Αργύρη Χριστομάγνου
Η Μάργκαρετ Χάουι Λόβατ είναι μια φυσιοδίφης από το νησί του Αγίου Θωμά (ανατολικά του Αγίου Δομίνικου, στην Καραϊβική). Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 60, στα 23 της, πήρε μέρος σε ένα ερευνητικό πρόγραμμα συγχρηματοδοτούμενο από τη NASA, στο οποίο προσπάθησε να διδάξει σε ένα δελφίνι ονόματι Πίτερ να κατανοήσει και να μιμηθεί την ανθρώπινη ομιλία.
Εκείνη, από τα 20 της, περνούσε τον περισσότερο καιρό σ' ένα εργαστήριο του νησιού πάνω στην έρευνα των δελφινιών. Ο διευθυντής του εργαστηρίου τής είχε επιτρέψει να παρατηρεί και να καταγράφει τη συμπεριφορά τους, παρά την έλλειψή της σε ακαδημαϊκή μόρφωση.
Εκεί, λοιπόν, ήρθε και την βρήκε ο διάσημος επιστήμονας δρ. Τζων Λίλλυ. Γεννηθείς το 1915, πολυγραφότατος, με μελέτες για τα δελφίνια να παραμένουν τόσο κλασικές όσο και τα τολμηρά πειράματα που οργάνωσε με στόχο την εξερεύνηση του ανθρώπινου εγκεφάλου (οι «δεξαμενές απομόνωσης» που εισήγαγε πωλούνται και σήμερα ανά τον κόσμο), ήταν ο πρώτος νευρολόγος που χαρτογράφησε ανεξερεύνητα πεδία του νου μέσω ελεγχόμενης χρήσης του LSD (νόμιμο τότε). Πέθανε το 2001 και Το ΒΗΜΑ -Κυριακή 13/12/2020- παραθέτει και αρχειακή συνέντευξη του. Το 1963, λοιπόν, αποσπώντας ένα ερευνητικό κονδύλι, συγχρηματοδότηση από τη NASA και το Αμερικάνικο Πολεμικό Ναυτικό, δεσμεύτηκε στον στόχο της επικοινωνίας με εξωγήινες μορφές ζωής, καθότι ανέκαθεν πίστευε ότι τα δελφίνια και οι φάλαινες, ζώντας 48 εκατομμύρια χρόνια περισσότερο από μας στον πλανήτη και έχοντας μεγαλύτερο σε όγκο εγκέφαλο, σχετίζονται με εξωγήινους. Επένδυσε κι αυτός με τη σειρά του, λοιπόν, στην Χάουι Λόβατ λόγω της οικειότητας της μ' αυτά τα θηλαστικά.
Με σκοπό, λοιπόν, να εξομοιώσει την επαφή ανθρώπου και δελφινιού, ώστε αρχικά να διδάξει σε δελφίνια την ανθρώπινη ομιλία, έχτισε εκεί μια οργανωμένη εγκατάσταση, ένα δελφινάριο. Δηλαδή ένα πολυεπίπεδο σπίτι με πισίνες, όπου άνθρωπος (η Χάουι Λόβατ) και δελφίνια (Σίσσυ, Πάμελα και ο νεότερος Πίτερ) θα ζούσαν μαζί· σε απομόνωση μεν, ώστε να ολοκληρώσουν τις «σπουδές» τους, πλην με όλες τις ανέσεις. Και τα τρία δελφίνια ήταν ήδη εκπαιδευμένα και μάλιστα είχαν συμπρωταγωνιστήσει στο TV show «Flipper».
Το 1964 το Δελφινάριο ήταν πλήρως λειτουργικό και ο δρ. Λίλλυ μια φορά το μήνα το επισκεπτόταν για να καταγράφει την πρόοδό τους. Στην πορεία όμως, με 2 ημερήσια μαθήματα, αποφασίστηκε απ' την Χάουι Λόβατ ότι για να υπάρξει ταχύτερη πρόοδος, θα πρέπει να γίνει μεγαλύτερη απομόνωση. Έτσι, τα δύο θηλυκά δελφίνια επέστρεψαν στο παλιό εργαστήρι, αφήνοντας στο Δελφινάριο τον Πίτερ και την ίδια, η οποία εντατικοποίησε τα μαθήματα με ημερήσια καταγραφή σε ημερολόγιο (υπάρχει διαδικτυακά) αφενός, και αφετέρου πλημμύρισε όλο το σπίτι με αλμυρό νερό, ώστε να έχει ο Πίτερ μεγαλύτερη άνεση χώρου. Η ίδια κοιμόταν σε στρώμα θαλάσσης κάθε βράδυ δίπλα του.
Την πέμπτη εβδομάδα άρχισαν να προκύπτουν «επιπλοκές». Ο Πίτερ ξεκίνησε να επιδεικνύει σημεία ερωτικής έλξης προς την Χάουι Λόβατ. Εκείνη αργότερα δήλωσε ότι απ' την πλευρά της δεν υπήρχε ανταπόκριση, αλλά της επέτρεψε να τον γνωρίσει καλύτερα. Κι επειδή το να τον μεταφέρει πίσω στην παλιά πισίνα με τα άλλα δύο θηλυκά ώστε να εκτονωθεί, θα ήταν τεράστια σπατάλη χρόνου, χώρια την απόσπαση από το πρόγραμμα των μαθημάτων επικοινωνίας, αποφάσισε να αναλάβει προσωπικά την ευθύνη να απαλλάσσει τον Πίτερ από τις ορμές του. Σύμφωνα με τα λεγόμενά της: «εφόσον είναι κι αυτό τμήμα των τεκταινομένων, ξεφορτωνόμαστε αυτή την πρόσκαιρη φαγούρα για να προχωρήσουμε μπροστά».
Δυστυχώς, αυτό, παρότι βελτίωσε την μαθησιακή πρόοδο του Πίτερ στην ανθρώπινη γλώσσα, ενέτεινε την συναισθηματική του έλξη προς τη Μάργκαρετ. Επιπλέον, πληροφορίες διέρρευσαν κι ένα άρθρο του Hustler με τίτλο «Διαφυλικό Σεξ: άνθρωποι και δελφίνια» υπερδραματοποίησε την κατάσταση και αντανακλούσε άσχημα στο ερευνητικό πρόγραμμα. Και για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, ο δρ. Λίλλυ, κατόπιν «άνωθεν» υποδείξεων, ενέταξε στην γενικότερη έρευνα των δελφινιών και τη χρήση LSD. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την επιδείνωση της κατάστασης. Κι επειδή, βαθμιαία πλέον, τα επικοινωνιακά πειράματα έπαψαν να φέρνουν γόνιμα αποτελέσματα, κάποια στιγμή το Δελφινάριο έχασε την χρηματοδότηση. Το αποτέλεσμα ήταν η Μάργκαρετ και ο Πίτερ να χωριστούν και το δελφίνι να μεταφερθεί σε ένα εγκαταλελειμμένο τραπεζικό κτίριο στο Μαϊάμι, όπου είχαν χτίσει μια μικρή πισίνα. Από τη στιγμή που το κτίριο υπολειπόταν ηλιόφωτος και άνετου χώρου, κι εφόσον βρισκόταν μακριά από την Μάργκαρετ, η κατάσταση του Πίτερ γρήγορα επιδεινώθηκε. Έτσι, κάποια στιγμή αυτοκτόνησε (στα δελφίνια η αναπνοή δεν είναι αυτόματη λειτουργία όπως σε μας και τα άλλα θηλαστικά).
Η Μάργκαρετ Χάουι Λόβατ έμεινε στο νησί του Αγίου Θωμά και αργότερα παντρεύτηκε έναν φωτογράφο. Μετά από χρόνια, μετακόμισαν μαζί στο Δελφινάριο, το οποίο μετέτρεψαν σε οικογενειακό σπίτι, απέκτησε μαζί του τρεις κόρες και εκεί ζει έως και σήμερα.
Αργύρης Χριστομάγνος
Το παρόν αποτελεί συνοδευτικό κείμενο του ποιητικού έργου «Η γυναίκα και το δελφίνι» του ιδίου με το οποίο συμμετείχε στον 1ο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό koukidaki. Σχετικά με τις καινοτομίες του Λίλλυ υπάρχει και η ταινία Altered States (θρίλερ των 80's).
Το ποίημα κυκλοφορεί στο ανθολόγιο, Έρως λυσιμελής, μαζί με άλλα κείμενα του διαγωνισμού.
Στην εικόνα βλέπετε φωτογραφία του Lilly Estate της Margaret Lovatt στο Dolphin House του St. Thomas.