Πώς εμπνέεστε ή πώς πηγάζει η ανάγκη για δημιουργία;
Νεφέλη Σμίχελη: Όλα ξεκινούν από ένα τριγμό στην ψυχή, από μία ανάγκη να εκφράσεις το μέσα σου. Στο σχολείο ο καθηγητής παρέδιδε μαθηματικά και εγώ έγραφα για το ράγισμα, και έπρεπε με κάποιον τρόπο αν όχι να το επουλώσω τουλάχιστον να του επιτρέψω να εκφραστεί.
Μεγάλωσα σε μία μικρή αγροτική κοινωνία, «στενή» θα μπορούσα να πω, είχα άμεση επαφή με τη φύση τα ποτάμια και το χώμα. Η μυρωδιά του χώματος μετά από βροχή… τόσες εικόνες, τόσα συναισθήματα μία πλημμυρίδα συναισθημάτων. Μέσα από τα εφηβικά μου μάτια όλα μου φάνταζαν άνισα, παράταιρα και εγώ σαν να ήθελα να τα βάλω σε τάξη. Γι' αυτό κι άρχισα να γράφω στίχους.
Γιατί επιλέγετε τον στίχο;
Ν.Σ.: Ο στίχος είναι ένα παράθυρο συναισθημάτων, μέσω της ποίησης μπορείς να περιγράψεις τα πιο άσχημα πράγματα με τις πιο όμορφες λέξεις χωρίς αυτό να σημαίνει ότι χαϊδεύεις συνειδήσεις. Κάθε άλλο θα έλεγα, αφυπνίζεις και αφυπνίζεσαι.
Υπάρχουν όρια στην ποίηση; Και ποια;
Ν.Σ.: Δεν μπορείς να βάλεις όρια στην ποίηση, και προσωπικά νομίζω ότι δεν υπάρχουν. Μπορείς να βάλεις όρια στη φαντασία, στο μυαλό, μπορείς να βάλεις όρια στην ίδια τη ζωή; Αν οριοθετήσεις την ποίηση έχεις χάσει την πηγή έμπνευσης, έχεις βάλει τροχοπέδη στη φαντασία. Ο λογοτέχνης είναι ένας εργάτης, δεξιοτέχνης της γλώσσας, με βαθιά συχνά φιλολογική γνώση, είναι ένας δημιουργός που προσπαθεί με τις λέξεις, μέσα από μια πλοκή ενός δράματος, να ξεδιπλώσει όλες τις διαστάσεις μιας πραγματικότητας ενός συγκεκριμένου χωροχρονικού πλαισίου και να στείλει μηνύματα σε πολλαπλά επίπεδα, να αποκαλύψει κρυμμένες αλήθειες. Κοπιάζει να πετύχει φιλολογικά τις κατάλληλες περιγραφές κι αναλύσεις, εργάζεται σκληρά νοητικά για να πετύχει μια συναρπαστική πλοκή μυθοπλαστικών γεγονότων. Ο ποιητής μπορεί και να μην είναι λογοτέχνης, μπορεί και να είναι ένας αγράμματος αλλά βαθιά μορφωμένος άνθρωπος, ο ποιητής είναι ο ίδιος ένα βιβλίο, είναι σε μια διαρκή καθημερινή δράση, είναι βαθιά εμπειρικός άνθρωπος και πασχίζει μέσα σε μια στιγμή να πετύχει τον αρμονικό συνδυασμό λέξεων, σιωπής και αναπνοής, για να εκφράσει κάτι που ακόμη δεν έχει συλλάβει. Μια αλήθεια όπου τον πάει το είναι του σε αυτήν, χωρίς να την έχει κατανοήσει, έστω κι αν την ψυχανεμίζεται. Γι' αυτό και ο ποιητής ακυρώνει το εγώ του, για να μπορέσει να συλλάβει την ουσία.
Τι πραγματεύεται η συλλογή «Μετάβαση»;
Ν.Σ.: Όταν η κοινωνία παρακμάζει, όταν αυτά που εσύ ήξερες ως αξίες καταρρέουν, γεννιέται η ανάγκη να αυτοπροσδιοριστείς, να βρεις το σημάδι σου στον κόσμο. Το πρώτο σκέλος του βιβλίου, τα ποιήματα του Γιάννη, το διαισθητικό, αυτό κάνει· τουλάχιστον αυτό λαμβάνω όταν τα διαβάζω. Την αγωνία ενός ανθρώπου να υπάρξει. Στο δεύτερο σκέλος, τα ποιήματά μου, συνομιλία με το εμείς, προσπαθώ να υπάρξω μέσα από τον έρωτα, προσπαθώ να ξεδιπλωθώ περνώντας από τα δαιδαλώδη μονοπάτια του, πότε έρχομαι στην επιφάνεια και πότε βυθίζομαι πάλι, μία διαδικασία επώδυνη μα τόσο λυτρωτική. Στην εποχή της γενικευμένης κρίσης, εκεί που συλλογικότητες και θεσμοί υπολειτουργούν, παρακμάζουν, καταρρέουν, το βίωμα του έρωτα αποτελεί την πηγή αυτοπροσδιορισμού, γιατί μέσα από τα αγγίγματα, τα χάδια, του ψίθυρους, τις εξομολογήσεις, οι δυο ερωτευμένοι ενώνονται πλήρως και το ασυνείδητο εκδηλώνεται μέσα από την ερωτική δράση των ενεργειακών πεδίων. Έτσι ανακαλύπτουμε το άγνωστο μέσα μας, ή φωλιάζει το άγνωστο σε μας, και γεννιόμαστε ξανά κάποιοι άλλοι, με νέα εντελώς διάθεση για ζωή και δημιουργία έστω στα χαλάσματα, στην τοξική ατμόσφαιρα, στην κοινωνική αναταραχή, στον πόλεμο.
Αν έπρεπε να περιγράψετε το βιβλίο με μια λέξη, ποια θα ήταν αυτή;
Ν.Σ.: Είναι δύσκολο να περιγράψεις μία ποιητική συλλογή με μία λέξη. Ίσως ξέφωτο για δημιουργία και ενατένιση των πραγμάτων έτσι ώστε να μπορέσεις να ορίσεις τον εαυτό σου. Από την άλλη θα μπορούσα να τολμήσω να πω πως με το ένστικτο ποτέ δεν βρίσκεις όλη την ερωτική αλήθεια, πως μόνο με την διαίσθηση μπορεί ένας άνθρωπος να βιώσει και συλλάβει την πανδαισία του έρωτα στο φως και στη σκοτεινιά ώστε να συνομιλήσει με το μυστικό "εμείς" της ερωτικής αναζήτησης για να τον οδηγήσει στην αγάπη.
Η Νεφέλη Σμίχελη μιλάει για την ποιητική συλλογή «Μετάβαση», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Φίλντισι, όπου συνυπάρχουν οι συλλογές ποιημάτων «Διαισθητικό» του Γιάννη Σμίχελη και «Συνομιλία με το Εμείς» της ίδιας. Στο εισαγωγικό σημείωμα της έκδοσης διαβάζουμε:
Είχαμε ξεχάσει την πείνα της ζωής.
Στις φλέβες μας έρεε η τοξικότητα της απάθειας.
Τα όνειρα είχαν τροποποιηθεί σ’ ευρωδολάρια.
Και οι αξίες σε μετοχές προς πλειστηριασμό.
Η διαίσθηση μ’ ώθησε στη φυγή.
Και ως ξένος πια είχα μοναχά μια επιλογή,
την Ιθάκη να ψάξω στη μετανάστευση.
Το μακρινό ταξίδι της αναζήτησης
να με πείσει με τον σκληρό τρόπο της επιβίωσης
πως όταν πεινάω δε χρειάζεται να ονειρεύομαι καρβέλια,
μα πως χωράω ολόκληρος μέσα μου
και ταιριάζω, δίχως περικοπές με τον κάθε άλλο.
Διαισθητικό του Γιάννη Σμίχελη
Μέσα στα φώτα της πόλης απλώνεις χρώματα,
αλλάζεις σώματα, δίνεσαι, δίχως να ζητάς.
Στο σύμπαν είναι αδέσποτη η χαρά.
Το παραμύθι του μυαλού σου πιπιλάς,
όπως τον μαστό της μάνας,
στην αγκαλιά και στην ακροβασία του πάθους.
Σε γουργουρητό βαθύ πλέεις με την ηδονή
της σάρκας στις ατέλειωτες καμπύλες
λαξευμένες απ’ τις ανάσες και τα βογκητά της,
την υγρασία της θαλασσινής αύρας
ποταμιού φρεσκάδα, κρυστάλλινη φορεσιά.
Συνομιλία με το Εμείς της Νεφέλης Σμίχελη
Γεννήθηκα μια μέρα που το χάραμα ίσκιους ανέτειλε
και το παιδί που είχα μέσα μου πότε έκλαιγε και πότε γελούσε.
Γεννήθηκα μέσα σε ένα μύθο που τα κομμάτια του τα χάιδευε δειλά
η ελπίδα κι η ψυχή ανάσαινε τους χτύπους της μοναξιάς.
Γεννήθηκα μες την πέτρα και η χαρά δεν ήταν τίποτε
άλλο παρά μια ανάσα στο βροντερό γέλιο της καρδιάς.
Γεννήθηκα αλφάδι που μετρούσε την υπερβολή στα σταυροδρόμια
της τρέλας μου, για να αποθέσει φόρο τιμής σε αυτό το κάτι που ζύγωνε.
Βιογραφικά σημειώματα:
Γιάννης Σμίχελης: Γεννήθηκα στην Αθήνα και μέχρι το 12ο έτος μου έζησα στον Κορυδαλλό. Τα εφηβικά μου χρόνια τα πέρασα στον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης όπου η οικογένεια μου λειτουργούσε το εστιατόριο «Ίτανος» στον κέντρο της πόλης. Την περίοδο 1989-1995 σπούδασα κοινωνιολογία στο Πάντειο πανεπιστήμιο, ενώ από το 1996 έως το 2000 συμμετείχα στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα νεότερης και σύγχρονης ιστορίας του πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο. Από το 2000 έως το 2012 εργάστηκα και αργότερα διεύθυνα το οικογενειακό εστιατόριο στον Άγιο Νικόλαο. Το 2012 λόγω κρίσης μεταναστεύω στην Γερμανία όπου για τα επόμενα 3 χρόνια εργάζομαι σε διαφορετικά ελληνικά εστιατόρια. Από το 2016 εργάζομαι στον τομέα φροντίδας ηλικιωμένων των κοινωνικών υπηρεσιών του Δήμου Κολωνίας. Ποιήματα μου έχω αναρτήσει στο διαδίκτυο στις λογοτεχνικές σελίδες: ρεφενέ της Ελένης Μπάλλιου, Λέξημα, στίχοι, η λέσχη του βιβλίου, koukidaki.gr.
Επίσης: Στίγμα στο χάος Φίλε Σωτήρη
Νεφέλη Σμίχελη: Γεννήθηκα μέσα σε τριγμούς, νηστεύοντας τον λόγο. Η ανάσα μου η παιδική έκανε βόλτες με ματωμένα γόνατα. Με συναντούσα κάτω από τη βυσσινιά, εκεί στα βαθιά νερά των παιδικών μου χρόνων. Έπαιζα "στρατιωτάκια ακούνητα αμίλητα", γελούσα με το ομοίωμα της σκιάς μου. Με αντάμωνα στο ποτάμι για μακροβούτια. Μου κρατούσα το χέρι κάτω από τη μουριά. Ξαφνικά, έγινα λέξεις.
Περισσότερα: Και είδα... Ευδόκιμο μέλι
