πια δεν θα ήταν η ίδια.[1] Η νέα πρόταση του συγγραφέα αφορούσε στο ότι τοποθέτησε τη δράση του σε ένα απλό, φοιτητικό σπίτι και έκανε πρωταγωνιστές του νεαρούς που βρίσκονται στην αναζήτηση του αύριο, του μέλλοντος που επιθυμούν και εκείνου που προβλέπεται να έχουν υπό τη σκιά των μεταπολεμικών συνθηκών, δηλαδή της απουσίας προοπτικής. Με άμεσο και ωμό λόγο απεικόνισε τη γενιά αυτή και έθιξε ποικίλα θέματα και σοβαρά ζητήματα σχετικά με τις ταξικές διαφορές, τη θρησκεία, την πολιτική, το φλερτ, τις σχέσεις, το σεξ... το παρόν και το μέλλον της. Η κοινωνική έκρηξη, φανερή ή κρυφή (εσωτερική), ως αποτέλεσμα της Ιστορίας και των κοινωνικών δομών παρουσιάζεται με «γυμνή» αλήθεια, λιτότητα και γνησιότητα.
«Με αυτό του το έργο, ο Osborne επηρέασε και άνοιξε δρόμο για συγγραφείς του βεληνεκούς των Harold Pinter, David Hare, Simon Stevens, Sheilagh Delaney, Arnold Whesker και άλλων πολλών.»[1]
Τα πρόσωπα του έργου, που εκπροσωπούν τα «οργισμένα νιάτα», είναι: ο Τζίμμυ (μορφωμένος κι ευφυής, που πνίγεται από τις συνθήκες της ζωής του, οι οποίες «στραγγίζουν» τις δυνατότητές του), η Άλισον (μοναχοπαίδι μεγαλοαστικών που παντρεύτηκε τον Τζίμμυ επαναστατώντας στις αρνήσεις της οικογένειάς της), ο Κλιφφ (κολλητός φίλος του Τζίμμυ που ζει σε ένα διπλανό δωμάτιο) και η Έλενα (φίλη της Άλισον).[2] Στην υπόθεση: ο Τζίμμυ και η Άλισον, τα τελευταία έτη, ζουν, ή μάλλον επιβιώνουν, σε μια παρατημένη σοφίτα. Το χαμηλό επίπεδο διαβίωσης, η έλλειψη οικονομικής ευχέρειας, η ανέχειά τους αποτελούν το ένα μέρος του θυμού (είτε αυτός εξωτερικεύεται, είτε πρόκειται για εσωτερική υπόθεση: στην περίπτωση του Τζίμμυ ο θυμός είναι έκδηλος ενώ η Άλισον, που διακατέχεται από τις ίδιες σκέψεις, αγωνίες, άγχη, κρατά για τον εαυτό της τις ανησυχίες της και τις διαχειρίζεται σιωπηλά) ενώ ο αδελφικός φίλος, Κλιφφ, αποτελεί την ήρεμη δύναμη του σπιτιού, τον ισορροπιστή όταν οι καταστάσεις ξεφεύγουν, όταν μπαίνουν νέα δεδομένα που θα ανατρέψουν το «σκηνικό» κ.α. Είναι ένας καλόψυχος και πράος τύπος που περιβάλλει το ζευγάρι με πολλή αγάπη και κρατά πάντα μια στάση πιο ανάλαφρη στα γεγονότα ελαφρώνοντας μαζί και το κλίμα αναμεταξύ τους. Ένα από αυτά τα νέα δεδομένα αποτελεί και η άφιξη τής Έλενα, η οποία είναι σχεδόν ανεπιθύμητη από τον Τζίμμυ (που είναι πάντα έτοιμος να αντιδράσει σε οτιδήποτε συμβαίνει πέρα της δικής του πρωτοβουλίας ή θέλησης ή όρεξης ή ιδέας) και γίνεται η αιτία της επίσκεψης τού πατέρα της Άλισον, που επίσης δεν είναι καλοδεχούμενος. Η ζωή στο σπίτι ανατρέπεται, οι εξελίξεις θα είναι πολυεπίπεδες και επιδραστικές προς άπαντες.
Στην παράσταση τώρα, σε σκηνοθεσία Θοδωρή Βουρνά, είδαμε έναν «ξεκάθαρο» Όσμπορν, ένα έργο πιστό στο πρωτότυπο, χωρίς νεοτερισμούς ή επικαιροποιήσεις ώστε να «έρθει» πιο κοντά στο σήμερα –συνηθίζεται η πρακτική αυτή στα έργα εποχής–, κάτι που σε αυτή την περίπτωση λειτουργεί πάνσοφα. Τα Οργισμένα νιάτα είναι μια συνθήκη που λειτουργεί σε όλες τις εποχές έτσι κι αλλιώς και αντικατοπτρίζει μια πολύ σημαντική περίοδο της ιστορίας, το μεταπολεμικό Λονδίνο. Δηλαδή είναι ένα έργο εποχής που αξίζει να το «δει» κανείς στην εποχή του παρά σε μια οποιαδήποτε άλλη ενώ οι σχέσεις που εξετάζονται, οι ψυχοσύνθεση των ηρώων κ.ο.κ. είναι διαχρονικά θέματα που αφορούν κι «αγγίζουν» κάθε εποχή –άρα και η όποια επέμβαση θα ήταν άσκοπη. Οι χαρακτήρες, όλων των προσώπων, σκιαγραφήθηκαν ευδιάκριτα και άψογα ενώ και οι ερμηνείες όλων των ηθοποιών ήταν πολύ καλές. Αν σε αυτά, τα πιο θεμελιώδη στοιχεία, προσθέσουμε και τους όμορφους, ατμοσφαιρικούς φωτισμούς και την πολύ ταιριαστή μουσική καταλαβαίνετε πως έχουμε ένα σύνολο που αποζημιώνει κάθε θεατή.
Το χάος, κυριολεκτικά και μεταφορικά, το ατακτοποίητο στοιχείο που διακατέχει τις ζωές τους, ο «θόρυβος» των εσωτερικών συγκρούσεων μαζί, ή σε συνδυασμό, με τις αναμεταξύ τους συγκρούσεις, η αναστάτωση/-ώσεις κ.λπ. εικονοποιούνται στην παράσταση με πάμπολλες πεταμένες εφημερίδες τριγύρω. Ένα υπερλειτουργικό στοιχείο παραστασιοποίησης, που κάνει «εικόνα» στον θεατή τις εκκρεμότητες που έχουν τα πρόσωπα, τόσο σε σχέση με τους άλλους, όσο και με τον εαυτό τους... κι αξίζει να σημειωθεί γιατί, όπως συμβαίνει στην ιστορία, εκεί που προσπαθούν να συμμαζέψουν και πάνω που τα καταφέρνουν, συμβαίνει κάτι που ανατρέπει τα δεδομένα ή θέτει νέα οπότε επαναπροκύπτει η εν λόγω ανακατωσούρα και πρέπει να ξεκινήσουν πάλι από την αρχή, έτσι και στην σκηνή, πάνω που έχουν συμμαζέψει τα σκόρπια φύλλα, εκείνα με μια αφορμή ξανασκορπούν παντού. Και το ερώτημα, φυσικά, είναι αν θα τα καταφέρουν!
Δείτε αυτά τα Οργισμένα νιάτα και κάντε μια συσχέτιση με τον αρχικό τίτλο, Look Back In Anger, δηλαδή Κοίτα πίσω με θυμό, γιατί θα εντοπίσετε συσχετισμούς που θα σας κάνουν να νιώσετε αρκετά τους ήρωες –όλους τους ήρωες. Η οργή προκύπτει ποικιλοτρόπως όπως αναφέραμε, αλλά υπάρχει και μια άλλη «διάσταση» στο πόνημα: οι ήρωες οργίζονται περισσότερο σε ό,τι αφορά το παρελθόν τους παρά για το μίζερο και περιορισμένου ορίζοντα παρόν τους. Οτιδήποτε συμβαίνει στο παρόν αποτελεί επιλογή άρα συνειδητοποιημένη απόφαση –είτε είναι για καλό είτε είναι λάθος!– ενώ μόλις το παρόν γίνει παρελθόν ξεκινά η «κριτική» με τον εαυτό τους –ενίοτε με τον άλλο– άρα το πρόβλημα... κι όλο αυτό μοιάζει με κύκλο όπου συμβαίνουν αέναα τα ίδια, λες και είναι καταδικασμένοι να ζήσουν κάθε φορά τα ίδια σαν να μην έχουν διδαχθεί (;), σαν να μην έχουν άλλη επιλογή (;), σαν να μην υπάρχει διέξοδος... Αλλά μπορεί τελικά, όντως, να μην υπάρχει διέξοδος, όπως μπορεί, παρά τον θυμό (τους), να αποστρέφονται την άλλη επιλογή. Κι αυτός είναι ένας πολύ σοβαρός λόγος να μελετήσει κανείς αυτό το έργο, να το δει και να ανιχνεύσει τις λεπτές του αποχρώσεις στο δεύτερο επίπεδο.
Συντελεστές:
Επιλογή Δραματολογίου - Μετάφραση: Μαργ. Δαλαμάγκα-Καλογήρου
Σκηνοθεσία: Θοδωρής Βουρνάς
Κινησιολόγος - Βοηθός σκηνοθέτη: Ντέπυ Γοργογιάννη
Σκηνικά - Κοστούμια: Αρετή Μουστάκα
Σχεδιασμός Φωτισμών: Γιώργος Αγιαννίτης
Μουσική επιμέλεια - Σχεδιασμός ήχου: Γιώργος Αντωνίου
Φωτογραφία αφίσας: Γιώργος Γιαννίμπας
Διανομή:
Τζίμμυ: Παναγιώτης Κουρτέσης
Άλισον: Λία Τσάνα
Κλίφφ: Κωνσταντίνος Βασιλόπουλος
Έλενα: Κατερίνα Αντζουλάτου
Ταγματάρχης Ρέντφερν, πατέρας της Άλισον: Πάνος Τζίνος
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 20.30 στο Αγγέλων Βήμα, Σατωβριάνδου 36, Ομόνοια (πίσω από το Εθνικό Θέατρο Τσίλλερ), 2105242211
[1] Απόσπασμα από το δελτίο τύπου.
[2] Έχει διατηρηθεί η γραφή των ονομάτων όπως εμφανίζονται στο δελτίο τύπου της παράστασης
