Τι σας ώθησε στη συγγραφή του βιβλίου;
Σοφία Τσάτσου-Νικολούλη: Οι διδακτορικές μου σπουδές στο Τμήμα Βαλκανικών Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας είναι ο λόγος που με ώθησε στη συγγραφή του βιβλίου. Η φοίτησή μου στο τμήμα και πολύ περισσότερο η ίδια η διατριβή μού έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω τον πολιτισμό, τη λογοτεχνία, τα ήθη και τα έθιμα των χωρών της βαλκανικής χερσονήσου και να διαπιστώσω τελικά ότι με τον γείτονα λαό -τον «εθνικά άλλο», δυστυχώς, για πολλούς- τα κοινά μας χαρακτηριστικά είναι στην πραγματικότητα πολύ περισσότερα από τις διαφορές μας. Φυσικά, η συγγραφή του βιβλίου προϋπέθετε και αρκετή προσωπική έρευνα σε ποικίλες βιβλιογραφικές πηγές, η οποία κάποιες φορές ήταν αρκετά επίπονη καθώς πολλές από αυτές δεν ήταν μεταφρασμένες στα ελληνικά.
Ποια ήταν η έμπνευση ή η κινητήριος δύναμή σας;
Σ.Τ.Ν.: Η επιθυμία δημιουργίας ενός ήρωα που θα ταξιδέψει στις γειτονικές χώρες των Βαλκανίων μεταφέροντας σε εμάς κάθε πολύτιμη εμπειρία του από αυτήν την περιήγηση ήταν για εμένα η κινητήριος δύναμη συγγραφής του βιβλίου. Με άλλα λόγια, το πλάσιμο ενός ήρωα που μέσα από την παιδική του ματιά ο μικρός αναγνώστης θα είχε την ευκαιρία να γνωρίσει με απλό και κατανοητό τρόπο κάποια στοιχεία του πολιτισμού των Βαλκάνιων φίλων μας.
Γιατί ασχοληθήκατε με το παιδικό βιβλίο;
Σ.Τ.Ν.: Ως εκπαιδευτικός, το παιδικό βιβλίο είναι στενά συνδεδεμένο με την καθημερινότητα μου. Λόγω της συνεχούς μου επαφής με τα παιδιά στο δημοτικό, έχω πλέον αντιληφθεί ότι η αξιοποίηση της Λογοτεχνίας στο αναλυτικό πρόγραμμα του σχολείου μπορεί να συνδράμει αποτελεσματικά στην πραγματοποίηση κάθε μαθησιακού μας στόχου με τρόπο ευχάριστο, ευφάνταστο και κυρίως παιγνιώδη.
Ποιος είναι ο στόχος σας;
Σ.Τ.Ν.: Θεωρώ ότι η επιτυχία ενός βιβλίου έχει να κάνει με το πόσο αποτελεσματικά προσλαμβάνεται από τον ίδιο τον αναγνώστη, δηλαδή τι αισθήματα του ενεργοποιεί, τι ορίζοντες του ανοίγει μπροστά του, αλλά και σε ποια μονοπάτια αναζήτησης τον οδηγεί. Αυτός είναι και ο στόχος του «Αίμου», να ψυχαγωγήσει, να συγκινήσει, να προβληματίσει και να ενεργοποιήσει τον μικρό αναγνώστη.
Τι θα μάθει ο αναγνώστης-μικρός ή μεγάλος- μέσα από αυτό;
Σ.Τ.Ν.: Ο μικρός αναγνώστης παρέα με τον Αίμο και την αδερφούλα του τη Ροδόπη θα κάνει μία φανταστική περιήγηση σε κάθε χώρα για να γνωρίσει στοιχεία του πολιτισμού της, της νοοτροπίας και των συνηθειών της. Μάλιστα η επίσκεψη σε κάθε χώρα συνοδεύεται και από δραστηριότητες δημιουργικής γραφής, οι οποίες έχουν ως εφόρμηση τις αφηγήσεις των δύο ηρώων και δίνουν την ευκαιρία για περαιτέρω δημιουργική και κυρίως διασκεδαστική ενασχόληση. Μάλιστα, οι συγκεκριμένες δραστηριότητες μπορούν να αξιοποιηθούν από τους εκπαιδευτικούς της πρώτης και της δεύτερης σχολικής βαθμίδας στο πλαίσιο διαφόρων μαθημάτων -Γλώσσα, Λογοτεχνία, Ιστορία, Γεωγραφία- καθώς ο βαλκανικός πολιτισμός, θα μπορούσαμε να πούμε ότι δε διδάσκεται καθόλου στα σχολεία με αποτέλεσμα οι μαθητές μας να γνωρίζουν ελάχιστα γι’ αυτόν.
Πώς θα το χαρακτηρίζατε με μία φράση;
Σ.Τ.Ν.: Το βιβλίο, καθώς αναφέρεται στον βαλκανικό πολιτισμό αξιοποιώντας μύθους, ποιήματα και κυρίως τη δημιουργική γραφή, θα μπορούσε απλά να χαρακτηριστεί ως ένα «πολιτισμικό ταξίδι στα Βαλκάνια παρέα με τη δημιουργική γραφή».
Το βιβλίο για παιδιά της Σοφίας Τσάτσου-Νικολούλη, Ο Αίμος ταξιδεύει στα Βαλκάνια, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Φυλάτος σε εικονογράφηση Νίκου Πολυχρονόπουλου. Στην περίληψη διαβάζουμε μεταξύ άλλων:
Ο μικρός περιηγητής Αίμος με τη βοήθεια της φίλης του Ροδόπης μέσα από ποιήματα και μύθους γνωρίζει στους φίλους του αναγνώστες 10 χώρες των Βαλκανίων και στη συνέχεια όλοι μαζί κάνουν 30 δραστηριότητες δημιουργικής γραφής.
Ο Αίμος είναι ένα δωδεκάχρονο αγόρι που ζει στη Μεγάλη Γειτονιά, κάπου στα Βαλκάνια. Εκεί τα σπίτια, είτε είναι μεγάλα είτε μικρά, έχουν χρώματα διάφορα και σχήματα ποικίλα. Μερικά αφουγκράζονται μόνο το αδιάκοπο πάφλασμα των κυμάτων. Η Αδριατική, το Αιγαίο, το Ιόνιο, ο Μαρμαράς, η Μαύρη Θάλασσα, απλώνονται απέραντες, άλλοτε σκοτεινές, φουρτουνιασμένες και άλλοτε καταγάλανες, γαλήνιες. Άλλα σπίτια, πάλι, χαιρετούν τις φιδίσιες σειρές των βουνών που στέκουν δίπλα τους επιβλητικά, άγνωστα και πολλά από αυτά απάτητα. Οι Δειναρικές Άλπεις, η Πίνδος, ο Σκάρδος μοιάζουν με πέτρινους γίγαντες που τεντώνονται κι αγγίζουν ένα κομμάτι ουρανό.
Κάπου εκεί κι ο Δούναβης, ο Έβρος, υδάτινοι δρόμοι, περνούν από δίπλα τους, σχηματίζουν καταπράσινες κοιλάδες και καταλήγουν στη θάλασσα, σμιλεύοντας σχήματα που μόνο η φαντασία μπορεί να πλάσει. Σκορπισμένες η Σκόδρα, η Οχρίδα και οι Πρέσπες, παραμυθένιες λίμνες που φαίνεται να απολαμβάνουν τους ψίθυρους του ανέμου, το λίκνισμα των καλαμιών και το κρώξιμο σπάνιων πουλιών. Μόνο οι άνθρωποι δε χαίρονται με όλη αυτή τη λαμπρότητα της φύσης. Μόνο οι κάτοικοι της Μεγάλης Γειτονιάς δε γεύονται την ομορφιά της. Κλείνονται στα σπίτια τους, σφαλίζουν ερμητικά τις πόρτες τους και τρέχουν στις δουλειές τους βιαστικοί, σχεδόν πάντα με σκυμμένο το κεφάλι. Μοναχικά πρόσωπα, άγνωστα μεταξύ τους, λυπημένα…
Ο Αίμος παίρνει τη μεγάλη απόφαση. Θα κάνει ένα μακρινό ταξίδι. Θα αρμενίσει πάνω από θάλασσες, θα πετάξει πάνω από βουνά, θα φτάσει πιο ψηλά από τις θύελλες και τον εγωισμό των ανθρώπων. Θα επισκεφτεί όλα τα σπίτια της Μεγάλης Γειτονιάς. Θα γνωρίσει τους γείτονές του και θα ανακαλύψει όλους τους θησαυρούς που κρύβει η κάθε γωνιά του τόπου του. Μαζί του θα πάρει τη Ροδόπη.
«Πρόκειται για μια εξαιρετική προσπάθεια μιας μαχόμενης εκπαιδευτικού, ώστε να φέρει κοντά στα παιδιά τους πολιτισμούς των γειτόνων μας, αλλά και να δώσει στοιχεία τεκμηριωμένα σχετικά με αυτούς τους πολιτισμούς.»
Μαυρογένη Σταυρούλα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών & Ανατολικών Σπουδών, Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Η Σοφία Τσάτσου-Νικολούλη γεννήθηκε το 1975 στη Θεσσαλονίκη όπου εργάζεται ως δασκάλα σε δημοτικό σχολείο. Έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές δημιουργικής γραφής στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας κι έχει δημοσιεύσει ανακοινώσεις σε συνέδρια και άρθρα σε εκπαιδευτικά περιοδικά για τη δημιουργική γραφή. Το διήγημά της Αποφράδα ημέρα (2018) έλαβε το πέμπτο βραβείο στον λογοτεχνικό διαγωνισμό Ένα βιβλίο για τη Θεσσαλονίκη. Ο Αίμος ταξιδεύει στα Βαλκάνια με μύθους και ποιήματα, που το έχει εμπνευστεί από τις διδακτορικές της σπουδές στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, είναι το πρώτο της βιβλίο για παιδιά.
