Ανάμεσα στα πιο επίκαιρα λογοτεχνικά βιβλία του καλοκαιριού πρέπει οπωσδήποτε να λάβει μια θέση και η συλλογή διηγημάτων της Αθηνάς Μαλαπάνη, Σπάσε την πατριαρχία, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οσελότος.
Αν μη τι άλλο, οι ιστορίες των προσώπων που παρουσιάζονται εδώ αφορούν όλες αυτές τις περιπτώσεις κακοποίησης, βίας ή και θανάτων/φόνων για τις οποίες μιλάμε πολύ τον τελευταίο καιρό στη χώρα μας και το πατριαρχικό κατεστημένο ένα καυτό θέμα που οφείλουμε να ξεπεράσουμε πια, εν έτει 2021, για να πορευθούμε με κοινωνίες ισότιμες, ανθρώπινες, πολιτισμένες...
Το βιβλίο είναι αφιερωμένο σε κάθε άνθρωπο που κακοποιήθηκε αλλά, στη συνέχεια, γράφει ό,τι πιο ωφέλιμο θα μπορούσε, αναφέροντας τελικά ότι το αφιερώνει σε εσένα, / που μπορεί ακόμη να καταπιέζεις / τη δική σου κακοποίηση... Προφανώς, ο λόγος που καταναλώνουμε τόση μελάνη, χρόνο και ενέργεια είναι, περισσότερο, για να ξεσκεπάσουμε τις καμουφλαρισμένες κακοποιήσεις και κάθε εμπλεκόμενο θύτη. Για να απελευθερωθούν όλοι εκείνοι, άντρες και γυναίκες, μικροί και μεγάλοι, που εγκλωβίστηκαν σε μια λανθασμένη ρουτίνα, που υποφέρουν και που στο τέλος τέλος διακινδυνεύουν ακόμα και την ίδια τους τη ζωή.
Κάθε ιστορία-αφήγηση και ένα πρόσωπο. Κάθε πρόσωπο και μια ιστορία. Ένα εκρηκτικό μείγμα από συγκίνηση, φόβο, πόνο... αλλά και δύναμη. Γιατί, ναι, η συγγραφέας επιτρέπει στην ελπίδα να βρει δρόμο και να συναντήσει τους ήρωες. Και δε λέω τους ήρωές της γιατί ανάμεσα στα πρόσωπα θα βρείτε οικεία ονόματα, θα αναγνωρίσετε ιστορίες που τις έχετε ακούσει, έχετε παρακολουθήσει στην καθημερινή ειδησεογραφία και σας έχουν συγκλονίσει. Κι αν υπάρχει ένας μέγιστος λόγος για να βρίσκονται αυτές οι ιστορίες και πάλι ανάμεσά μας τότε αυτός είναι να κρατήσουν τη μνήμη παρούσα αλλά και να προσφέρουν το «χέρι» σε κάθε άλλο θύμα εκεί έξω, τη δύναμη της αντίδρασης, την αφορμή της διεκδίκησης.
Η κακοποίηση έχει πολλά πρόσωπα, πολλές πλευρές, αλλά πάντα το ίδιο χρώμα, γεύση ή οσμή, το μαύρο του αίματος. Η Ελένη θα πει ότι τελικά, η γυναίκα δεν έχει δικαίωμα να υποστηρίζει τις επιλογές της σε πολλούς τομείς. Μια πικρή κι οξύμωρη φράση, πολύ κόντρα στον νέο τρόπο ζωής και στα νέα ήθη, κόντρα σε ό,τι εμείς οι υπόλοιπες -οι πιο τυχερές- θεωρούμε δεδομένο κι αυτονόητο. Η Μυρτώ έχει μέσα της μια τεράστια πηγή θέλησης και υπόσχεται πως κανένας δεν θα με συντρίψει ποτέ! Η Σοφία «επιβεβαιώνει» ότι μερικά σημάδια [...] θα είναι το πιο χρυσό μετάλλιο που θα έχω στη συλλογή μου... και η Αγγελική αποδέχεται: προσβάλλομαι, αισθάνομαι να ισοπεδώνεται η προσωπικότητά μου, δεν αξίζει καθόλου να υπομείνω μια τέτοια κατάσταση... [...] Θέλω να αναπνεύσω! Η Ζέτα διερωτάται εύστοχα πώς μπορεί η κακοποίηση και η έλλειψη σεβασμού να χωρέσει σε μια δημιουργική εργασία όπως η επιμέλεια μιας θεατρικής παράστασης και η Αντιγόνη εξομολογείται αυτό που όλοι ξέρουμε, ότι τα σημάδια στην ψυχή είναι ανεξίτηλα.
Η κυρία Μαλαπάπη καταπιάνεται με κάθε είδος βίας: ενδοοικογενειακή, φυλετική, κοινωνική, εργασιακή, σωματική, ψυχολογική, λεκτική, σεξουαλική, συναισθηματική, εκφοβισμός κ.α. Η άμεση καταγραφή, ειδικά όταν η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη, προσφέρει ανάγλυφο το συναίσθημα και η φόρτιση σε «αρπάζει», θες δε θες. Και μη νομίζετε πως γράφει μόνο για γυναίκες. Ανάμεσα στις ιστορίες της Ελπίδας, της Γκαλήνα, της Σβετλάνα, της Δανάης ή της Νεφέλης διαβάζουμε για τον Γιώργο ή τον Λουκά... σε μια γενναία πρόθεση να δώσει βήμα σε κάθε πληγωμένο, βασανισμένο.
Στο τέλος, έχεις την αίσθηση ότι διάβασες τις μαρτυρίες τους· μπορεί οι λέξεις να έχουν δομηθεί από την Αθηνά Μαλαπάνη όμως οι περιπτώσεις δεν είναι άγνωστες, υπήρξαν, υπάρχουν και θα εξακολουθήσουν, τουλάχιστον μέχρι να καταφέρουμε να τα αλλάξουμε όλα. Η Τάνια θα πει: πρέπει να βρίσκω τη δύναμη να στηρίζομαι κάθε φορά, και μια άλλη ηρωίδα: Είμαι και θα παραμείνω δυνατή, θα τα καταφέρω! Εξομολογήσεις, μαρτυρίες και πόνος βουβός όμως και δύναμη, θέληση για ζωή. Έναυσμα για στοχασμό, ενδοσκόπηση, θύμηση για τους αναγνώστες αλλά και παραδειγματισμός για κάθε άλλον κακοποιημένο.
Η Άννα λέει ότι οι δυνατές γυναίκες ξέρουν να κρύβουν τον πόνο που τους προκαλούν οι γόβες τους. Αρκεί ο πόνος τους να προέρχεται από τις γόβες τους και οι γόβες αυτές να είναι η ενδυματολογική τους επιλογή, θα πούμε εμείς συμπάσχοντας μαζί της.
Στο εν κατακλείδι πάντως, θα ήθελα να κλείσω με τη φράση του διηγήματος της Αθηνάς, όπου γράφει:
Και θα το κάνω εγώ. Κι εσύ. Γιατί τώρα είμαστε πιο δυνατοί, πιο ώριμοι, πιο έτοιμοι από ποτέ.
Ε,ναι! Έτσι θα γίνει. Όλοι εμείς μαζί θα το κάνουμε, θα το πετύχουμε. Ας υπερνικήσουμε κάθε φόβο από σήμερα κι ας προχωρήσουμε σε μια νέα πραγματικότητα χωρίς άλλα θύματα.
Διαβάστε το!
