Η Νίκη Μπλούτη-Καράτζαλη απαντά στις ερωτήσεις μου για το μυθιστόρημα της, Γράμματα σ' έναν δραπέτη, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θράκα.
Πώς ξεκίνησε το συγγραφικό ταξίδι για αυτό το βιβλίο;
Νίκη Μπλούτη-Καράτζαλη: Καλημέρα σας. Εν πρώτοις, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για τη φιλοξενία στον λογοτεχνικό σας ιστότοπο ο οποίος αναδεικνύει την τέχνη και τον πολιτισμό του τόπου μας. Μέσα απ’ αυτή τη συνέντευξη μού δίνετε την ευκαιρία να μιλήσω όχι μόνο για το βιβλίο μου αλλά και για τόσα άλλα κοινωνικά θέματα που μας προβληματίζουν τα τελευταία χρόνια.
Μια φράση που διάβασα τυχαία στο διαδίκτυο ήταν το έναυσμα για να ξεκινήσει αυτό το καινούργιο ταξίδι του βιβλίου «Γράμματα σ’ έναν δραπέτη».
«Λένε πως δεν μπορείς να αλλάξεις τα πάντα μέσα σε μέρα αλλά μια μέρα είναι ικανή να σου αλλάξει όλη σου τη ζωή».
Οι ανατροπές που έρχονται μια ανύποπτη στιγμή και καταφέρνουν να μας αλλάξουν όλη μας τη ζωή είναι το βασικό θέμα της ιστορίας αυτού του βιβλίου. Πολλές τέτοιες στιγμές έχουν αλλάξει τη ζωή μας και των συνανθρώπων μας. Η απώλεια ενός δικού μας ανθρώπου, μια απόλυση, ένας χωρισμός, μια επίσκεψη στο γιατρό, όπου ακούς απότομα μια δυσάρεστη είδηση για την υγεία σου.
Το μυθιστόρημα αυτό αναφέρεται σε μια γυναίκα, τη Μαρία, η οποία τριάντα ολόκληρα χρόνια γράφει στον άνθρωπο που σημάδεψε τη ζωή της. Κάποια στιγμή θα έρθει αντιμέτωπη με μια τραγική αποκάλυψη. Μια υιοθεσία κι ένας όρκος, που σφράγισε τα στόματα των πιο δικών της ανθρώπων, έρχεται να ανατρέψει και να γκρεμίσει τα πάντα γύρω της.
Είναι δύσκολο στον καθένα μας να αποδεχτεί μια ξαφνική ανατροπή στη ζωή του. Αυτή η διαδικασία της αποδοχής, περνάει από διάφορα στάδια, μας λένε οι ψυχολόγοι. Η άρνηση της νέας πραγματικότητας είναι το συναίσθημα που κυριαρχεί στην αρχή.
Ακολουθεί ο θυμός ο οποίος μας κάνει να αισθανόμαστε εγκαταλελειμμένοι και ξεσπάμε στους άλλους. Η κατάθλιψη έρχεται όταν πια όταν ο θυμός υποχωρεί, και φέρνει τη βαθιά θλίψη στη συνειδητοποίηση της καινούργιας κατάστασης. Στο τελευταίο στάδιο βρίσκεται η αποδοχή, στο οποίο ο θυμός και η θλίψη έχουν δώσει τη θέση τους στις αναμνήσεις.
Η Μαρία θα περάσει από όλα αυτά τα στάδια μέχρι να καταφέρει να σταθεί ξανά στα πόδια της. Η αγάπη για την κόρη της, της δίνει τη δύναμη να παλέψει για να νικήσει την αρρώστια, η δύναμη και η ανάγκη της προσευχής, ένας έρωτας που αργοπόρησε να έρθει και την έκανε να ξανανιώσει γυναίκα, θα τη βοηθήσουν να παλέψει. Μέσα από τα γράμματά της ξετυλίγεται η ζωή της και γίνεται ένας πικρός απολογισμός, ο οποίος είναι απαραίτητος για να προχωρήσει στο επόμενο βήμα.
Από πού εμπνέεστε για να γράψετε; Ποια ερεθίσματα/ποιες ιστορίες σάς αγγίζουν με τρόπο που να θέλετε να τις μεταφέρετε στο χαρτί ή να εμπνευστείτε από εκείνες;
Ν.Μ.Κ.: Οι ανθρώπινες σχέσεις κεντρίζουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον μου και αποτελούν το θεματικό μοτίβο των ιστοριών των βιβλίων μου. Οι ιστορίες που ακούω από φίλους, συγγενείς, γνωστούς... γίνονται η αφορμή για να ξεκινήσει ένα βιβλίο. Η οικονομική κρίση για παράδειγμα, έδωσε τροφή για πολλά χρόνια στη λογοτεχνία, ο Γολγοθάς των προσφύγων που καταφθάνουν στη χώρα μας απεγνωσμένοι, το μέλλον των παιδιών μας που διαγράφεται ζοφερό, λόγω της οικονομικής ύφεσης, και τα αναγκάζει να ανοίξουν τα φτερά τους για άλλες χώρες, η πετσοκομμένη σύνταξη των γονιών μας που τους δημιουργεί ανασφάλεια και θλίψη... Όλα αυτά δεν είναι δυνατόν να τα προσπεράσει ένας άνθρωπος που γράφει και θέλει να μοιραστεί τις σκέψεις του και τους προβληματισμούς του.
Κάθε βιβλίο έχει τη δική του ιστορία και περνάει τα δικά του μηνύματα. Με συναρπάζουν επίσης, οι ιστορίες απ’ το παρελθόν και την ιστορία του τόπου μας. Σε πολλά κείμενά μου υπάρχει το ηχόχρωμα της ντοπιολαλιάς, η οποία με συγκινεί ιδιαίτερα. Ιστορίες που μου αφηγήθηκαν δικοί μου άνθρωποι, με τον δικό τους ιδιαίτερο τρόπο και τη δική τους ευαίσθητη και τρυφερή ματιά.
Αν έπρεπε να περιγράψετε το βιβλίο με μια λέξη, ποια θα ήταν αυτή;
Ν.Μ.Κ.: Δραπέτης.
Πώς θα το χαρακτηρίζατε; Κοινωνικό μυθιστόρημα; Δράμα;
Ν.Μ.Κ.: Κοινωνικό μυθιστόρημα. Στο βιβλίο αυτό θίγονται αρκετά κοινωνικά θέματα που απασχολούν και ταλαιπωρούν καθημερινά την κοινωνία μας. Θα σας αναφέρω ένα από αυτά, το οποίο είναι τo θέμα της υιοθεσίας και είναι ένα ζήτημα θεμελιώδους αξίας για μια σύγχρονη κοινωνία. Η υιοθεσία περιλαμβάνει μια πολύπλοκη κατάσταση ενδοοικογενειακών και κοινωνικών σχέσεων, που επηρεάζουν άλλοτε θετικά κι άλλοτε αρνητικά τη συμπεριφορά των ανθρώπων που τις βιώνουν: του παιδιού, των θετών γονέων και των φυσικών γονέων. Όλοι γνωρίζουμε για την κρίση "ταυτότητας" που μπορεί να περάσει στην εφηβεία του ένα παιδί και το πώς νιώθει που είναι υιοθετημένο. Δεν αρκεί ένα ζευγάρι που δεν έχει παιδιά να θέλει απλά να υιοθετήσει. Χρειάζεται ωριμότητα και ευαισθησία για να αντιμετωπίσει τις ανάγκες του θετού παιδιού. Ίσως γι’ αυτό τον λόγο να είναι τόσο δύσκολες οι διαδικασίες υιοθεσίας ενός παιδιού. Από τη στιγμή που θα καταθέσει τα δικαιολογητικά ένα ζευγάρι, ορίζεται ο υπεύθυνος κοινωνικός λειτουργός που θα αναλάβει να ερευνήσει μέσα από προσωπικές συναντήσεις τα κίνητρα των γονιών που επιθυμούν να υιοθετήσουν ένα παιδί και να αξιολογήσει τις συνθήκες ζωής και άλλα σημαντικά ζητήματα που κρίνονται απαραίτητα, ώστε να εγκριθεί μια αίτηση.
Τι θέλετε να πείτε στους φιλαναγνώστες που θα επιλέξουν το μυθιστόρημα;
Ν.Μ.Κ.: Θα σας μιλήσω γενικότερα για τα οφέλη της ανάγνωσης και το τι μπορεί να αποκομίσει ο άνθρωπος από το διάβασμα. Η λογοτεχνία είναι ένα συναρπαστικό ταξίδι του νου και της φαντασίας. Τα βιβλία αποτελούν πηγή πνευματικού πλούτου, καλλιεργούν τις πνευματικές δυνάμεις του ανθρώπου, όπως τη μνήμη και τη φαντασία. Η ανάγνωση ενός βιβλίου αναπτύσσει την κριτική μας σκέψη και την ενσυναισθητική μας πλευρά. Εξελίσσει την κριτική μας ικανότητα και οξύνει το νου. Όλα αυτά αφορούν και το δικό μου μυθιστόρημα, το οποίο δίνει τροφή για σκέψη για αρκετά κοινωνικά ζητήματα που μας ταλανίζουν τα τελευταία χρόνια.
Πώς βλέπετε τα γράμματα στην Ελλάδα του 2020 και της πανδημίας; Πώς επηρεάζεται η λογοτεχνία;
Ν.Μ.Κ.: Οι επιδημίες,έρχονται από τα βάθη των αιώνων και έχουν αποδοθεί εξαιρετικά σε έργα της ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας. Η λογοτεχνική επιδημία ως κεντρικό μοτίβο στην ιστορία της ελληνικής πεζογραφίας, αποδίδεται μέσω του αγαπημένου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη με μοναδικό τρόπο. Στο διήγημα «Βαρδιάνος στα σπόρκα», περιγράφεται η ιστορία μιας γριάς που μεταμφιέζεται σε άντρα και γίνεται φύλακας στα μολυσμένα καράβια, με σκοπό να σώσει το γιο της από τη χολέρα που έπληξε την Ευρώπη το 1865.
Η «πανούκλα» επίσης, του Αλμπέρ Καμύ, ένα από τα πιο σπουδαία λογοτεχνικά έργα, εξελίσσεται στην Αλγερία τη δεκαετία του 1950 και περιγράφει πως η πόλη έχει αποκοπεί από τους πάντες, εξαιτίας μιας πανδημίας, της πανούκλας.
Ένα από τα πιο δημοφιλή έργα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας για τις επιδημίες, είναι και το «Δεκαήμερο» του Τζοβάνι Βοκάκιου. Ο Βοκάκιος μιλάει στα διηγήματα του βιβλίου του για την πανούκλα που έχει πλήξει τη Φλωρεντία με πρωταγωνιστή το γυναικείο φύλο που φαίνεται να μην επηρεάζεται απ’ αυτή. Η δύναμη του έρωτα πρωτοστατεί μέσα από ιστορίες που αφηγούνται γυναίκες, όταν εγκαταλείπουν την πόλη για να πάνε στη εξοχή, αφήνοντας την επιδημία και το κακό πίσω τους.
Εύλογα λοιπόν η σημερινή πανδημία έδωσε πρόσφορο έδαφος στους λογοτέχνες να σπείρουν τις σκέψεις και τους προβληματισμούς τους και να καταγράψουν τη δύσκολη καθημερινότητα που διανύουμε τελευταία.
Τώρα όσο αφορά το βιβλίο ως καταναλωτικό προϊόν, είναι πια δεδομένο πως η οικονομική δυσπραγία της αγοράς και η ανασφάλεια των ανθρώπων, λόγω της πανδημίας, επηρεάζουν αρνητικά και την κίνηση του βιβλίου.
Ποιο είναι το μήνυμά σας προς τον κόσμο;
Ν.Μ.Κ.: Αυτό που θέλω να περάσω στον κόσμο μέσα από τα βιβλία μου είναι κυρίως το μήνυμα της αισιοδοξίας. Μονάχα η αισιοδοξία καλλιεργεί τις θετικές ψυχικές δυνάμεις μας, τη θέληση, τον αλτρουισμό, την ειρηνική συμβίωση, την αγάπη και την ελπίδα.
Οι Έλληνες αντιμετώπισαν με αξιοπρέπεια, ενότητα και αλληλεγγύη, μια κρίση που μάστιζε τη χώρα μας χρόνια ολόκληρα. Το ίδιο θέλω να πιστεύω πως θα γίνει και με την πανδημία.
Κανείς βέβαια, δεν βγαίνει αλώβητος από μια κρίση, είτε οικονομική είτε ψυχολογική, και η επούλωση των τραυμάτων ποτέ δεν είναι εύκολη υπόθεση. Χρειάζεται θέληση και μαχητικότητα για να αποκτήσουμε ξανά μια ανθρώπινη και αξιοπρεπή ζωή.
Θα κλείσω με κάτι που διάβασα πρόσφατα και με εκφράζει απόλυτα...
«Στη ζωή υπάρχουν δύο είδη ανθρώπων: οι αισιόδοξοι και οι απαισιόδοξοι. Οι απαισιόδοξοι έχουν συνήθως δίκιο. Αν όμως η ανθρωπότητα έφτασε ως εδώ, αυτό το χρωστάει στους αισιόδοξους».Κάρλ Πόπερ, Αυστριακός φιλόσοφος
Σας ευχαριστώ θερμά για την όμορφη συνέντευξη! Σας εύχομαι καλή δημιουργική συνέχεια!
