Αφορμή του παρόντος αποτέλεσε ο νέος τίτλος των εκδόσεων, «Σόλων», με τον κατατοπιστικό υπότιτλο «Πολιτικός Επισκέπτης Σοφός». Αν ισχύει η άποψη που επιβάλει να γνωρίσει κανείς το σύνολο του έργου ενός ανθρώπου για να τον κατανοήσει πλήρως ως δημιουργό, τότε, ίσως, υπό αυτό το πρίσμα, το εγχείρημα αποκτά ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον και έρχεται να εμπλουτίσει την κατανόηση του συγγραφέα.
Ο τίτλος Σόλων αφορά μια ποιητική σύνθεση κειμένων αφορμής δοθείσης από την ιστορική προσωπικότητα, η βιογραφία του οποίου συνδυάζει επάξια τόσο την καλλιτεχνική του φλέβα, εκείνη του ποιητή (μάλιστα λέγεται ότι με τα ποιήματά του κέρδισε πρώτα την εμπιστοσύνη και αρέσκεια του κόσμου) όσο και την πολιτική του δράση ως νομοθέτης, σε συνδυασμό με τη φιλοσοφία (ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας) και την ιατρική. Μπορεί να μην είναι ευρέως γνωστό το έργο του όμως είναι ευανάγνωστα δεδομένη η σοφία που αντικατοπτρίζει το άκουσμα του ονόματός του.
Η πρόθεση τώρα στο βιβλίο δεν είναι βιογραφική -καλύτερα- παρά να σκιαγραφηθεί ο χαρακτήρας, η προσωπικότητα ως σκέψη και νους, η αντίληψη του έργου του, να πραγματωθεί ένα πλησίασμα σε ό,τι εκείνος πρεσβεύει... Ο Θεοδόσης Παπαδημητρόπουλος, απαντώντας σε ερώτημά μου που αφορούσε στο τί τον οδήγησε στη δημιουργία του βιβλίου, λέει χαρακτηριστικά: Τὰ ποιήματα Σαλαμὶς καὶ Η Λερναία Ὕδρα κι ὁ ἥρωας. Καθὼς καὶ τὸ πρῶτο ποίημα τῆς ἑνότητας τοῦ Σοφοῦ: Ἐκεῖ ποὺ λέει τί θἄπρεπε νἆναι ὁ ἡγέτης. Ὁ Σόλων δείχνει γιὰ μένα τὴ μέση ὁδὸ στὰ πράγματα. Τὴ μόνη ὁδὸ σωτηρίας. Καὶ δέν ἀναφέρομαι προφανῶς στὸ πολιτικὸ Κέντρο, ὅπως ἐννοεῖται ἱστορικά...
Ως δομή, το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη -προκύπτει κιόλας από τον υπότιτλο. Στο πρώτο μέρος, στον Πολιτικό Σόλων, συναντάμε και το ποίημα «Σαλαμίς» που προαναφέρθηκε. Η πρωτοπρόσωπη γραφή δημιουργεί αμεσότητα και δοτικότητα. Σε αυτό είναι που συναντάμε και τον πολύ εκφραστικό λόγο, εντάσεις και νουθεύσεις με απώτερο σκοπό την καλυτέρευση του ατόμου ως μέλος μιας κοινωνίας αλλά και αυτόνομα.
«Υπερβολή» λέτε το φόβο μου, όπως σας ξαναβλέπω
το αίμα -το αίμα το δικό σας!- να παίρνετε γι' αστείο,
το απύλωτο το στόμα σας σοφό να το τιμάτε,
όσα σας κακομάθανε, να τάχετε «επιστήμη».
[...]
Μα πάντοτε Θεός και Διάολος κάνουνε τα δικά τους
και πάντοτε ο καθένας μας τη θέση του στηρίζει.
[...]
...βρομάει το σάπιο ψάρι.
Ο συμβουλευτικός λόγος διακρίνεται στην ενότητα του Πολιτικού όπως και στην επόμενη, του Επισκέπτη, όμως στη δεύτερη συναντάμε και διαλογικά κείμενα, που έχουν μια θεατρική εσάνς, όπως και πεζογραφήματα. Μάλιστα, ένα εξ αυτών, το «Θάμβος», διαθέτει μια φόρμα σα δημοτικού τραγουδιού, χωρίς να είναι βεβαίως, όμως εντυπωσιάζει η γραφή του μαγνητίζοντας το βλέμμα· ακολούθησε μια δεύτερη και τρίτη ανάγνωση από μέρους μου καθώς με είχε κερδίσει ο τρόπος συγγραφής -με ξάφνιασε θετικά, επίσης.
Βέβαια, εκεί που εντυπωσιάστηκα παραπάνω ήταν στην ενότητα του Σοφού. Και νομίζω, έτσι ήταν προγραμματισμένο -αν μπορεί αυτή η λέξη να το περιγράψει- από τον συγγραφέα για διάφορους λόγους. Κυρίως όμως γιατί ο άνθρωπος Σόλωνας διακατέχεται από τη σοφία, όλες του οι πράξεις και κάθε απόφαση ή περισυλλογή του έχουν ως βάση το καταστάλαγμα που δημιουργεί η μελέτη, η παρατήρηση και οι εμπειρίες στη ζωή.
Το θράσος
κανείς ποτέ τους δεν ξεχνάει. Εκείνο θα σε κυνηγάη.
Εκείνο,
σα φτάση η στιγμή... εκείνο θα σε ρίξη.
Είναι εκείνο το σημείο όπου θα διαβάσει κανείς το πώς πρέπει να είναι ένας ηγέτης:
...ο ηγέτης: ένας νους
πού μέσα του κατοικεί η Πολιτεία.
Σε αυτό το μέρος εντοπίζουμε τους πιο όμορφους στοχασμούς, διάσπαρτους παντού, είτε χρήσιμες ρήσεις που αποτυπώνονται στο μυαλό.
Αν είπαν πώς σ' αγάπησαν, μα βγήκαν σ' όλα ψεύτες,
τα ψέματα ντροπή γι' αυτούς και το άκουσμα δικιά σου.
Μα παραπάνω από οτιδήποτε άλλο, με σημάδεψε η φράση του, Ο αν μη ίδης, μη λάλει· ιδών δε σίγα, με την οποία τιτλοφορείται ένα ολιγόστιχο έργο, ίσως το μικρότερο σε έκταση όλων, μα πόση δύναμη έχουν κάποια λόγια που δε χρειάζονται πολλή μελάνη! Αμέσως μετά από το ανωτέρω κράτησα και νομίζω θα θυμάμαι για πάντα το σιγής εξάσκηση που σε αυτές τις αράδες ίσως δείχνει μπερδεμένο ή ομιχλώδες ή ασαφές αλλά αν το δει κανείς μέσα στο βιβλίο, και σε συνδυασμό, αποκτά το νόημα και τη δύναμή του, και τέλος, τη μοναδική ίσως επιθυμία που έχει ο Σόλων στην αντίληψη και πένα του συγγραφέα: κάπως να εισακουσθώ/στο μέλλον ολονών μας, επειδή το ίδιο ακριβώς πρέπει να αποτελεί και δική μας επιθυμία.
Η σύνθεση κειμένων του Θεοδόση Παπαδημητρόπουλου, Σόλων, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θεοδόση Αγγ. Παπαδημητρόπουλου.
Ευχαριστώ τον εκδότη για τη διάθεση του βιβλίου.
Το παραπάνω περιέχει αποσπάσματα.
Στο οπισθόφυλλο:
Ὦ ἄνθρωπε, ἄνθρωπε, πάντα παιδί μές στὸν Κόσμο θὰ στέκῃς:
νήπιο θἆσαι στὸ νοῦ -γέρος πολύ στὸ κορμί.
Ὅλο ἡ ψυχὴ ξανανιώνει καὶ γνώση ποτέ δὲν κρατάῃ·
λήθη τὴ μνήμη νικᾷ -ἔτσ᾽ ἡ ζωὴ προχωρᾶ.
