Μια ιδιαίτερη συλλογή αφηγημάτων (πρωτοπρόσωπων αυτοτελών επεισοδίων) που δημιουργήθηκε μετά από την προτροπή ψυχιάτρων για απόσπαση της σκέψης, είναι το νέο βιβλίο του Γεώργιου Τζιτζικάκη. Μέσα από τις ιστορίες του διαγράφονται στιγμές της ζωής του, ξετυλίγονται σχέσεις, απόψεις και στάσεις.
Το πρώτο ερώτημα που προκύπτει εδώ -δεδομένου ότι το πόνημα χαρακτηρίζεται ως μυθογράφημα- είναι αν ο Παραθεριστής ε ί ν α ι ο Γεώργιος Τζιτζικάκης, αν είναι κάτι ανάμεσα στα δύο ή εντελώς φανταστικός χαρακτήρας, αλλά αυτό ο κάθε αναγνώστης θα/ας το αξιολογήσει κατά το δοκούν, κανείς δε θα μας απαντήσει ειλικρινά κι ανοιχτά ποτέ ενώ δεν πρέπει να απαντηθεί κιόλας κατά τη δική μου άποψη, λόγω προσωπικών δεδομένων.
Πέρα τούτου, διαβάζεις και προσπαθείς να κάνεις τους συσχετισμούς, τις αποκωδικοποιήσεις των σκεπτικών, να δεις πίσω από τις γραμμές... τί έχει συμβεί στον Παραθεριστή, γιατί κ.λ.π. Κι όταν, αρχικά στο πρώτο αφήγημα, συναντάς έναν χαρακτήρα ευτυχισμένο με τη ζωή του οπωσδήποτε απορείς λιγάκι -πού είναι το πρόβλημα; λες- καθώς η περίληψη στο οπισθόφυλλο σε έχει προετοιμάσει για δυσκολίες, άγχη, θέματα σχέσεων, ακόμα και τρέλα. Ο ίδιος, στη δεύτερη καταγραφή (Βαμπ) «δείχνει» μια χαρούλα, άνθρωπος που τα βρήκε/βόλεψε, μα όλη η ουσία περιέχεται στη λέξη «δείχνει».
Οι άνθρωποι που αλληλεπιδρούν ή απλώς κινούνται στο πεδίο του, όσο προχωρούν οι ιστορίες (τους), έχουν όλοι ελαττώματα, προβλήματα, κουσούρια, παθογένειες... Μια κοινωνία γεμάτη από θέματα, προβλήματα, προβληματικούς και προβληματισμούς, αναδεικνύεται και σχολιάζεται αφιλτράριστα, έτσι όπως θα έβγαιναν οι φράσεις σε μια κατ' ιδίαν κουβέντα· ακόμα πιο χύμα. Ο χειμαρρώδης λόγος σκέφτεται, ψυχο-γραφεί κι εξομολογείται μέχρι να φτάσει στην αυτο-ανάλυσή του.
Μήπως εντέλει δεν θα μπορέσω να ικανοποιηθώ ποτέ;
Δεν είναι ημερολόγιο. Δεν υπάρχει ξεκάθαρη ένδειξη χρονολογικής σειράς ή συνέχειας. Είναι όμως μια καταγραφή θεμάτων με βάση τον συν-άνθρωπο και ένα βήμα σχολιασμού του. Με τη φράση: Σημειώνω όσα βλέπω γύρω μου στις μέρες μας και την ίδια στιγμή είμαι τόσο ψεύτης με τον ίδιο μου τον εαυτό, καταλαβαίνεις ότι επιδιώκει το ξεκαθάρισμα ενώ στα μέρη -εκείνα που δεν είναι επεισόδια παρατηρήσεων και κοινωνικού σχολιασμού- βλέπεις τις εξηγήσεις αυτο-προσδιορισμού του.
Δεν ποντάρει σε καμία λογοτεχνική νόρμα, όμως η υπέροχη αφηγηματική του ικανότητα και τεχνική κρατούν το ενδιαφέρον και προσφέρουν μια καλή εμπειρία ανάγνωσης. Μερικές συμβουλές είναι άξιες υπογράμμισης μόνο που, και εδώ, δε ξέρεις αν απευθύνονται στον άλλο ή στον ίδιο του τον εαυτό -και θα είχε μεγάλη σημασία διότι κάποιες δεν είναι αυτό που θα λέγαμε χρηστικές.
Αν αγαπήσεις πραγματικά τον εαυτό σου, τότε εξαφανίζεται ο φόβος, και, όταν εξαφανίζεται ο φόβος, δεν έχεις παρά να αφήσεις το παρελθόν στους δαίμονές του (γιατί δεν αλλάζει) και να βάλεις τον εαυτό σου σε δράση για το παρόν και το μέλλον (που πάντα αλλάζει).
Να μη βαστάς κλεισμένα μέσα στην καρδιά και το σώμα σου τα λόγια που θέλεις να ουρλιάξεις (και δη τα οργισμένα)· να τα λες, να τα πυροβολείς με λέξεις και να μη σε νοιάζει ποιος θα πέσει αντίκρυ σου νεκρός.
Αναφέρω χαρακτηριστικά τα παραπάνω εδάφια, συμβουλευτικού χαρακτήρα και τα δύο, για να κάνω πιο σαφές το δίλημμα. Εν πρώτοις πολύ όμορφοι συλλογισμοί, όμως αν προσέξει κανείς τη δεύτερη πρόταση έρχεται στην επιφάνεια το εξής: να μη σε νοιάζει ποιος θα πέσει νεκρός. Κι αν ο νεκρός/«νεκρός» είναι το παιδί σου; Ο επιστήθιος, καρδιακός και πιο κοντινός σου άνθρωπος; Ο/Η σύντροφός σου; Θέλω να πω, πολλές φορές έχει σημασία π ο ι ο ς θα πέσει για πολλούς και διάφορους λόγους με βασικότερο το ερώτημα: αντέχεις; Αντέχεις να σκοτώσεις όποιον βρίσκεται αντίκρυ; Ή, πρέπει να πυροβολήσεις όποιον σταθεί αντίκρυ ανεξαιρέτως; Μήπως υπάρχουν ή πρέπει να υπάρχουν εξαιρέσεις;
Θα περάσει ο χρόνος πλάσματά μου, μια μέρα θα είστε κάπου φυλακισμένοι -ζωές; θλίψεις; έτη; ρουτίνες; κάτι θα βρεθεί να σας περάσει τον χαλκά- και δεν θα γυρίζει ο χρόνος πίσω για να χαρείτε τη στιγμή που χάνετε.
Επίσης, μια καλή συμβουλή-πιστοποίηση, ναι; Αλλά με την νοοτροπία του τζίτζικα να υποβόσκει μέσα της (στο ίδιο αφήγημα υπάρχουν άλλες ακόμη πιο παράτολμες απόψεις-συμβουλές-ιδέες στο ίδιο μοτίβο) όπως τον συναντάμε στον γνωστό μύθο του Αισώπου. Δεν το λες λάθος, μα δεν το λες και σωστό. Το λες απόλυτο όμως και όλα τα απόλυτα, που δίνονται ως ρήσεις-αξιώματα, κρύβουν παρακινδυνευμένες αποκωδικοποιήσεις, επιπτώσεις.
Αυτά, εννοείται, απαιτούν ολόκληρα κεφάλαια για να απαντηθούν και ειδικές μελέτες. Εδώ επισημαίνονται επιφανειακά ως χαρακτηριστικά του βιβλίου όμως σε θυμώνει (ίσως ο θυμός του ιδίου) για πολλούς κι ετερόκλητους λόγους. Για το σεξ που αποτελεί επίκεντρο σε όλα. Για τις γυναίκες (λεπτές, χοντρές, νέες, γριές, ερωμένες, φίλες, μάνες, σύντροφοι, σύζυγοι, ελεύθερες, δεσμευμένες...) που σχολιάζονται διεξοδικά σε αντίθεση με τους άντρες που σχολιάζονται πιο λιτά και λακωνικά. Για τα νιάτα που σπαταλιούνται στον χαβαλέ, τα ναρκωτικά, τα πάρτι. Για τους γυμνασμένους και φροντισμένους τού φαίνεσθαι, τους άνευ περιεχομένου και ουσίας. Για τους μεσήλικες που είναι εγκλωβισμένοι στις μίζερες, χάλια ζωές τους, που κάνουν το ένα λάθος μετά το άλλο. Για όλους αυτούς τους προβληματικούς, ανικανοποίητους τύπους, στους οποίους εστιάζει μανιωδώς ο Παραθεριστής. Για τα όνειρα που δεν υπάρχουν. Για τους στόχους που επίσης απουσιάζουν. Για τις σπουδές που απορρίπτονται πανηγυρικά, για τα βιβλία που λανσάρονται ως «θεαθήναι» και δε διαβάζονται ποτέ. Για όλους αυτούς τους αντι-ήρωες που έγιναν έμπνευση στον συγγραφέα ή θέμα σχολιασμού στον Παραθεριστή ή αποτελούν το καθρέφτισμά του πρώτου ή του δεύτερου ή και των δύο.
Τελικά, η ιστορία θα κρίνει τα πάντα: εμένα, εσένα, τις ιστορίες μας, το βιβλίο... Τελικά, ας κρατήσει ο καθένας εκείνο που του ταιριάζει, εκπροσωπεί, αντιπροσωπεύει (αυτό δε κάνουμε συνέχεια;) και τελικά, ας καταλήξουμε πως ο άνθρωπος είναι ένα πολυσύνθετο ον που ακόμα δεν έχει ερμηνεύσει τα πάντα (μέσα και γύρω του) αλλά προσπαθεί συνεχώς -ως οφείλει.
Αν θες να σωθείς, μπορείς να το καταφέρεις μονάχα μόνος σου και μόνο αν το πιστέψεις.
Υ.Γ.: Μου τράβηξε το ενδιαφέρον η λέξη καθοίκι (υβριστικά ο κακόβουλος, δόλιος, χωρίς αρχές άνθρωπος) γραμμένη με αυτόν τον τρόπο -ούτε με ήτα, ούτε με γιώτα- διατηρώντας τη μεσαιωνική της καταγωγή και τον οίκο στη ρίζα της αντί του καθίσματος.
Το βιβλίο του Γεώργιου Ελ. Τζιτζικάκη, Παραθεριστής, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάκτος.
Ευχαριστώ τον εκδότη και το συγγραφέα για τη διάθεση του βιβλίου.
Το παραπάνω περιέχει αποσπάσματα.
Περισσότερα: