Tον Απρίλιο του 2021 κυκλοφόρησε η νέα ποιητική συλλογή του Χρήστου Ντικμπασάνη, Ο θεριστής της άνοιξης, από τις εκδόσεις Σαιξπηρικόν. Στην περίληψη-περιγραφή διαβάζουμε μεταξύ άλλων:
Πρόκειται για μία συλλογή ποιημάτων που αφορούν την επικίνδυνη σωματική, ηθική και ψυχολογική κατάσταση, την οποία ζούμε όλοι μας κάτω από την συνεχή απειλή του κορωνοϊού που άφησε εκατομμύρια θύματα πίσω του, χωρίς δυστυχώς να μας έχει απαλλάξει τελείως από την παγκόσμια παρουσία του. Αμέτρητες εκατόμβες σημειώθηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο και η καραντίνα που επιβλήθηκε στις ανθρώπινες κοινωνίες προκάλεσε μεγάλες και παντοειδείς καταστροφές, όχι μόνο στον οικονομικό τομέα, αλλά κυρίως στον ηθικό και ψυχολογικό τομέα, όπως και στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ο Χρήστος Ντικμπασάνης επιχειρεί μέσα από την ποίηση να δώσει στον αναγνώστη όλες τις εικόνες της δραματικότητας που εμπερικλείεται στο φρικτό σώμα της σύγχρονης πανδημίας και των σκοτεινών συνεπειών που προκύπτουν από την αναγκαστική επιβολή του εγκλεισμού και των περιοριστικών μέτρων, αλλά και από την ανευθυνότητα, την αμέλεια, την αδιαφορία, την τυφλή αντίδραση και την αρνητικότητα απέναντι σε μια τέτοιου είδους πανδημία.
Πώς προέκυψε η έμπνευση των κειμένων της συλλογής;
Χρήστος Ντικμπασάνης: Σχετικά με τα κείμενα της ποιητικής συλλογής μου παρακινήθηκα ή μάλλον ευαισθητοποιήθηκα απ’ όλες τις εικόνες της δραματικότητας που εμπερικλείονται στο φρικτό «σώμα» της σύγχρονης πανδημίας.
Επίσης έναυσμα αποτέλεσαν για την συγγραφή αυτών των κειμένων οι σκοτεινές συνέπειες που προκύπτουν από την αναγκαστική επιβολή του εγκλεισμού και των περιοριστικών μέτρων εκ μέρους του κράτους. αλλά και η ανευθυνότητα, η αμέλεια, η αδιαφορία, η τυφλή αντίδραση και η αρνητικότητα απέναντι σε όποια μέτρα είναι απαραίτητα, προκειμένου ν’ αντιμετωπιστεί μια τέτοιου είδους πανδημία.
Πώς βοηθά το άτομο η ενασχόληση με την γραφή, η εξωτερίκευση όσων τον απασχολούν και πώς βοηθά το διάβασμα λογοτεχνικών έργων την κοινωνία εν τω συνόλω;
Χ.Ν.: Η ενασχόληση με τη γραφή συμπαραστέκεται στο δημιουργό, να εμβαθύνει στα εσώψυχά του, να διαπιστώσει τι ακριβώς τον ανησυχεί, τι τον προβληματίζει, τι τον εξαγνίζει, τι τον προκαλεί να γίνει πιο σωστός άνθρωπος για τον εαυτό του πρώτα και μετά να μεταλαμπαδεύσει αυτήν τη γνώση στους αναγνώστες του. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και σήμερα μέσα σε αυτήν την σκοτεινή κατάσταση στην οποία ζούμε όλοι μας, ολόκληρη η ανθρωπότητα. Σήμερα η ίδια η ασθένεια είναι το μαγικό ραβδί που θα μας κινητοποιήσει όλους μας, δημιουργούς και αναγνώστες, να μπούμε στο δρόμο της τελείωσης του εαυτού μας. Αλήθεια, σήμερα η ίδια η αρρώστια μαγεύει την ικανότητα πρόσληψης του κόσμου. Μεταμορφώνει σε υλικό ονείρου τον εξωτερικό περίγυρο, παραμορφώνει τα είδωλα, διακόπτει τις επαφές. Μετατρέπει το ποιητικό Σύμπαν σε σκηνικό. Το ποιητικό υποκείμενο σε ανήμπορο υποχείριο, με αίσθηση της δραματικότητας του χρόνου που βιώνεται. Οφείλουμε, λοιπόν, ν’ αναζητήσουμε το δραστικό αντίδοτο αυτού του εφιάλτη και σίγουρα δεν αναφέρομαι στα αμφιλεγόμενα εμβόλια και στα αναμενόμενα θεραπευτικά χάπια μόνο, αλλά κυρίως στις αξίες, στις αρετές και, χωρίς φόβο και πάσης φύσεως ρατσισμούς, να στρέψουμε την προσοχή μας στην υπευθυνότητα, στην αλληλεγγύη και την αγάπη. Τώρα είναι ανάγκη κι ευκαιρία ν’ αφήσουμε ν’ αναδειχθούν για να δομήσουν τις ανθρώπινες σχέσεις πέρα από τα διάφορα περιοριστικά μέτρα που επιβάλλουν οι κυβερνήσεις, οι οποίες μπορούν να γίνουν με την υπερβολική χρήση τους καταλύτες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε όλα αυτά βέβαια είναι τεράστια η συμβολή της συγγραφής και της ανάγνωσης λογοτεχνικών έργων.
Είναι αναμενόμενο, μια παγκόσμια κατάσταση -όπως αυτής της πανδημίας- να αγγίξει πολλούς δημιουργούς, να προσφέρει έναυσμα και υλικό για δημιουργία.
Ποια είναι η γνώμη σας για τα έργα που μας «άφησε» ο covid;
Χ.Ν.: Σίγουρα είναι πολύ νωρίς ακόμη για να χρησιμοποιήσουμε το ρήμα άφησε. Πιστεύω όμως πως θα κυκλοφορήσουν πολλά και αξιόλογα βιβλία για την πανδημία, η οποία δε μας έχει εγκαταλείψει ακόμη, τα επόμενα χρόνια και στο εξωτερικό και στην Ελλάδα. Ιδιαίτερα η χώρα μας διαθέτει πολλούς και σπουδαίους συγγραφείς. Έτσι, λοιπόν, θα συμβεί ό,τι διαδραματίστηκε και στις προηγούμενες πανδημίες. Θα εκδοθούν πολλά βιβλία από τα οποία αρκετά θα είναι αριστουργήματα. Εξάλλου πιστεύω ότι τα σημαντικότερα έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας αναφέρονται σε εποχές εξαιρετικά δύσκολες και όχι σπάνια σε καταστάσεις καταστρεπτικές και επικίνδυνες, αλλά και την ίδια στιγμή μεγαλειώδεις για τον εθνικό βίο μας, π.χ. Εθνική Επανάσταση, Κατοχή, Αντίσταση, Εμφύλιος. Τα μεγάλα έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας έχουν όντως θέμα τις εθνικές συμφορές. όπως τα βιβλία του Παπαδιαμάντη. Να περιμένουμε, λοιπόν, ότι αυτή η εποχή του κορωνοϊού θα γίνει αφορμή να γεννηθούν έργα πολλά και σημαντικά.
Παγκοσμίως ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα για την πανδημία θα είναι μια συνεργατική προσπάθεια των συγγραφέων Μάργκαρετ Άτγουντ, Τζον Γκρίσαμ, Celeste Ng και άλλων. Το Ίδρυμα Σωματείου Συγγραφέων στις ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι κατέληξε σε συμφωνία με τον εκδοτικό οίκο Houghton Mifflin Harcourt Books & Media για να δημοσιεύσει το «Fourteen Days: an Unauthorized Gathering». Η ιστορία ξεκινά σε μια ταράτσα του Μανχάταν το 2020, καθώς ο ιός εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο και οι εύποροι εγκαταλείπουν την πόλη.
Στην Ελλάδα και προς το παρόν ξεχωρίζω τη συγγραφέα Μαριλένα Ξυψίτη με το βιβλίο της «Έχασες την άνοιξη που ζητούσες» και την Κωνσταντία Γέροντα με το βιβλίο της «Ημερολόγιο πανδημίας».
Θεωρείτε ότι έχουμε γράψει Ιστορία, όπως ακούγαμε να λέγεται αρχικά, πριν από έναν χρόνο;
Χ.Ν.: Η ιστορία γράφεται καθημερινά. Δεν είναι κάτι που σταματάει και αρχίζει μετά από καιρό. Απλώς σε κάποιες κρίσιμες περιόδους, πολέμου, οικολογικών καταστροφών, πανδημιών ανεβαίνει ο δείκτης της σημαντικότητας των γεγονότων που απασχολούν την ιστορία.
Επίσης η ιστορία βάφεται άλλοτε με μαύρο χρώμα και άλλοτε με λευκό και φυσικά ο μεγάλος ο βαφέας είναι ο ίδιος ο άνθρωπος και το πώς αντιδρά απέναντι στα παντοειδή προβλήματα και τις κρίσεις που του παρουσιάζονται στη ζωή του. Επιπλέον πολλές φορές ακούμε ότι γράφεται ιστορία, αλλά στην ουσία εννοούμε ότι η ιστορία ξαναγράφεται. Γνωρίζουμε ότι υπήρξαν από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα πολλές πανδημίες, οπότε η ιστορία των ιών κάνει συνέχεια κύκλους, επαναλαμβάνεται.
Τελικά, έχουμε κερδίσει λογοτεχνικά μέσα από την πανδημία;
Χ.Ν.: Πάντα κερδίζουμε κάτι απ’ το οτιδήποτε συμβαίνει γύρω μας. Αρκεί να βυθιστούμε μέσα του με ανοιχτά μάτια και μυαλό. Όταν, μάλιστα, μιλάμε για έναν τόσο επικίνδυνο για την ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια ιό που μαστίζει όλη την υδρόγειο και προξενεί μεγάλα και ανεπούλωτα τραύματα στο "σώμα" των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τότε τα κέρδη είναι η συνειδητοποίηση της ανάγκης της σύμπραξης των ανθρώπων, της αλληλεγγύης, της συμπόνιας, της ομόνοιας. Επομένως, μιλάμε για ακόμη σπουδαιότερα κέρδη, αρκεί ν’ αναλύσουμε με πολλή προσοχή την αξία τους και τι είναι σε θέση να μας προσφέρουν ηθικά, ψυχολογικά, πνευματικά.
Αν έπρεπε να περιγράψετε τη συλλογή σας με μια φράση ή ένα μικρό απόσπασμα, ποια/ποιο θα ήταν;
Χ.Ν.: Είναι πολλές οι φράσεις. Επιλέγω μία: «Μετράω με βήματα αργά και βαριά το απέραντο της σιωπής.»
Το δε ένα από τα πολλά αποσπάσματα είναι:
Οι ιοί είπαν πως είναι
υπηρέτες της εξουσίας
της κάνουν την ύψιστη χάρη
να μας κρατούν εγκλωβισμένους
να μας σφάλλουν τα μυστικά μας μάτια
να σκορπούν γύρω μας
τις ψευδαισθήσεις του φόβου
για να μη μπορούμε ν' ασχοληθούμε μαζί της
να μην αναρωτιόμαστε συνεχώς
ποια είναι η αλήθεια και ποιο το ψέμα;
Αν αυτό το βιβλίο ήταν χρώμα, ποιο θα ήταν και γιατί;
Χ.Ν.: Το μπορντώ, γιατί συνδυάζει το κατά Σταντάλ κόκκινο και μαύρο.
Το κόκκινο είναι ένα χρώμα πολύ δυνατό και είναι συνώνυμο με την ευτυχία, την αγάπη, την λαμπρότητα, το πάθος, την σεξουαλικότητα, την επιθετικότητα. Οι Κινέζοι το συνδέουν με το στοιχείο της φωτιάς και είναι το χρώμα της ζωτικής ενέργειας του «κι» και όποιος αγαπάει το κόκκινο έχει μέσα του πολύ απ’ αυτά τα δύο. Το κόκκινο είναι χρώμα νίκης, που δεν δέχεται συμβιβασμούς, οπότε είναι και χρώμα του κινδύνου, της εξέγερσης και της βίας, αλλά και της δύναμης και της φιλοδοξίας.
Ο συμβολισμός του μαύρου και η χρήση του έγκειται στο γεγονός ότι ένας από τους ανθρώπους θέλει να δείξει σε όλους τους γύρω του πνευματική διάθεση ή στάση απέναντι στον κόσμο. Σε περιπτώσεις θλίψης πένθους, οι άνθρωποι αποκλείονται από τη διασκέδαση και την χαρούμενη επικοινωνία με αυτόν τον τρόπο. Έτσι εκφράζουν την κατάθλιψή τους. Κανείς δεν θα σκεφτόταν ποτέ να λέει αστεία στο πρόσωπο που ντύνεται με σκοτεινά ρούχα.
Το ίδιο το μπορντώ είναι ένα χρώμα της ευγένειας, της γοητείας, της πολυτέλειας, αποπνέει κάποια θετική στάση στο περιβάλλον, και εμπερικλείει κάποια χαρακτηριστικά απ’ τα χρώματα που το παράγουν, όπως του κινδύνου, της εξέγερσης κ.ά.
Κι αν ήταν μυρωδιά, ήχος, εικόνα;
Χ.Ν.: Ως άρωμα θα ήταν η μυρωδιά του υγρού χώματος, γιατί είναι η οσμή της αναγέννησης, της αναζωογόνησης και της καινούργιας αρχής Ως ήχος θα ήταν epic music, γιατί προάγει την επαγρύπνηση, την αγωνιστικότητα και τη μη εγκατάλειψη της μάχης. Ως εικόνα θα ήταν μια ανηλεής μάχη μεταξύ ανθρώπων και αλλόκοσμων αδιόρατων εχθρών με τελικό νικητή γι’ άλλη μια φορά τον άνθρωπο.
Στείλτε το μήνυμά σας προς τους φιλαναγνώστες.
Χ.Ν.: Πιστέψτε στη ζωή, στον έρωτα, στην αγάπη, στον άνθρωπο, στον εαυτό σας και στη δύναμη του Σύμπαντος! Και κάτι ακόμη. Κρατάτε τα μάτια του πνεύματος και της ψυχής σας πάντοτε ανοιχτά, διαισθανθείτε τις καταστάσεις γύρω σας και αποστασιοποιηθείτε από την ανευθυνότητα, το διαχωρισμό των ανθρώπων σε αντίπαλες ομάδες, τις ρατσιστικές τάσεις, τον ολοκληρωτισμό και τον άλογο φόβο, όποια και αν είναι η πηγή του!
Ο Χρήστος Ντικμπασάνης είναι καθηγητής, ποιητής, συγγραφέας και μελετητής των θρησκειών. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1961, όπου και τελείωσε τη Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος (MTh) στη Θρησκειολογία και υποψήφιος διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Δυτικής Μακεδονίας. Από το 1989, χρονιά που εργάστηκε σε ραδιοφωνικό σταθμό της συμπρωτεύουσας, αρθρογραφεί τακτικά στον ειδικό, κυρίως, τύπο και έχει διατελέσει υπεύθυνος του Γραφείου Τύπου της Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Θεσσαλονίκης (ΤΕΔΚΝΘ). Έχει συνεργαστεί με τα περιοδικά: Γεύση, Επιστήμη & Τεχνολογία, Βιβλίο & Media, Information, Τουριστική Αγορά, Γαιόραμα, Εδώ Ελλάδα (περιοδικό για την ομογένεια, όπου διετέλεσε και αρχισυντάκτης), Τρίτο Μάτι, Ανιχνεύσεις, Άβατον, Strange, Μυστική Ελλάδα, Ζενίθ κ.ά. Γράφει ποίηση, δοκίμια, μελέτες και διηγήματα. Ποιήματα και δοκίμια του έχουν παρουσιαστεί σε πολλά λογοτεχνικά έντυπα (ΝΟΥΜΑΣ, ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΚΑ, ΑΙΟΛΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, ΤΡΙΓΩΝΙΟ κ.ά.) και ηλεκτρονικά (LITERATURE, TEXNES ON LINE, FRACTAL, KOUKIDAKI.GR, ITRAVEL POETRY, D. GOGA, GLAROLYKOI, VAKXIKON, ΕΝΝΕΠΕ ΜΟΥΣΑ), ενώ πολλά ποιήματά του έχουν δραματοποιηθεί από τους θεατρικούς θιάσους «ΔΙΘΥΡΑΜΒΟΣ ΕΞ ΑΜΑΞΗΣ» και «ΠΑΡΑΒΑΤΕΣ ΤΗΣ ΣΚΗΝΗΣ», οι οποίοι είναι μέλη της Ένωσης Ερασιτεχνικών Θεατρικών Σχημάτων Μακεδονίας-Θράκης. Επίσης, ο Χρήστος Ντικμπασάνης έχει συμπεριληφθεί στη ΜΕΓΑΛΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ των εκδόσεων ΧΑΡΗ ΠΑΤΣΗ, καθώς και στο «WHO’S WHO» των δημοσιογράφων.
Έχει εκδώσει ποιητικές συλλογές και βιβλία: Ο Υπομνήμων (ποιήματα) 1984, Απόδραση στην Πολιτεία του Ανθρώπου (μελέτη) 1986, Θρύψαλα Από Πράσινο Γαλαξία (ποιήματα) 1991, Συναυλία στην Άκρη της Νύχτας (ποιήματα) 1994, Οφιολατρεία - Η Λατρεία του Μεγάλου Φιδιού (δοκίμιο) 2002, Η Αναρρίχηση του Τείχους (ποιήματα) 2002, Ηθοκυβερνητική: Ο Δρόμος προς τον Μετάνθρωπο (δοκίμιο) 2003, Απόκρυφος Αδάμ: Ο Άνθρωπος των Γνωστικών Κειμένων στο Πέρασμα των Χρόνων (δοκίμιο) 2003, Τέρατα και Δράκοι (δοκίμιο) 2011, Η Αποστροφή και το Προσκύνημα - Τα Ποιήματα του Χάους (ποιήματα) 2011, Ζώα-θεοί, Ζώα Ιερά (δοκίμιο) 2012, Νόγκα - Το Ξύπνημα του Εφιάλτη (μυθιστόρημα) 2017, Φυγή στο Ανέφικτο - Τα Ποιήματα του Χάους (ποιήματα) 2020, Ο Θεριστής της Άνοιξης (ποιήματα) 2021. Έχει συμμετάσχει με κείμενά του στα συλλογικά έργα: Ιστορία του Μέλλοντος, Ο Μαγικός Κόσμος των Ονείρων, Τα Μυστήρια του Χρόνου, Παράδεισος και Κόλαση, Μυστικά της Διατροφής, Ο Άγνωστος Μέγας Αλέξανδρος, Μυστική Τεχνολογία κ.ά. Είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών (Ε.Ε.Λ.) με έδρα την Αθήνα και της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης (Ε.Λ.ΘΕ.). Η ζωή και το έργο του εμπνέονται πάντα από τη μεγάλη αγάπη του προς τον άνθρωπο, τη φύση, την ανθρωπολογία, τη μυθολογία και ιδιαίτερα την έρευνα της ιστορίας των θρησκειών και των άλλων κλάδων της θρησκειολογίας. Επιπροσθέτως, έχει τιμηθεί με σημαντικά πανελλήνια και παγκόσμια βραβεία. Το έτος 2003 τιμήθηκε με το βραβείο του Συνδέσμου Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας για την προσφορά του στα ελληνικά γράμματα, τον Α' έπαινο στον 3ο Διεθνή Διαγωνισμό Ποίησης, που διεξήχθη στο Μόναχο, και τον Α' έπαινο στον Η΄ Πανελλήνιο Ποιητικό Διαγωνισμό «ΚΟΥΡΟΣ ΕΥΡΩΠΟΥ», που διεξήχθη στο Κιλκίς από την ΜΚΕ «ΤΕΧΝΗ» και το Υπουργείο Πολιτισμού. Το 2021 βραβεύτηκε με το 2ο Βραβείο στο Φεστιβάλ Ποίησης Θεσσαλονίκης, το οποίο διοργανώνεται κάθε χρόνο από τον εκδοτικό οίκο «ΥΔΡΟΓΕΙΟΣ» και τη Μη Κυβερνητική Οργάνωση για τον πολιτισμό «ΑΡΓΟΝΑΥΤΕΣ». Επίσης βραβεύτηκε για την ποίησή του στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό Ποίησης που διοργανώνει κάθε χρόνο η INTERNATIONAL ART SOCIETY & ACADEMY. Επιπλέον έχει συμμετάσχει ως ομιλητής σε διάφορα Συνέδρια Πανελλήνια και Διεθνή, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται και Διεθνή Λογοτεχνικά Συνέδρια που διεξήχθησαν επί σειρά ετών στην Αρχαία Ολυμπία.
Λογοτεχνικά κείμενα - ποίηση του Χρήστου Ντικμπασάνη, σε πρώτη δημοσίευση, μπορείτε να βρείτε πολλά στο koukidaki. Ενδεικτικά:
