Αυτή τη φορά, λέω να ξεκινήσω από το εξώφυλλο, δηλαδή από τον γενικό τίτλο. Εσείς ξέρετε τι ή ποια είναι η «Γάτα του Σρέντινγκερ»; Δεν πρόκειται για φανταστικό τίτλο δηλαδή κάποιο μύθευμα της Τζωρτζίνας Κουριαντάκη που υπογράφει τη συλλογή (το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ελκυστής).
Στην ιστορία: ο Αυστριακός φυσικός Erwin Schrödinger δημιούργησε ένα νοητικό πείραμα (υποθετικό), που επιχειρεί να ερμηνεύσει την έννοια της κβαντομηχανικής. Η γάτα του πειράματος είναι κλεισμένη σε ένα κουτί ενώ κοντά της –αλλά χωρίς να μπορεί να αγγίξει και να επέμβει σε κάτι– υπάρχει μια φιάλη με δηλητηριώδες αέριο, ένα σφυρί, ένας ειδικός μηχανισμός ενεργοποίησης του σφυριού και μια ραδιενεργή πηγή. Αν, ή όταν, ο ειδικός μηχανισμός ανιχνεύσει ραδιενέργεια θα ελευθερώσει το σφυρί το οποίο θα σπάσει τη φιάλη και η γάτα θα πεθάνει.
Δεν θα μεταφέρω τις αναλύσεις και τις επιστημονικές συζητήσεις γύρω από το πείραμα, ούτε τις εφαρμογές αυτού. Κάποια ζητήματα άπτονται της επιστήμης και δεν έχουν λόγο να εμφανίζονται σε αυτές τις σελίδες· θα σταθώ αλλού, εκεί που νομίζω ότι «στέκεται» η κυρία Κουριαντάκη μέσα από τα έργα της.
Έχουμε μια γάτα λοιπόν, εξ ορισμού νεκρή; Αν είναι πολύ πολύ τυχερή μπορεί και όχι, όμως σε κάθε περίπτωση η γάτα θεωρείται νεκρή και ζωντανή παράλληλα/μαζί. Το μοιραίο θα έλθει –αν δεν έχει ήδη– οπότε η γάτα είναι καταδικασμένη τρόπον τινά, όμως όσο παραμένει ζωντανή έχει ελπίδα· ποιος θα το αμφισβητήσει αυτό;
Εδώ ακριβώς είναι το σημείο τομής του πειράματος με το βιβλίο, κατ' εμέ. Αρχικά, η γάτα, είτε νεκρή είτε ζωντανή, θα αποκαλυφθεί μόνο όταν ανοίξουμε το κουτί. Συνειρμικά, και σε σχέση με την κοινωνία και τον άνθρωπο, θα αποκαλυφθεί όταν ανοίξουμε τον «ασκό» των εγκλημάτων (του βιασμού, της κακοποίησης... ή ακόμα του σκελετού της ντουλάπας κ.α.), δηλαδή μόλις το κακό εκτεθεί, βγει στο φως. Ύστερα, αν δούμε τη συνθήκη από τη μεριά της γάτας, θα διαπιστώσουμε πως η γάτα-θύμα αγνοεί την επικινδυνότητα, τη δεινή της θέση, και ότι προφανώς κάποιος πρέπει να ανοίξει το κουτί-φυλακή της ώστε να σωθεί· αν προλάβει να σωθεί. Τέλος, αν όπου «κουτί» βάλουμε τον άνθρωπο και όπου «γάτα» την ψυχή, έχουμε μια επιπλέον διάσταση που μας οδηγεί ακόμα πλησιέστερα σε αυτό που πρεσβεύει η ποίηση. Τον άνθρωπο δηλαδή που αγωνίζεται αέναα να κρατήσει ακέραιη την ψυχή του, να τη σώσει για να σωθεί.
Στη συλλογή... και μετά από τα ανωτέρω, μπορούμε να περάσουμε στο οπισθόφυλλο όπου παραδοσιακά συναντάμε κάτι το σχετικό, ένα απόσπασμα ή μια σύντομη περιγραφή. Σε αυτό το βιβλίο λέει:
Το αποτέλεσμα γνωστό κι αβέβαιο συνάμα.Παράλληλες οι εκδοχές που αξιώσαμεκι εγώ νεκρή, μα ζωντανή, απλά υπάρχω.
Κι εμένα κάτι μου λέει ότι τώρα μπορούμε να κατανοήσουμε σε βάθος αυτούς τους στίχους, όχι έτσι όπως θα τους «αποκωδικοποιούσαμε» ξέχωρα, αλλά υπό το πρίσμα της γάτας του πειράματος, δηλαδή της ίδιας της δημιουργού.
κι εγώ εδώ ξεπροβοδίζω την ψυχή μου
Διαβάζοντας τα κείμενα, σημειώνω τον πλούτο νοημάτων και λεξιλογίου· σε μια, κατά τα άλλα φειδωλή προσέγγιση όπως είναι η ποιητική φόρμα, εκμεταλλεύεται τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας, προσφέροντας ταυτόχρονα μια εμπλουτισμένη εμπειρία ανάγνωσης.
Σε όλη την έκταση θέτει ερωτήματα. Διλήμματα ή και ρητορικής φύσης, δηλαδή το είδος των ερωτήσεων που ήδη ξέρει την απάντηση ή την εκβιάζει μέσω των στοχασμών της απευθυνόμενη προς τον αναγνώστη αλλά, σε μια δεύτερη ματιά, και προς εκείνη την ίδια.
Στρατηγικές επαναλήψεις λέξεων ή στίχων δημιουργούν την απαραίτητη ατμόσφαιρα, επαυξάνουν και δομούν τα συναισθήματα. Διακρίνονται στοιχεία όπως η μελαγχολία, το καταστάλαγμα, η σοβαρότητα, ο ερωτισμός –βαθιά ερωτική αλλά όχι λάγνα–, η αγάπη κ.ά. ενώ έντονη είναι και η θύμηση-μνήμη. Απασχολείται με τα πρέπει της ζωής και τα "πρέπει" της και στοχεύει στο φως. Πράγματι, σε πολλά σημεία θα διακρίνουμε το φως με κάθε κυριολεκτική και μεταφορική σημασία –ακόμα και με τη θεία!–, χωρίς να αφήνουμε απ' έξω τη δίψα (της) για ζωή, αγάπη, ευτυχία...
το άλμα κάνε, μη φοβηθείς, άνοιξε τα φτερά σου
[...]
...θα τα καταφέρεις.
Πολλές φορές κάνει απεύθυνση προς τον αναγνώστη, σαν να έχει προετοιμάσει από πριν μια σύμβαση κοινού, όμως μιλάει και προς τον εαυτό της, μαζί. Συμβουλεύει και προτρέπει για όνειρα και αξίες, αλλά κρατώντας το μέτρο, χωρίς ουτοπίες και παραμύθια, παραμένοντας ρεαλίστρια και προσγειωμένη.
Στο ύφος, γράφει με κάτι σαν ελεύθερο στίχο –στην ελληνική και αγγλική– αλλά κρατά ένα ενιαίο μέτρο σε όλη την έκταση.
Ανυψώνει τη μητρότητα και οπωσδήποτε βάζει ψηλά τον πήχη.
Η Τζωρτζίνα Κουριαντάκη είναι καθηγήτρια Αγγλικών, γεννημένη στην Αθήνα με ρίζες από Ζάκυνθο και Κρήτη. Μεγάλωσε στην Κω, ενώ σπούδασε στη Ρόδο. Διαμένει στην Κω, όπου εργάζεται σε κέντρο ξένων γλωσσών. Έχει διακριθεί και βραβευτεί σε Πανελλήνιους και Διεθνείς Λογοτεχνικούς Διαγωνισμούς Ποίησης και Διηγήματος από αρκετούς πολιτιστικούς και λογοτεχνικούς συλλόγους όπως: NOSSIDE, ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ, Π.Ε.Λ., ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ΛΕΜΕΣΟΥ, Ε.Π.Ο.Κ., ΑΜΦΙΚΤYΟΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ, ΚΕΛΑΙΝΩ, ΚΕΦΑΛΟΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΝΑΤΥΠΟ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ, ΒΙΒΛΙΟΦΙΛΟΙ ΕΔΕΣΣΑΣ, ΖΩΟΦΙΛΙΑ ΛΑΜΙΑΣ, Bonsaistories, Koalakia, Eyelands, ενώ έχει επιτελέσει κριτής σε Πανελλήνιους Διαγωνισμούς Διηγήματος. Έργα της έχουν φιλοξενηθεί σε λογοτεχνικούς διαδικτυακούς ιστοτόπους, ανθολογίες, e-books, ηλεκτρονικές και έντυπες εγκυκλοπαίδειες. Το πρώτο της λογοτεχνικό εγχείρημα είναι μια συλλογή διηγημάτων με τίτλο Οι σκέψεις έστησαν χορό και εκδόθηκε το 2019 από τις εκδόσεις Όστρια.
Περισσότερα της Τζωρτζίνας Κουριαντάκη:
