Πώς σας ήρθε η ιδέα;
Τριάδα Εμμανουηλίδου: Από παιδί άκουγα τη γιαγιά μου, που ήταν εξαιρετική αφηγήτρια, να λέει ιστορίες. Εμείς, τα έξι εγγόνια της, κρεμόμασταν από τα χείλη της και όταν αργότερα αυτές οι ιστορίες είχαν την ίδια επίδραση στα παιδιά μου, σκέφτηκα πως θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον καμβά για ένα μυθιστόρημα.
Πόσο χρόνο σας πήρε η συγγραφή;
Τ.Ε.: Ένα μυθιστόρημα είναι σαν μια κούρσα αντοχής. Απαιτεί μεγάλη προετοιμασία. Πέρασε πολύς χρόνος από τότε που άρχισα να κρατάω σημειώσεις. Όμως δεν μου ήταν εύκολο να ξεκινήσω. Δεν ήμουν έτοιμη, αλλά, μέσα μου η διαδικασία δούλευε χωρίς να το συνειδητοποιώ και μια ωραία μέρα όλα μπήκαν στη θέση τους και ξεκίνησα. Από εκείνη τη στιγμή που το πήρα απόφαση μέχρι τη στιγμή που έγραψα τη λέξη τέλος πέρασαν τρία χρόνια. Καθοριστικής σημασίας ήταν ο θάνατος της γιαγιάς. Ήταν για μένα το τέλος μιας εποχής και αισθάνθηκα πως η κληρονομιά που μου είχε αφήσει, η ιστορία της ζωής της γραμμένη στις πίσω σελίδες ενός συνταγολογίου, ήταν η στιγμή να αξιοποιηθεί.
Πώς θα χαρακτηρίζατε το βιβλίο σας με δυο λόγια;
Τ.Ε.: Μια κατάθεση ψυχής, μια καταβύθιση σε εσωτερικά μονοπάτια ξεχασμένα, που η περιδιάβασή τους έφερε στο φως πρόσωπα και καταστάσεις κρυμμένα στην αχλή του χρόνου.
Θέλετε να μας δώσετε μια περιγραφή;
Τ.Ε.: Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που παρακολουθεί τους ήρωες από τα παιδικά τους χρόνια, εστιάζει στα δύσκολα χρόνια της εφηβείας και τους βλέπει να ανδρώνονται και να κατακτούν τη ζωή ή αυτή να τους συντρίβει.
Τι αγαπήσατε περισσότερο σε αυτό το βιβλίο;
Τ.Ε.: Την ευκαιρία που μου έδωσε να δω με κατανόηση και συμπάθεια κάποια γεγονότα τόσο σχετικά με τους ήρωες όσο και με μένα την ίδια, τις ώρες που με συντροφιά την αγαπημένη μου μουσική καθόμουν και έπλαθα αυτούς τους ήρωες. Πολλές φορές τους κουβαλούσα και όταν έβγαινα βόλτα για περπάτημα ή με συντρόφευαν λίγο πριν κλείσω τα μάτια μου και παραδοθώ στον ύπνο.
Ποιος είναι ο πιο αγαπημένος σας ήρωας και γιατί;
Τ.Ε.: Κάποιοι ήρωες ήταν από την αρχή που συνέλαβα την ιδέα σχεδόν πλήρως διαμορφωμένοι στο μυαλό μου. Φυσικά, στο βιβλίο παρουσιάζεται η κορυφή του παγόβουνου, όμως στο δικό μου μυαλό υπάρχουν πολύ περισσότερες λεπτομέρειες για τον χαρακτήρα του κάθε ήρωα που τις κράτησα για τον εαυτό μου. Ένας, όμως, ο Στέφανος χτιζόταν λέξη λέξη, αράδα την αράδα και ενώ αρχικά είχα άλλες προθέσεις για την τύχη του, την τελευταία στιγμή έδωσα άλλη τροπή στην εξέλιξη και αυτό με έκανε να τον ξεχωρίσω από τους άλλους ήρωες.
Τι προσφέρει αυτό το βιβλίο στον αναγνώστη, βιβλιόφιλο ή βιβλιοφάγο;
Τ.Ε.: Ένα καλό βιβλίο θέτει πολλά ερωτήματα και δεν δίνει καμιά απάντηση και ο στόχος είναι να πιστέψει ο αναγνώστης ότι κάποιος του διηγείται μια ιστορία προφορικά, όπως οι ιστορίες που μας έλεγε η γιαγιά μου. Ο καθένας σε κάθε βιβλίο βρίσκει διαφορετικά πράγματα. Άλλος μπορεί απλά να βρει συντροφιά για κάποιες ώρες, όσες θα διαρκέσει η ανάγνωση, άλλος κομμάτια του ψυχισμού του να αντανακλώνται στη ζωή των ηρώων, οπότε θα ταυτιστεί περισσότερο και θα παρακολουθήσει με μεγαλύτερο ενδιαφέρον την εξέλιξη τους. Ακόμα και αν κάποιος διαφωνεί με τις επιλογές των ηρώων, αυτό μπορεί να είναι τροφή για σκέψη και προβληματισμό.
Ποια είναι η μεγαλύτερη αγωνία σας;
Τ.Ε.: Δυστυχώς κάθε μέρα μας κατακλύζουν αγωνίες, άλλοτε μεγαλύτερες και άλλοτε για επουσιώδη θέματα. Και η χαρά σπάνια μπορεί να αποτελέσει την πηγή για έμπνευση. Αδιόρατες σκιές που μας επισκέπτονται συχνά, αν τις αφήσουμε μπορεί να καλύψουν τον ουρανό μας, γι' αυτό πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση και να νοηματοδοτούμε το κάθε γεγονός ανάλογα με τη σημασία του.
Φοβάστε…
Τ.Ε.: Ότι δεν ζούμε το τώρα. Χάνουμε τη στιγμή. Όλο και πιο συχνά το συνειδητοποιώ και εστιάζω στο τώρα, αφήνοντας τις αγωνίες να ταξιδεύουν σε άλλη βάρκα, παράλληλα με μένα.
Αγαπάτε…
Τ.Ε.: Αγαπώ τη δουλειά μου. Αισθάνομαι τυχερή που συναναστρέφομαι με παιδιά, αφουγκράζομαι τις αγωνίες τους, γίνομαι μέτοχος στη χαρά αλλά και στη στενοχώρια τους, παίρνω ενέργεια από τη δύναμη της νιότης και διαρκώς προκαλούμαι να ακολουθώ τον βηματισμό τους και να ανακαλύπτω καινούργια πράγματα κάθε μέρα.
Ελπίζετε…
Τ.Ε.: Με δεδομένο το ότι όλοι κρύβουμε έναν δαίμονα μέσα μας αλλά και έναν άγγελο και πάντα παλεύουμε ανάμεσα σε αυτά τα δύο και άλλοτε επικρατεί το σκοτεινό κομμάτι της φύσης μας και άλλοτε το φωτεινό, ελπίζω σε έναν κόσμο που οι συνθήκες θα συμβάλλουν να επικρατεί συχνότερα το φωτεινό μας κομμάτι. Ότι οι ανάσες ελπίδας θα είναι συχνότερες και μεγαλύτερης διάρκειας και νομίζω πως η τέχνη μπορεί να συμβάλλει προς αυτή την κατεύθυνση.
Θέλετε…
Τ.Ε.: Ο καθένας θέλει αυτό που δεν έχει, απλά δεν είναι πάντοτε διατεθειμένος να μπει σε περιπέτειες, να διατρέξει κινδύνους, να δοκιμάσει την τύχη του. Θέλω, λοιπόν, να μάθω να αφουγκράζομαι τα θέλω μου με μεγαλύτερη προσοχή και να τους δίνω μεγαλύτερη σημασία και μερικές φορές να ξεβολεύομαι και να ερωτοτροπώ με το άγνωστο. Αυτό νομίζω θα με βοηθήσει και στη σχέση μου με τους ανθρώπους που αγαπώ και με αγαπούν.
Ποιοι αναγνώστες θα λατρέψουν αυτό το βιβλίο;
Τ.Ε.: Όσοι πιθανόν θα διακρίνουν στους ήρωες ψήγματα του δικού τους κόσμου, του δικού τους ψυχισμού.
Γιατί πρέπει να το διαβάσουμε;
Τ.Ε.: Η επαφή με τη λογοτεχνία είναι θέμα επιλογής. Η λέξη "πρέπει" εδώ δεν έχει θέση.
Γιατί δεν πρέπει;
Τ.Ε.: Καλό είναι να μην διαβάσουν το βιβλίο όσοι επιμένουν να βάζουν ταμπέλες στους ανθρώπους.
Πού/πώς μπορούμε να βρούμε το βιβλίο σας;
Τ.Ε.: Σε όλα τα ενημερωμένα βιβλιοπωλεία, από τον «Ελκυστή» στην Αρριανού 15 και βέβαια είναι διαθέσιμο και στο ηλεκτρονικό κατάστημα του «Ελκυστή».
Πού μπορούμε να βρούμε εσάς;
Τ.Ε.: Ζω και εργάζομαι στο Ωραιόκαστρο αλλά αγαπώ το κέντρο της πόλης και ιδιαίτερα τις βόλτες στην παραλία. Πιθανόν, λοιπόν, να με συναντήσετε να βολτάρω εκεί.
Ποιο χρώμα του ταιριάζει;
Τ.Ε.: Λοιπόν, αυτή είναι μία από τις ερωτήσεις που κάνω και εγώ στους μαθητές μου όταν ερμηνεύουμε κάποιο ποίημα. Θα έλεγα το πράσινο, καθώς συμβολίζει την ελπίδα, την αναγέννηση, την ωριμότητα, την ευημερία και θεραπεύει τα τραύματα του παρελθόντος.
Ποια μουσική;
Τ.Ε.: Του αγαπημένου Μάνου Χατζιδάκι.
Ποιο άρωμα;
Τ.Ε.: Του γιασεμιού.
Ποιο συναίσθημα;
Τ.Ε.: Της μελαγχολίας.
Αν δεν ήταν βιβλίο, τι θα μπορούσε να είναι;
Τ.Ε.: Ένα χάδι, ένα χτύπημα στον ώμο, ένα άγγιγμα στους ήρωες που "έφυγαν" και λόγια αγάπης στους ήρωες που είναι ακόμα στη ζωή μου.
Ποιον συγγραφέα διαβάζετε ανελλιπώς;
Τ.Ε.: Λατρεύω τον Καραγάτση, τη δύναμη της αφήγησής του, το βάθος των χαρακτήρων του που είναι ποτισμένοι με όλους τους ανθρώπινους χυμούς. Ο Καραγάτσης κατόρθωσε να συλλάβει και να αποδώσει μυθιστορηματικά όλη την ελληνική κοινωνία. Με οξυδέρκεια και γλαφυρότητα σχεδόν ανεπανάληπτη. Δίχως ωραιοποιήσεις και αγκυλώσεις, ιδεολογικές ή συναισθηματικές, όπως λέει γι' αυτόν ο Χ. Χωμενίδης.
Σας έχει επηρεάσει άλλος συγγραφέας στον τρόπο που γράφετε ή σκέφτεστε ή ζείτε; Ποιος/ποιο βιβλίο;
Τ.Ε.: Ζηλεύω στοιχεία από διάφορους συγγραφείς, όπως για παράδειγμα τον Γιαπωνέζο Χαρούκι Μουρακάμι που με τον τρόπο που γράφει δίνει την αίσθηση ότι οι λέξεις, οι εικόνες οι αισθήσεις έχουν στήσει ένα τρελό πανηγύρι και η αφήγηση ξεδιπλώνεται σαν ξεφάντωμα. Τον Τόμας Μαν που το "Μαγικό βουνό" του ήταν μια διανοητική-αισθητική περιπλάνηση και μια αναζήτηση νοήματος ζωής, ένα μυθιστόρημα μύησης. Την Βιρτζίνια Γουλφ, που με την γραφή της έχει τη δύναμη να εστιάζει στα φαινομενικά ασήμαντα, αυτά που συμβαίνουν κάθε στιγμή μέσα μας και να προσπερνά τα φαινομενικά σημαντικά, να βάζει σε δεύτερη μοίρα τους θανάτους ή τους πολέμους. Οι χαρακτήρες της είναι αληθινοί άνθρωποι κι όχι μονοσήμαντοι λογοτεχνικοί ήρωες. Όλα όσα έχω διαβάσει σίγουρα με έχουν επηρεάσει, όμως τελικά ο καθένα διαμορφώνει το δικό του ύφος.
Οι ήρωές σας μπορούν να σας κατευθύνουν ή εσείς και μόνο ορίζετε τη συνέχεια και τις τύχες τους;
Τ.Ε.: Όταν άρχισα να συγκεντρώνω το υλικό για το βιβλίο μου είχα την τύχη να έχω στα χέρια μου χειρόγραφες σημειώσεις της γιαγιάς μου, της κεντρικής ηρωίδας του βιβλίου μου. Στις πίσω σελίδες ενός συνταγολογίου, ανορθόγραφα, αλλά με τη δύναμη της αυθεντικής αφήγησης μού άφησε κληρονομιά την ιστορία της ζωής της. Είχα επομένως τον καμβά για κάποιους ήρωες, αυτοί όμως στην πορεία αυτονομήθηκαν και αυτό τους έδωσε ακόμα μεγαλύτερη ώθηση.
Τι χρειάζεται κάποιος για να γράψει; Φαντασία ή εμπειρία;
Τ.Ε.: Καταρχάς το να γράφει κανείς αβίαστα, ο λόγος του να ρέει με φυσικότητα, χωρίς να φαίνονται οι ραφές της αφήγησης, δεν γίνεται χωρίς κάποια εμπειρία. Έπειτα, όμως, το να γράφει σαν να είναι παιδί μπροστά σε ένα καινούριο παιχνίδι, να ανακαλύπτει καινούργια πράγματα κάθε μέρα και να καταφέρνει να επινοεί όνειρα και εφιάλτες, καταστροφές και δημιουργίες, θανάτους αγαπημένων προσώπων και γεννήσεις μικρών παιδιών, την αγάπη του αφοσιωμένου σκύλου… ε, αυτό δεν γίνεται χωρίς γόνιμη και δημιουργική φαντασία.
Τι καθορίζει την επιτυχία σε ένα βιβλίο;
Τ.Ε.: Διάβασα βιβλία που μπήκαν στη λίστα των ευπώλητων και με άφησαν παγερά αδιάφορη. Διάβασα βιβλία που εγκωμιάστηκαν από κριτικούς και βρήκα υπερβολική την αποδοχή τους. Σίγουρα, αν ένα βιβλίο τύχει της αποδοχής των κριτικών και της αγάπης του αναγνωστικού κοινού αυτό κάτι σημαίνει. Όμως υπήρξαν και συγγραφείς που ήταν μπροστά από την εποχή τους τόσο σε θέματα αφηγηματικής τεχνικής όσο και ιδεών και στην εποχή τους δεν αγαπήθηκαν.
Τι την αποτυχία;
Τ.Ε.: Από τη στιγμή που εκτίθεσαι δέχεσαι και κριτική. Αν αυτή είναι καλοπροαίρετη, ακόμα και αν είναι αρνητική, δεν το θεωρώ αποτυχία. Για μένα αποτυχία θα ήταν να μην τολμήσω το εγχείρημα από το φόβο μιας κακής κριτικής.
Ποιον τίτλο βάζετε στο βιβλίο της ζωής σας
Τ.Ε.: Θα δανειζόμουν τα λόγια του Β. Ουγκώ: «Δεν είναι τίποτα να πεθάνεις. Είναι τρομακτικό να μη ζεις.».
Η Τριάδα Εμμανουηλίδου απαντά το ερωτηματολόγιο Ριντ Φερστ για το μυθιστόρημά της, Σκιές στις ράγες τα ταξίδια μας, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ελκυστής. Στο οπισθόφυλλο λέει:
Η Ακριβή και ο Μήτσος, ένα συνηθισμένο ζευγάρι της επαρχίας, ξεκινάνε την κοινή τους πορεία μέσα στη δίνη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Στο λυκόφως της ζωής τους πέφτουν θύματα ληστείας. Η Ακριβή, δεμένη και φιμωμένη, με τον φόβο για την τύχη του συντρόφου της να την παραλύει, ξεκινά ένα ταξίδι στο παρελθόν στη διάρκεια του οποίου κάνει έναν απολογισμό της δικής της ζωής και ξεδιπλώνει τη ζωή των τριών ηρώων. Του γιου της Αρσένη, που έχει βάλει σκοπό να προκόψει και να ξεπεράσει τις δυσκολίες που ορθώνονται μπροστά του. Του Στέφανου, ενός παιδιού που κάθε γονιός θα λαχταρούσε, κάθε εκπαιδευτικός θα ήθελε για μαθητή του, αλλά που τα μυστικά που έχει κρυμμένα του έχουν προκαλέσει πληγές που μόνο η απόσταση από ό,τι αγαπά μπορεί να επουλώσει. Και του Λάμπρου, που για τη μάνα του και τους ανθρώπους που τον αγαπούν έχει περισσότερα, όχι λιγότερα από τους άλλους. Έχει μια όμορφη καρδιά που χωρά όλα τα πλάσματα, αλλά ένα μυαλό που δεν κατανοεί τα πάρε δώσε αυτού του κόσμου.
Η Τριάδα Εμμανουηλίδου γεννήθηκε στο Αιγίνιο Πιερίας. Έφυγε από τον τόπο της για να σπουδάσει στη Θεσσαλονίκη, στη Φιλοσοφική Σχολή στο τμήμα των Νεοελληνικών Σπουδών. Από παιδί αγαπούσε το γράψιμο, αλλά κάπου στην πορεία έχασε αυτόν τον δρόμο. Όταν η γιαγιά της, που της κληροδότησε αυτό το όνομα, λίγο πριν πεθάνει της εμπιστεύτηκε ένα συνταγολόγιο του ΟΓΑ, όπου στις πίσω σελίδες έγραφε την ιστορία της πολυτάραχης ζωής της, ένα φωτάκι άναψε μέσα της και της έδειξε και πάλι τον δρόμο. Στον ελεύθερο χρόνο της διαβάζει λογοτεχνία και έχει παρακολουθήσει κύκλους μαθημάτων δημιουργικής γραφής. Όνειρό της είναι να παρακινήσει τους μαθητές της να γίνουν συμμετοχικοί και υποψιασμένοι αναγνώστες και να αντιμετωπίσουν τη λογοτεχνία σαν μια απολαυστική και βαθιά ανθρώπινη τέχνη, που θα τους βοηθήσει να μάθουν ένα κομμάτι του εαυτού τους. Ζει στο Ωραιόκαστρο με τον άντρα της. Έχει δύο κόρες.
