Λίγο καιρό πριν, ο Άγις Ντούλιας είχε αναφερθεί στο μυθιστόρημά του μέσα από τούτες τις σελίδες, γράφοντας πολλά για την υπόθεση, τα θέματα που πραγματεύεται, τους ήρωες, τους κινδύνους της τεχνολογίας κ.ά. Βέβαια, όπως είναι λογικό, για να αξιολογήσει κανείς εμπειρικά ένα έργο πρέπει να ασχοληθεί με το ίδιο το έργο, να το διερευνήσει –στη δική μας περίπτωση να το διαβάσει– παρά με τα όσα μεταφέρει ένας τρίτος, κι ας είναι και ο δημιουργός ο ίδιος.
Εδώ, έχουμε με μια κλασική περίπτωση επιστημονικής φαντασίας ενός δυστοπικού μέλλοντος. Όμως τα ζητήματα που προκύπτουν από την υπόθεση είναι απτά, τα εντοπίζουμε γύρω μας και μπορούμε να τα οραματιστούμε σε ένα πραγματικό πλαίσιο.
Βρισκόμαστε στο 2046, όχι και πολύ μακριά από το σήμερα, και παρακολουθούμε ένα έτος από τη ζωή μιας παρέας νέων ανθρώπων που ζουν και εργάζονται σε μια πόλη της Ελλάδας. Επίκεντρο της ιστορίας αποτελεί το Δίκτυο, δηλαδή ένα εξελιγμένο κοινωνικό δίκτυο το οποίο έχει τόσο μεγάλη σημασία που «δια-χειρίζεται» πλέον την «ύπαρξη» του ατόμου ενώ δεν απαιτεί καμία απολύτως ηλεκτρονική συσκευή για να λειτουργήσει, άρα ούτε μπαταρία, ρεύμα, συνδρομή, κόστος, σήμα κ.ο.κ. Δηλαδή μια απευθείας, μέσα από τον ίδιο τον χρήστη, διασύνδεση (περισσότερα για την οποία θα λάβετε διαβάζοντας το βιβλίο). Ευελιξία, ευχρηστία αλλά και κυριαρχία τελικά πάνω στον ίδιο τον άνθρωπο.
Ανάμεσα στις αράδες, διαβάζουμε φράσεις όπως: ...αν κάτι δεν υπάρχει σε εικόνα, τότε δεν υπάρχει καθόλου (εννοώντας την κοινοποίηση μιας φωτογραφίας στο κοινωνικό μέσο) ή ότι κάθε «Μου αρέσει» αποτελεί μια απόδειξη ότι υπάρχεις. Βλέπουμε τον χρήστη να έχει επίγνωση της επεμβατικότητας και σημαντικότητας του δικτύου στη ζωή του αλλά τον βλέπουμε και να αδιαφορεί για τις επιπτώσεις· αντιθέτως, το υπερασπίζεται σθεναρά με φράσεις όπως: Δίκτυο είναι η ζωή!
Επιπλέον, είναι ευδιάκριτη η εθιστική του επίδραση καθώς μέσα από το κοινωνικό προφίλ ο ήρωας λαμβάνει ευδιαθεσία, υπόσταση... Ποιος αισθάνεται θλιμμένος, αγχωμένος ή καταπιεσμένος στο Δίκτυο; Κανείς! Άρα, ποιος έχει λόγο να αποφύγει αυτό το μέσο; Και γιατί; Το Δίκτυο δεν έκανε ποτέ λάθος, αυτό το ήξεραν όλοι, θα γράψει κάπου, και εδώ ακριβώς φαίνεται η πλήρης παραδοχή του πολίτη στο τεχνολογικό επίτευγμα που προκύπτει ισχυρότερο κάθε άλλης καταγραφής, βιώματος ή μνήμης. Ένα δίκτυο λοιπόν, πάνω από τον άνθρωπο που οφείλει –έτσι αισθάνεται– να το ακολουθεί τροφοδοτώντας το με την καθημερινότητά του, με την κάθε στιγμή του. Η έναρξη της ζωής σηματοδοτείται... ...από την ημερομηνία δημιουργίας προφίλ. Τίποτα δεν υπάρχει έξω από αυτό.
Το θέμα είναι σύγχρονο, καυτό, μοντέρνο. Το μυθιστόρημα περνά μηνύματα και θέτει προβληματισμούς. Ανοίγει γόνιμες συζητήσεις καθώς πολλά από τα ανωτέρω μας επηρεάζουν ήδη με τον έναν τρόπο ή τον άλλο! Κάποια από τα θέματα αυτά δίνονται στις σελίδες του υπό τη μορφή εμβόλιμων ερωτημάτων, όπως: Να ήταν άραγε υπεύθυνο το Δίκτυο για την τροπή που είχαν πάρει οι συναναστροφές του; Άλλες φορές πάλι, το πρόβλημα είναι ορατό μέσα από δηλώσεις όπως: Το Δίκτυο ήταν αλάνθαστο, όλοι το ήξεραν! Το λάθος πρέπει να ήταν ανθρώπινο!, όπου αντιλαμβάνεται κανείς την καθολικότητα του κοινωνικού μέσου. Ο εθισμός και η αμέριστη εμπιστοσύνη του χρήστη επιβεβαιώνεται και στην άρνηση της παραδοχής. Δεν μπορούσε το Δίκτυο να είχε τέτοια αρνητική επίδραση στη ζωή του, ήταν αδύνατον. Κι έτσι, στρέφει τα μάτια του οπουδήποτε αλλού για να βρει τη λύση του, εκτός της ίδιας της ρίζας του προβλήματος.
Η πηγαία και ουσιαστική επικοινωνία; Πού ήταν τα όνειρα; Πού η ζωή; Και προς πού όδευαν, τέλος πάντων, αυτές οι αναθεματισμένες οι ανθρώπινες σχέσεις;
Ο συγγραφέας σκιαγραφεί τις παθογένειες που όλοι αναγνωρίζουμε στα κοινωνικά δίκτυα με κυρίαρχα ζητήματα τη «ζωή» που βρίσκει κανείς εκεί –δηλαδή μια εξιδανικευμένη ζωή ιδιαίτερων στιγμών που είναι γεμάτη από ευτυχία, αγάπη, επιτυχία– και το πρόβλημα της αλήθειας του άλλου –συνεκδοχικά της δική σου αλήθειας– καθώς όλοι γνωρίζονται χωρίς ποτέ να έχουν γνωριστεί και ίσως τελικά να μην καταφέρουν και ποτέ να γνωριστούν.
Οι άνθρωποι έπρεπε να επιστρέψουν στον πραγματικό, τον ζωντανό κόσμο και όχι να χάνονται στην εθιστική πλάνη του εικονικού.
Το περιβάλλον και οι συνθήκες του αναγνώσματος στέκουν τεχνολογικά, θεματικά, λογοτεχνικά και αφηγηματικά ενώ διανθίζονται εύστοχα. Διαγράφεται η ηλεκτρονική ζωή –ή «ζωή», αν θέλετε– που κερδίζει έδαφος έναντι σε οτιδήποτε πραγματικό, το διαδίκτυο που κυβερνά άπαντες ενώ προσφέρεται το μέγα ερώτημα, που δεν είναι άλλο από το αν υπάρχει άλλος τρόπος και ποιος είναι αυτός.
Το Ψηφιακό Εγώ δεν είναι κάτι μακρινό ή άπιαστο. Είναι ήδη εδώ, παρόν, και πονήματα όπως αυτό ξυπνούν θέματα που θα έπρεπε να μας απασχολούν περισσότερο. Το Ψηφιακό Εγώ είναι ένα έργο τέχνης, ο τίτλος του βιβλίου... είναι όμως και μια κατάσταση που ήδη βιώνουμε.
Παρ' όλες τις περιπέτειες των ηρώων του όμως, το βιβλίο καταφέρνει να κλείσει γλυκά, ελπιδοφόρα, ανθρώπινα και ουσιαστικά.
ΥΓ.: Νομίζεις ότι με ξέρεις επειδή μπορείς να δεις τις φωτογραφίες και τις αναρτήσεις μου. Αλλά μπορείς να δεις εμένα;
Το μυθιστόρημα του Άγι Ντούλια, Ψηφιακό Εγώ, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις 24γράμματα.
Ευχαριστώ τον Άγι Ντούλια για τη διάθεση του βιβλίου.
Το παραπάνω περιέχει αποσπάσματα.