Ανάμεσα στις ιστορίες αυτού του βιβλίου, από εποχή σε εποχή κι από άνθρωπο σε άνθρωπο, η φύση μας παραμένει σταθερά αμετάβλητη στον πυρήνα της και οι χαρές μας, οι πίκρες, οι έρωτες, οι προδοσίες, οι αλώσεις μας και όλα τα άλλα, είναι διαχρονικά κοινοί παρονομαστές της ύπαρξης μας. Αυτά τα ανθρώπινα βάσανα σε κορμί, νου και ψυχή αναδεικνύει η Χρυσούλα Διπλάρη μέσα στις αφηγήσεις της. Κι αν οι ήρωες είναι φανταστικοί -ή κρύβονται επιμελώς πίσω από την ανωνυμία- οι ιστορίες τους είναι ταυτόσημες, σημεία αναφοράς των παθών μας και οι συνθήκες εμείς οι ίδιοι· οι απανταχού άνθρωποι όπου κι αν βρισκόμαστε.
Βέβαια, το απόσταγμα -διακριταίο και από τον τίτλο- είναι θετικό. Αφορά στην νίκη μας έναντι κάθε δυστοπίας, κάθε κακού, και έχει τριπλή αντίστιξη όπως προανέφερα: στο σώμα, το μυαλό και την ψυχή. Ο λόγος που κερδήθηκε μια/η μάχη -παρόλο που πάντα οι μάχες έχουν απώλειες- διακρίνεται ανάμεσα στις αράδες της περίληψης, εκεί στο οπισθόφυλλο, όπου διαβάζουμε:
Ευτυχώς που δεν πάθαμε τίποτα! Ευτυχώς, γιατί έχουμε τραβήξει πολλά. [...] Ευτυχώς, γιατί υπάρχουν Βαλεντίνοι... [...] Ευτυχώς, γιατί δεν μπόρεσαν να μας καταπιούν οι ανεχόρταγοι... [...] Ευτυχώς, γιατί μέσα στην τρέλα αυτού του καιρού, υπάρχουν ακόμα κάποιοι που αφηγούνται παραμύθια... [...] Ευτυχώς, γιατί εκτός από τις ιστορίες, υπάρχουν και τα ταξίδια...
Διαχρονικά ζητήματα λοιπόν, ποικίλες οι εποχές. Η Ομηρική Πηνελόπη, δια πένας Χρυσούλας Διπλάρη, δίνει την άλλη όψη της Οδύσσειας, την καθόλου ηρωική και καθόλα πικρή, σε μια κατάθεση που δεν είναι ούτε εξομολόγηση, ούτε ομολογία αλλά διεκδικεί την αποδοχή του αναγνώστη -χωρίς να την εκβιάζει ωστόσο. Γιατί είναι απόλυτα βέβαιη για το δίκιο της.
Έτσι ξεκινά η συλλογή. Για να δείξει με τον πιο κραυγαλέο τρόπο πόσο καίρια είναι κάποια πράγματα στον άνθρωπο και πόσο αέναα.
Γιατί περιμένοντας εσένα, δεν διεκδίκησα εγώ τα δικά μου δίκια.
Αλλού, το λόγο έχουν άντρες. Παντού συναντάς μια ωραία ηθοπλασία και μια υπέροχη αφηγηματικότητα. Έτσι, στη δεύτερη ιστορία, τη σκυτάλη παίρνει η ενδοοικογενειακή βία, όμως, όπως και σε άλλες ιστορίες, στο εν κατακλείδι, ο ταλαιπωρημένος θα δικαιωθεί ή θα πάρει το αίμα του πίσω, καθώς το δίκιο βρίσκει τρόπο.
Στα θέματα διακρίνεις ζητήματα της τρέχουσας επικαιρότητας (ανεργία, απορία, κακοπληρωμένη εργασία, κ.ο.κ.) αλλά εκεί που σε κερδίζει είναι στον τρόπο με τον οποίο σκύβει πάνω από τους χαρακτήρες της, το πώς τους αφουγκράζεται, η ψυχή που βάζει στις ιστορίες τους, πώς φέρνει στην επιφάνεια τις πληγές, πώς ταυτίζεται για να γίνει ένα και το αυτό με εκείνους.
Στην τέταρτη ιστορία θα γράψει: όλα όσα με στενοχωρούν τα φυλακίζω στις ιστορίες μου και τα εξαφανίζω, και δεν μ' ενοχλούν πια. Είναι η φράση ενός κοριτσιού που μέχρι να ενηλικιωθεί πρόλαβε να ζήσει μερικές από τις πιο ζόρικες ζωές που μπορεί να σου τύχουν, όμως είναι και μια φράση που στέλνει η συγγραφέας μιλώντας απευθείας με το κοινό της, γιατί, τρόπον τινά, έτσι λειτουργεί η λογοτεχνία. Καθαρκτικά.
Κάποιες ιστορίες είναι πιο αληθινές από τις άλλες αφού «κουβαλούν» στο επίκεντρό τους πραγματικά πρόσωπα· κι ίσως αυτές είναι ακόμα πιο συγκινητικές. Έτσι, στο πέμπτο αφήγημα μια άξια γυναίκα πολεμά με τον εχθρό, τον κατακτητή, τις αναποδιές, την καταστροφή... τη ζωή! Χωρίς φόβο, μόνο πάθος και δύναμη ψυχής πρεσβεύοντας το μεγαλύτερο αγαθό: την ελευθερία.
Κι έτσι προχωρούν οι αράδες, οι σελίδες, τα πρόσωπα που γνωρίζουμε μέσα σε αυτές... Και παρέα με τις καταθέσεις τους έρχονται και τα μηνύματα· εντέχνως ενσωματωμένα εκεί.
Η ζωή δεν περιμένει, η ζωή είναι κάτι που συμβαίνει τώρα, αυτήν εδώ τη στιγμή.
Μετά έρχεται κι η συνειδητοποίηση ότι στο φινάλε δεν πάθαμε και τίποτα. Περάσαμε πολλά, αλλά στέκουμε ακόμα. Ε,ναι! Στο τέλος-τέλος, αφού είμαστε εδώ όλα καλά. Πάθαμε, παλέψαμε, μάθαμε, προχωράμε. Κι όσο είμαστε ακόμα εδώ, μπορούμε να φτιάξουμε ένα ακόμα παραμύθι.
Στο δεύτερο μέρος, το ταξίδι γίνεται μέσω της Πύλης Ε1, της πρώτης πύλης του μεγαλύτερου λιμανιού της χώρας και είναι άλλοτε φυσικό κι άλλοτε νοερό. Τι σημασία έχει τελικά αν είναι αληθινές ή φανταστικές κάποιες ιστορίες; Αρκεί να σε κάνουν να ταξιδεύεις.
Αριστοτεχνική και εδώ η συγγραφέας, με σημείο αναφοράς μια πύλη -θα μπορούσε να είναι ένα αντικείμενο, μια λέξη, ένα συντριβάνι, ένα δρομάκι...
Σε ένα από αυτά τα διηγήματα οι πύλες του λιμανιού είναι ανοιχτές [...] μπαίνεις στο πλοίο φεύγεις. Κι αν δεν μπαίνεις με τα πόδια, μπαίνεις με το μυαλό. [...] Και γνέφεις σ' αυτόν που σε κοιτάει από απέναντι: "εγώ γλίτωσα". Εκεί νομίζω συνάντησα την Χρυσούλα. Στο γλιτωμό από κάθε δεινό: δάκρυα, πόνοι, βάσανα, φαρμάκια, καημοί... Στο αντίδοτο κάθε θλίψης, κακού, δυστυχίας. Στο ταξίδι.
Μια ανθρώπινη συλλογή, συγκινητική και φορτισμένη από μία πένα άξια. Ανακαλύψτε την!
Η συλλογή διηγημάτων της Χρυσούλας Διπλάρη, Ευτυχώς που δεν πάθαμε τίποτα, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πνοή.
Περισσότερα από/για τη Χρυσούλα Διπλάρη:
