Το αγαπημένο, και ήδη επιτυχημένο, συγγραφικό δίδυμο, δηλαδή η Έφη Καγξίδου και η Λίνα Σπεντζάρη, μετά τα best seller Ούτε η μάνα μου και Περίμενέ με θα γυρίσω, επανέρχονται στη λογοτεχνία με τον νέο τους τίτλο, Χωρίς συγγνώμη -όλα τα βιβλία κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Έξη.
Όπως έχω ξαναγράψει σε τούτες τις σελίδες, οι δύο κυρίες, έτσι όπως τις γνωρίσαμε μέσα από τα μυθιστορήματά τους, συμπράττουν αρμονικά, συνυπάρχουν και αλληλοσυμπληρώνονται επάξια, αφού το αποτέλεσμα κάθε φορά τις δικαιώνει και «ταξιδεύει» πανέμορφα κάθε φιλαναγνώστη. Κι όπως και στα βιβλία που προηγήθηκαν, οι υπέροχες ζωντανές εικόνες, η όμορφη αφηγηματικότητα που τις διακρίνει και η απολαυστική ανάγνωση απαντώνται και στο παρόν, το οποίο βάζει ακόμα έναν λίθο στο λογοτεχνικό τους οικοδόμημα ανεβάζοντας ακόμα πιο ψηλά τις δυο γραφίδες.
Στην υπόθεση του συγκεκριμένου, θα γνωρίσουμε τη Φωτεινή. Ένα κοριτσόπουλο που εξαναγκάζεται να αφήσει το πατρικό της διαμένοντας μόνιμα στο μοναστήρι της Παναγίας των Βράχων, σε ένα ιόνιο νησί κατά τα τέλη της δεκαετίας του 40. Με τον πατέρα της να αγνοείται και τη μάνα της να προσπαθεί να διασώσει τα παιδιά της, ξεκινά μια μοναχική περίοδος για εκείνη και τον 9χρονο αδερφό της, με τον δεύτερο να κλείνεται στην Παιδόπολη των Ιωαννίνων. Δεκαετίες αργότερα, στην Αθήνα του 1973, ο δικηγόρος Ρωμανός Σκιαδάς δέχεται ένα τηλεφώνημα που τον αναστατώνει καθώς θα μάθει ένα μεγάλο και καλά κρυμμένο μυστικό.
Μια μικρή περίληψη ενδέχεται να μην είναι ικανή να προσφέρει όλο το «ηχόχρωμα» της εμπειρίας αλλά δε θα ήθελα να αναφερθώ περισσότερο, ούτε να προδώσω σημεία της ιστόρησης. Αυτό που μπορώ όμως να πω είναι ότι πρόκειται για μία (ή και δύο, ή και τρεις!) απίθανη περιπέτεια ζωής, από εκείνες τις ιδιαίτερες ιστορίες που «κουβαλούν» αγωνίες και βάσανα, που έχουν πόνο και πίκρες, που «ποντάρουν» στον άνθρωπο χωρίς να «ξεχνούν» το κτήνος, που συναντάμε αληθινούς ήρωες (εξάλλου βασίζεται σε αληθινά γεγονότα και μαρτυρίες), που έχουν ανατροπές κι αποκαλύψεις... και που στην πορεία, καταλαβαίνεις πια ότι επρόκειτο για μια οδύσσεια, ελπίζοντας παράλληλα σε ένα αίσιο τέλος· ή τουλάχιστον σε μια δικαίωση.
Το μυθιστόρημα είναι τόσο καλογραμμένο που προσφέρει μια απολαυστική αναγνωστική εμπειρία και ικανοποίηση. Όμορφες σκηνές με πλούσιες περιγραφές, χωρίς πλατειασμούς ωστόσο, και «ζωντανή» σκιαγράφηση χαρακτήρων. Ιδανική επιλογή λέξεων και εκφραστικών μέσων αναλόγως προσώπου (παιδικότητα για τον μικρό Γεράσιμο και αθωότητα, για παράδειγμα) και μια γοητευτική ντοπιολαλιά όπου χρειάζεται. Όμως τα στοιχεία που πραγματικά γοητεύουν ή, αν θέλετε, οι λόγοι για τους οποίους αισθάνεσαι γοητευμένος ως αναγνώστης έχουν να κάνουν και με άλλες παραμέτρους: το ανάγλυφο συναίσθημα, τη συγκίνηση και τη φόρτιση, την καθηλωτική πλοκή, τον αισθαντισμό κ.α. ενώ δεν πρέπει να παραλείψουμε το δίπολο: το γήινο στοιχείο με το θεϊκό κι απόκοσμο που συνυπάρχουν στο βιβλίο. Ίσως, η αφήγηση αυτή, να αφορά ένα -ακόμα- σημείο του χωροχρόνου όπου συναντήθηκε ο Κύριος με τον άνθρωπο· σε κάθε περίπτωση θα το ανακαλύψετε στις σελίδες του βιβλίου.
Κατά τα άλλα... θα μπορούσα να σταθώ σε πολλά σημεία -έχει «ζουμί»- αλλά οπωσδήποτε πρέπει να σημειώσω τις πληροφορίες-αναλύσεις περί αγιογραφίας που διατρέχουν την υπόθεση όπου ακόμα και ο λιγότερος μυημένος στην τέχνη αυτή λαμβάνει μια σημαντική γνώση σχετική με την τεχνοτροπία, την Ιστορία της Αγιογραφίας και τη σημειολογία της. Την πνευματική σημειολογία όπως αναγράφεται στο κείμενο. Ενδεικτικά:
Στην αγιογραφία [...] η τρίτη διάσταση, που είναι το βάθος, λείπει πάντα. [...] Αυτό συμβαίνει για να νιώσουμε την έλλειψή του και να γίνουμε εμείς το βάθος. Για να μιμηθούμε τον Χριστό μας, που μετέχει σε όλα τα γεγονότα της ζωής μας και συμπληρώνει με την παρουσία Του το βάθος κάθε εικόνας.Στη θεολογία της αγιογραφίας όλα γίνονται σήμερον.Στην αγιογραφία δεν υπάρχουν χώρος, χρόνος και προοπτική, γιατί αυτά είναι ανθρώπινα μεγέθη. [...] ...πουθενά στις εικόνες σκιές, επειδή όλα φωτίζονται από ένα μυστικό φως. Ένα φως που το ανακαλύπτουμε στις μορφές των Αγίων μόνο όταν τους κοιτάζουμε με τα μάτια της ψυχής μας....τα μάτια των Αγίων είναι πάντα μεγάλα, επειδή έχουν δει τα μεγάλα και τα υψηλά. Οι μύτες είναι στενές και επιμηκείς, επειδή οσφραίνονται ευωδία πνευματική, τα μέτωπά τους είναι πλατιά και ψηλά, για να φανερώνουν το βάθος της σκέψης τους. Τα στόματά τους είναι πάντα μικρά, γιατί τα λόγια τους είναι λίγα, όπως και η τροφή τους, επειδή νηστεύουν. [...] ..τα κεφάλια τους είναι πάντα αφύσικα διογκωμένα, επειδή συμβολίζουν την άνωθεν σοφία.
Έτσι, η τέχνη της αγιογραφίας αποκτά ουσία και βάρος, δεν είναι μια συνοδευτική αναγκαία προσθήκη της υπόθεσης, μα μια βασική -βασικότατη μάλιστα- λειτουργία που στο τέλος αφήνει μια όμορφη γνώση -για να μη λέμε ότι διαβάζουμε λογοτεχνία μόνο για διασκέδαση· όχι, υπάρχουν κι επιπρόσθετοι λόγοι αρκεί η εκάστοτε πένα να έχει τη διάθεση να μας προσφέρει και τον τρόπο να το κάνει.
Ακολούθως, ένα σημείο που αξίζει προσοχής είναι το απόσπασμα όπου μας μιλούν για τη γλώσσα μας· αυτήν την τόσο αξιέπαινη και παγκόσμια αναγνωρισμένη σημασιολογική γλώσσα (και όχι σημειολογική όπως η αγγλική). Εκεί, λοιπόν, θα αναφερθούν στη μουσικότητά της, στον συσχετισμό των γραμμάτων και της μουσικής υπό το πρίσμα των μαθηματικών λέξεων που σχηματίζονται. Μια πτυχή παραγκωνισμένη από το εκπαιδευτικό μας σύστημα (κακώς) και άγνωστη ακόμα σε πολλούς (κάκιστα) που οδηγεί σε προτάσεις εντελώς άκυρες όπως την απλοποίηση της γραφής των λέξεων κ.ο.κ.
...οι αρχαίοι Έλληνες είχαν τα γράμματα του αλφαβήτου τους για νότες και δεν χρησιμοποιούσαν ξεχωριστά σύμβολα. [...] ...με το μουσικο-αριθμητικό τους αλφάβητο δημιουργούσαν μουσικο-μαθηματικές λέξεις. [...] ...επινόησαν τα πνεύματα για να διασωθεί η μουσική της γλώσσας τους... [...] ...οι τόνοι στις λέξεις τους ήταν μουσικά σημεία, που τους βοηθούσαν ν' αποφεύγουν τις παραφωνίες.
Τέλος, όπως οφείλει να κάνει κάθε λογοτεχνικό έργο, θα συναντήσουμε όμορφες σοφιστίες, ρήσεις ή λόγιες εκφράσεις και προτάσεις που θα μας γοητεύσουν και που αξίζει να κρατήσουμε σε μια άκρη του μυαλού.
Κάτι σαν τον ίσκιο είναι η ψυχή, που ενώ δεν έχει ύλη, υπάρχει...
Χρόνος για τις ψυχές δεν υπάρχει. Ούτε χτες και αύριο. Μόνο σήμερα.
Τα ρολόγια μπορεί να μας δείχνουν το χρόνο, αλλά μας κλέβουν τη ζωή!
Το αλάτι του ήλιου είναι που νοστιμίζει τις καρδιές των ανθρώπων.
Στο εν κατακλείδι, όπως και στα άλλα μυθιστορήματα των ίδιων, γνωρίζουμε συμπαθητικούς ήρωες που θα συμπονέσουμε ώστε να αγωνιούμε για το μέλλον τους και τις εξελίξεις που έρχονται, μέσα από μια εξαίσια κι άρτια πλοκή. Τι κι αν τα χρόνια είναι ταραγμένα σε όλα τα επίπεδα: κοινωνικά, πολιτικά, θεσμικά -ακόμα και καλλιτεχνικά-, η ζωή φυλάει έναν άσσο στο μανίκι για όλους και περισσότερο για τους καλούς ενώ η αγάπη είναι μια ανυπέρβλητη δύναμη... που είναι θάλασσα απέραντη, ωκεανός!
Οι πένες αυτές είναι αποδεδειγμένα άξιες και, γι' ακόμα μια φορά, προσφέρουν μια μυθογραφία που σε κρατάει και σε ταξιδεύει ενώ σε κερδίζει σε όλα τα επίπεδα.
Ζείστε το!
