Πώς σας ήρθε η ιδέα;
Χρυσούλα Πατρώνου-Παπατέρπου: Η πρώτη νουβέλα βασίστηκε στις σημειώσεις του γιου τού ήρωα της ιστορίας μου. Η δεύτερη, σε ένα παλιό βιβλίο του πατέρα μου και σε ιστορίες που έτυχε να ακούσω από παλιννοστούντες μετανάστες.
Πού γράψατε το βιβλίο σας;
Πόσο χρόνο σας πήρε η συγγραφή;
Χ.Π.Π.: Δεν ξέρω αν τον χρόνο τον μετράτε σε χρόνια, μήνες, μέρες ή ώρες. Θα έλεγα, στη μεν πρώτη, αρκετούς μήνες. Διάβασα αρχικά τις σημειώσεις, έψαξα εν συνεχεία ιστορικά στοιχεία για τα γεγονότα και τα μέρη στα οποία αναφέρονταν οι σημειώσεις για να διαπιστώσω ότι επρόκειτο για αληθινά, όχι αληθοφανή γεγονότα, και έπειτα στρώθηκα στη δουλειά. Η δεύτερη, ήταν κάπως πιο επίπονη. Έπρεπε από όλο το βιβλίο να εντοπίσω τα σημεία εκείνα, στα οποία θα μπορούσα να παρεμβάλλω στοιχεία από τις αφηγήσεις του ήρωα της δικής του «Ανακάλυψης της Αμερικής». Δεν μπορώ να προσδιορίσω τον χρόνο, διότι το έγραφα με διαλείμματα.
Πώς θα χαρακτηρίζατε το βιβλίο σας με δυο λόγια;
Χ.Π.Π.: Μια αναδρομή στην ιστορία του 20ού αιώνα μέσα από τα μάτια των ηρώων μου.
Θέλετε να μας δώσετε μια περιγραφή;
Χ.Π.Π.: Στην πρώτη νουβέλα, ένα δεκατριάχρονο αγόρι φεύγει από το χωριό του για να βρει δουλειά στην άλλη άκρη της Ελλάδας και η ιστορία του Β' Παγκόσμιου Πολέμου καθώς και εκείνη του Εμφύλιου τον προλαβαίνουν και μπλέκει σε χίλιες δυο περιπέτειες και ταλαιπωρίες.
Στη δεύτερη νουβέλα, τη δεκαετία του '60, ένας νέος άντρας ξενιτεύεται στην Αμερική, αφήνοντας πίσω γυναίκα και νεογέννητη κόρη για να βρει την τύχη του. Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, καταφέρνει να επιβιώσει αλλά και να ζήσει από κοντά ιστορικά γεγονότα της χώρας όπου εργάζεται σκληρά για να βελτιώσει τη ζωή της οικογένειάς του.
Τι αγαπήσατε περισσότερο σε αυτό το βιβλίο;
Χ.Π.Π.: Τι να απαντήσω… Τον διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης της ζωής των δύο ηρώων. Στωικότητα ο πρώτος, προσαρμοστικότητα και ευελιξία στις όποιες δυσκολίες, ο δεύτερος.
Ποιος είναι ο πιο αγαπημένος σας ήρωας και γιατί;
Χ.Π.Π.: Ο Μάικ, για να είμαι ειλικρινής. Για όλη εκείνη την περιέργεια και ικανότητα προσαρμογής στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει.
Τι προσφέρει αυτό το βιβλίο στον αναγνώστη, βιβλιόφιλο ή βιβλιοφάγο;
Χ.Π.Π.: Πολλά. Ιστορικά στοιχεία από τη μια, κοινωνικό υπόβαθρο δύο διαφορετικών εποχών, έντονη συγκίνηση στην πρώτη νουβέλα, χιούμορ και γνώσεις στη δεύτερη.
Ποια είναι η μεγαλύτερη αγωνία σας;
Χ.Π.Π.: Αγωνία; Αν μιλάτε γενικά, το μέλλον της ανθρωπότητας, η αμφισβήτηση μεγάλου μέρους του πληθυσμού της γης των επιστημονικών, σημερινών δεδομένων παγκοσμίως. Αγωνία για το βιβλίο, όχι. Θα ήθελα, πάντως, να το βρουν οι αναγνώστες ενδιαφέρον και να αρέσει…
Φοβάστε...
Χ.Π.Π.: Φοβάμαι, όπως όλοι, νομίζω σήμερα, το αβέβαιο μέλλον της ανθρωπότητας, από κάθε άποψη.
Αγαπάτε...
Χ.Π.Π.: Αγαπώ τους ανθρώπους, τη φύση, τα βιβλία, την Τέχνη...
Ελπίζετε...
Χ.Π.Π.: Δεν ελπίζω και πολλά για το μέλλον. Ευελπιστώ, ωστόσο, πως τελικά θα καταφέρουν οι άνθρωποι να περισώσουν, έστω και υποτυπωδώς, κάποιες θετικές προοπτικές για τις νέες γενιές, οι οποίες δεν φταίνε σε τίποτα για όσα κακά τους κληροδοτήσαμε.
Θέλετε...
Χ.Π.Π.: Να ζήσω, όσος χρόνος ακόμη μου απομένει, μαζί με τον άντρα μου, υγιής, να αφήσω πίσω μου τα παιδιά μου γερά και ευχαριστημένα από τη ζωή τους.
Ποιοι αναγνώστες θα λατρέψουν αυτό το βιβλίο;
Χ.Π.Π.: Όποιοι το λατρέψουν, θα ήθελα πολύ να μου το γνωστοποιήσουν.
Γιατί πρέπει να το διαβάσουμε;
Χ.Π.Π.: Δεν ισχύει το «πρέπει», στη λογοτεχνία. Διαβάζεις γιατί κάτι βρίσκεις πως σε τραβά. Τα «πρέπει» ας τα αφήσουμε για τα σχολεία, όλων των βαθμίδων…
Γιατί δεν πρέπει;
Χ.Π.Π.: Δεν πρέπει, αφού δεν είσαι μαθητής ή φοιτητής. Και αν γενικά δεν σου αρέσει να διαβάζεις λογοτεχνία.
Πού/πώς μπορούμε να βρούμε το βιβλίο σας;
Χ.Π.Π.: Πρώτα στον εκδοτικό οίκο «Ελκυστής» και σε όλα τα βιβλιοπωλεία της χώρας, νομίζω. Ακόμη και του εξωτερικού. Στην Κύπρο, σίγουρα.
Πού μπορούμε να βρούμε εσάς;
Χ.Π.Π.: Στη Καστοριά, την πατρίδα μου. Με βρίσκετε και στο fb Chrysoula Patronou-Papaterpou.
Ποιο χρώμα του ταιριάζει;
Χ.Π.Π.: Το πράσινο, χρώμα της αισιοδοξίας.
Ποια μουσική;
Χ.Π.Π.: Ίσως τα δημοτικά μας τραγούδια, ή τα αμερικανικά σόουλ…
Ποιο άρωμα;
Χ.Π.Π.: Της μέντας.
Ποιο συναίσθημα;
Χ.Π.Π.: Συγκίνηση, καρτερικότητα, πάθος για τη ζωή.
Αν δεν ήταν βιβλίο, τι θα μπορούσε να είναι;
Χ.Π.Π.: Κινηματογραφική ταινία.
Αν δεν ήσασταν συγγραφέας τι θα μπορούσατε να είστε;
Χ.Π.Π.: Ήδη μεταφράζω πεζά και ποίηση από Γερμανικά και Αγγλικά. Θα μπορούσα κάλλιστα να ήμουν κηπουρός, αλλά στην ηλικία μου, μάλλον προτιμώ τη συγγραφή.
Ποιον συγγραφέα διαβάζετε ανελλιπώς;
Χ.Π.Π.: Δεν έχω κάποιον συγκεκριμένο. Έχω διαβάσει τόσους πολλούς που έχασα τον λογαριασμό. Ο Σαραμάγκου, πάντως, εξακολουθεί να είναι από τους αγαπημένους μου.
Σας έχει επηρεάσει άλλος συγγραφέας στον τρόπο που γράφετε ή σκέφτεστε ή ζείτε; Ποιος/ποιο βιβλίο;
Χ.Π.Π.: Νομίζω πως δεν έγινα συγγραφέας από… παρθενογένεση. Όλοι παίρνουμε στοιχεία από αυτούς που έχουμε ήδη διαβάσει. Φυσικά με έχουν επηρεάσει και στον τρόπο που σκέφτομαι και στον τρόπο που ζω.
Οι ήρωές σας μπορούν να σας κατευθύνουν ή εσείς και μόνο ορίζετε την συνέχεια και τις τύχες τους;
Χ.Π.Π.: Και με κατευθύνουν και με βοηθούν να ορίσω τη συνέχεια και την τύχη τους. Πολλές φορές και να την… αλλάξω, τελευταία στιγμή!
Τι χρειάζεται κάποιος για να γράψει; Φαντασία ή εμπειρία;
Χ.Π.Π.: Εμπειρία, φαντασία, υπομονή και αυτοσυγκέντρωση.
Τι καθορίζει την επιτυχία σε ένα βιβλίο;
Χ.Π.Π.: Δεν ξέρω, ειλικρινά. Εξαρτάται πάντοτε από το τι θέλει ο αναγνώστης.
Τι την αποτυχία;
Χ.Π.Π.: Αποτυχία; Εκτός του ότι ένα βιβλίο μπορεί να είναι κακογραμμένο, ο παράγοντας τύχη παίζει σημαντικό ρόλο. Και οι συγκυρίες.
Η βιβλιοφαγία είναι/μπορεί να γίνει κατάχρηση;
Χ.Π.Π.: Ναι, όταν γίνεται ανεξέλεγκτα, όπως και η πολυφαγία. Να αφομοιώνουμε όσα τρώμε και όσα διαβάζουμε.
Ποιον τίτλο βάζετε στο βιβλίο της ζωής σας;
Χ.Π.Π.: Πολλά τα δεινά κουδέν ανθρώπου δεινότερον πέλει.[1]
Η Χρυσούλα Πατρώνου-Παπατέρπου απαντά το ερωτηματολόγιο Ριντ Φερστ για το βιβλίο της, Δύο νουβέλες: Το μαρμάρινο τραπέζι, Ο Μάικ ανακαλύπτει την Αμερική, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ελκυστής. Στην περίληψη λέει:
Στο πρώτο μισό του εικοστού αιώνα, ένα αγόρι στα δεκατρία του χρόνια, φεύγει από το χωριό του και πηγαίνει στην άλλη άκρη της Ελλάδας, όπου υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να βρει δουλειά και να προκόψει. Αγώνας για το μεροκάματο αρχικά, αγώνας στη συνέχεια για να κρατηθεί ζωντανός μέσα στη δίνη δυο πολέμων, του Β' Παγκόσμιου Πολέμου και του Ελληνικού Εμφυλίου. Μια αληθινή ιστορία βασισμένη στις σημειώσεις που κρατούσε ο γιος του πρωταγωνιστή από τις αφηγήσεις του πατέρα του.
Στο δεύτερο μισό του ίδιου αιώνα, ένας άλλος νέος άντρας ξενιτεύεται στην Αμερική για να βρει την τύχη του και να καλυτερέψει τη ζωή της οικογένειάς του. Επί μία δεκαετία παλεύει και εμπλέκεται σε διάφορες περιπέτειες, οι οποίες συνδέονται με γεγονότα που σημαδεύουν όχι μόνο τη δική του ζωή αλλά κι εκείνη ολόκληρης της χώρας στην οποία βρέθηκε. Ακούει αποσπάσματα από ένα βιβλίο του προπερασμένου αιώνα, του 19ου, στο οποίο καταγράφεται η ανακάλυψη της Αμερικής, και συγκρίνει συνεχώς με τη δική του ανακάλυψη αυτού του «εξωτικού» για τον ίδιο τόπου.
Παράλληλες αφηγήσεις, η καθεμιά με τον δικό της ξεχωριστό τρόπο, δύο τέκνων της τραχιάς άγονης γης της ορεινής Μακεδονίας.
Η Χρυσούλα Πατρώνου-Παπατέρπου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1941. Ζει στην Καστοριά. Το πρώτο της βιβλίο, «Το Κουφάδι», κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 2014 από τις εκδόσεις Κοράλλι. Συμμετείχε το καλοκαίρι του 2016 στη συλλογική έκδοση «Καλοκαίρι και Καστοριά» με δύο διηγήματά της. Το δεύτερο βιβλίο της, «Οι Σημαδούρες», κυκλοφόρησε σε αυτοέκδοση το φθινόπωρο του 2018 και το τρίτο βιβλίο, «Ο Φαροφύλακας της Λάκκας», τον Ιούνιο του 2020 από τις εκδόσεις Ελκυστής. Πολλά διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί στην εβδομαδιαία εφημερίδα της Καστοριάς «ΟΔΟΣ», όπως και πάρα πολλές μεταφράσεις πεζών και ποιημάτων από τη γερμανική και την αγγλική γλώσσα (Brecht, Rilke, Bachmann, Biermann και άλλοι, Ferlinghetti, Lea Goldberg, Walcott, Angelou και άλλοι). Τον Αύγουστο του 2018, του 2019 και του 2020 επιμελήθηκε τα ειδικά φύλλα της «ΟΔΟΥ», τα αφιερωμένα στη Γερμανική, στην Ιρλανδική και στην Αφροαμερικανική ποίηση, αντίστοιχα, οι δε μεταφράσεις αυτών των ποιημάτων έγιναν από την ίδια. Μεταφράσεις της ποιητικών έργων από την αγγλική γλώσσα δημοσίευσε και το περιοδικό «Οροπέδιο». Διηγήματά της δημοσιεύτηκαν επίσης στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Χάρτης» και σε ειδικό τεύχος των εκδόσεων «Κοράλλι».
[1] Σημείωση αρχισυνταξίας - σημασία: Πολλά είναι τα φοβερά, μα τίποτα πιο φοβερό από τον άνθρωπο. (Αντιγόνη, Σοφοκλή)
