Ας ξεκινήσω από την υπόθεση του νέου μυθιστορήματος της Ελένης Βαηνά, Το πέπλο της μοίρας, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Έξη.
Η δούκισσα Έλενα Αλεξέγιεβνα γεννάει την κόρη της εν μέσω ταραχών, θανάτων και επαναστάσεων στην Αγία Πετρούπολη του 1917. Μόνη, αβοήθητη και σίγουρα ανέτοιμη να παλέψει για τις ζωές και των δυο τους. Η ανάγκη θα την οδηγήσει στην αγκαλιά του Ζαν Ζακ ντε Ρισελιέ όμως η τακτοποιημένη, και συμβιβασμένη, αυτή ζωή θα κλονιστεί όταν ο έρωτας χτυπήσει την πόρτα της άκαιρα και στο πρόσωπο ενός ακατάλληλου άντρα.
Στην Αθήνα τού σήμερα, η Ηλέκτρα αγωνίζεται για τη ζωή της, μετεωρίζεται ανάμεσα σε πραγματικότητα και ονειρικά οράματα ενώ μυστικά από το παρελθόν την φέρνουν αντιμέτωπη με νέα δεδομένα για τις ρίζες της.
Με συγγραφική τεχνική, η Ελένη Βαηνά, συνδέει τις εποχές μεταξύ τους, περνά από τον ένα αιώνα στον άλλο καθώς διηγείται ιστορίες ανθρώπων –οι γυναίκες έχουν τον πρώτο ρόλο– που πέρασαν ή που ζουν στο παρόν αλληλοσυνδέοντας τις αφηγήσεις και όλες αυτές τις δεκαετίες μεταξύ τους μέσω της ηρωίδας της, της Ηλέκτρας. Οι ζωντανές, ανάγλυφες εικόνες και η καλή ροή εξυπηρετούν την αναγνωστική εμπειρία που καταλήγει απολαυστική αλλά και εθιστική, καθώς συνεχώς προκύπτουν ερωτήματα.
Θα βρείτε πολλά διδάγματα ανάμεσα στις εξιστορήσεις, ανάμεσα στις αράδες όπως συνηθίζουμε να λέμε, για τον άνθρωπο, τις αξίες κ.λπ. και χρηστικές συμβουλές –όλες τους χρησιμότατες, μία προς μία– για τη ζωή. Το μυθιστόρημα μπορεί να προσφερθεί έναντι συμβουλευτικού οδηγού αυτοβελτίωσης σε ανθρώπους που οφείλουν ή που πρέπει να διορθωθούν· σε όλη την έκταση συναντάς όμορφες, σοφές και πολύ γόνιμα δομημένες προτροπές για πρόοδο, ευημερία κ.ά. Μικρά ή μεγαλύτερα πράγματα που μπορείς να εντάξεις στην καθημερινότητά σου, ή προτροπές που μπορείς να ακολουθήσεις πετυχαίνοντας το ευ ζην με ουσία κι ευτυχία. Πράγματα που μπορούν να σε οδηγήσουν στο μέλλον που θέλεις, επιδιώκεις ή αξίζεις (σε όλους τους τομείς: επαγγελματικά, οικογένεια, φίλοι, ψυχική υγεία, σωματική υγεία, προσωπικότητα...).
...καμία ευτυχία δεν μπορεί να θεμελιωθεί πάνω σε έναν φόνο, σε μια αδικία, σε ένα έγκλημα, σε μια αμαρτία....δεν άφησε καμία προδοσία που να μην τους τη διηγηθεί. [...] ...τα μεγάλα μαθήματα της ζωής.Η αγάπη είναι πάνω από τις ιδεολογίες, ή μάλλον είναι η μία και μοναδική ιδεολογία...
Ένα σημείο που με κέρδισε πάρα πολύ, ίσως γιατί δεν έχει απασχολήσει με τέτοιο συμβουλευτικό τρόπο τους πεζογράφους, είναι τα αποσπάσματα σχετικά με τη φιλία. Είναι τόσο εύστοχη και απλή στην έκφραση, που προφανώς έχει μεστώσει μέσα από προσωπικές, δικές της εμπειρίες και επεξεργασίες. Οι προτροπές της κυρίας Βαηνά χτυπούν ευθεία κέντρο, χωρίς πολυλογίες και κουραστικές αναλύσεις. Είναι δε τόσο ακριβής –αυταπόδεικτη– η αλήθεια της που δεν επιδέχεται δεύτερων σκέψεων. Διαβάζεις και ξέρεις πόσο δίκιο έχει, πως αυτό είναι το μόνο σωστό που υπάρχει, το καλύτερο και πιο στέρεο.
Οι φίλοι είναι ο πρώτος πυρήνας της ζωής σας και πρέπει να συμπεριλαμβάνει μόνο τους άξιους και τους καλούς.Φίλοι υπάρχουν ελάχιστοι και δεν τους γεννάει η ανάγκη αλλά η χαρά.
Πέρα αυτών, ένας χείμαρρος αφηγήσεων, σχέσεων, εποχών, ιστοριών, εικόνων... διατρέχει τα έτη που καλύπτει η μυθιστορία ενώ εξάπτεται συνεχώς το ενδιαφέρον μας για τη συνέχεια. Περνάει δίπλα από το υπαρξιακό του ανθρώπου, το ακουμπά πολύ όμορφα και στο τέλος τέλος «βλέπεις» μια μεταφυσική αύρα στο βιβλίο, τόση όση να εξυπηρετεί το πόνημα χωρίς να το βαρύνει.
Ο άνθρωπος γνωρίζει καλά ότι η ύπαρξή του στα εγκόσμια είναι προσωρινή, μια μικρή, ελάχιστη κουκκίδα μέσα σε ένα αιώνιο σύμπαν.Η ύπαρξη του ανθρώπου είναι ένα πολύ σύντομο πέρασμα από τη ζωή, πριν και μετά το σκοτάδι.
Αν ξέρεις λίγο την Ελένη την βλέπεις μέσα! Υπάρχει η κοσμοθεωρία της, το πρακτικό μυαλό της, η αξιοσύνη με την οποία καταπιάνεται με καθετί, η γενική της στάση...
Απολαύστε τη ζωή που σας δόθηκε, χαρείτε την. Αλλά όμως... η ζωή δεν χαρίζεται, η ζωή κερδίζεται και δεν χρειάζεται τεράστια πράγματα η ζωή, μόνο απλά και όμορφα.
Μου άρεσε η Ηλέκτρα που όταν «ξυπνά» διεκδικεί εκ νέου την ύπαρξή της, και το βάζω επίτηδες σε εισαγωγικά γιατί η ίδια ξύπνησε περισσότερες από μία φορές στην ως τώρα ζωή της: κάθε φορά που κάποιος προσπάθησε να την εκμεταλλευτεί, κάθε φορά που έπεφτε και έπρεπε να σηκωθεί, κάθε φορά που έπρεπε να αλλάξει πορεία, κάθε φορά που έπρεπε να αγωνιστεί κ.ο.κ.
Είναι ένα κοινωνικό μυθιστόρημα χωρίς τα άχαρα του κοινωνικού είδους, με προβληματισμούς και προεκτάσεις μέσα από μια ενδιαφέρουσα υπόθεση και πλοκή πολλών χρόνων και ετερόκλητων προσώπων. Μάλιστα, ένα από τα ερωτήματα-θέματα που θίγονται είναι και το: Τελικά, μετράει η κληρονομικότητα ή το περιβάλλον και η οικογένεια; Εσείς έχετε αναρωτηθεί ποτέ στα σοβαρά για αυτό; Ευκαιρία να το κάνετε, και μάλιστα αν το κάνετε υπό την εμπειρία του συγκεκριμένου, κρατήστε και σε μία άκρη του μυαλού σας το υποδόριο και σατιρικό σχόλιο της συγγραφέως για τους ακατάλληλους συγγενείς. (Άμα δεν ταυτιστείτε σε αυτό σημαίνει ότι είστε από τους τυχερούς αλλά σίγουρα θα τη λατρέψετε.)
Τέλος, αξίζει μια αναφορά στη μία και πιο απόλυτη σχέση που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος, τη σχέση μάνας - παιδιού, η οποία θίγεται με καίριο τρόπο, ψυχογραφείται εύστοχα κι αναλύεται διεξοδικά αλλά πάντα μέσα στο πλαίσιο μιας ενδιαφέρουσας ιστορίας.
Ε, ας πούμε και για τον Νόμο του αντιπεπονθότος! Όποιος έχει διαβάσει τα βιβλία της Ελένης Βαηνά (Το αύριο αργεί πολύ, Ολέθρια σχέση) έχει καταλάβει ότι μιλάμε για μία σπουδαγμένη γυναίκα· διακρίνεται η άνεση γραφής, το πλούσιο λεξιλόγιο, το επίπεδο κ.ο.κ. Έτσι και σε αυτό το βιβλίο της, ανάμεσα στα άλλα ακαδημαϊκά της, αναφέρεται στον Νόμο του Αντιπεπονθότος που είναι κάτι σαν Νόμος Ανταποδοτικής Δικαιοσύνης (ξέρω, αυτό είναι αγγλισμός έτσι που το γράφω) ενώ στο ίδιο το Ποινικό δίκαιο έχει καθιερωθεί η Αρχή του Αντιπεπονθότος, δηλαδή της ανταπόδοσης. Η λογοτεχνία αξίζει κατιτίς παραπάνω όταν συνδυάζεται ή προσφέρει και μια γνώση, και στο συγκεκριμένο μαθαίνουμε –ή ενθυμούμαστε– μια αρχή που δεν αποτελεί εκδικητική πράξη ή τιμωρία αλλά έχει σκοπό της να εξελίξει την ψυχή και την οντότητα, δηλαδή τα ταχθεί στο πλευρό του μεγαλύτερου Συμπαντικού Νόμου, αυτόν της Εξέλιξης. Όλοι ανεξαιρέτως υπόκεινται στη δυαδικότητα του καλού και του κακού –και τα δύο συνυπάρχουν μέσα μας. Οφείλουμε όμως να εξελιχθούμε φτάνοντας σε επίπεδα όπου, ενώ μπορούμε να κάνουμε κακό, θα επιλέγουμε πάντα το καλό.
Διαβάστε το! Αφήνει απόσταγμα πολύτιμου «αρώματος» ενώ θα έχετε απολαύσει το ταξίδι.
