Την ιστορία αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο ο Καλ, που δουλεύει στο Βερολίνο κι έχει αφήσει πίσω την παλιά του ζωή ως Καλλιόπη ή Κάλλι, στην Αμερική. Ο Καλ είναι ίντερσεξ, κοινώς ένας άνθρωπος που πάσχει από ένα σύνδρομο που τον κάνει να έχει και θηλυκά και αρσενικά χαρακτηριστικά. Όταν γεννήθηκε ο γηραιός γιατρός της οικογένειας έκρινε από τα εξωτερικά του όργανα πως είναι κορίτσι. Η Κάλλι έζησε ως τα δεκατέσσερα ως κορίτσι, οπότε και τραυματίστηκε ελαφρά και στο νοσοκομείο αποκαλύφθηκε πως είχε μικτά γεννητικά όργανα και πως ο καρυότυπός της ήταν αρσενικός. Μετά από μια προσπάθεια να τη «διορθώσουν» για να μοιάζει ολότελα με κορίτσι, η Κάλλι το έσκασε και αποφάσισε πως είναι Καλ και πως δεν έχει ανάγκη καμία διορθωτική επέμβαση.
Με αφορμή αυτή την ιστορία ο Ευγενίδης αρχίζει να μας μιλά για το ταξίδι του ελαττωματικού γονιδίου του Καλ, από τα βάθη της Μικράς Ασίας, τότε που οι παππούδες του μετανάστευσαν εν μέσω της Μικρασιατικής καταστροφής στην Αμερική, όπου άρχισε ξανά λόγω των κλειστών, μικρών κοινωνιών τα αδέρφια να ζουν και να γίνονται αντρόγυνο. Έπειτα μιλά για το Ντιτρόιτ και αναλύει διεξοδικά την ιστορία του για 75 χρόνια, μέσα από τους γονείς του Καλ.
Ο Ευγενίδης γράφει ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης και ταυτόχρονα μια τεράστια οικογενειακή σάγκα, μας περνά από τη Μικρά Ασία στην Αμερική, δεν κρύβεται πίσω από το δάχτυλό του για τους ερμαφρόδιτους, δίνει πληροφορίες για το σύνδρομο, μιλά ανοιχτά για τις αιμομικτικές σχέσεις, για την αίσθηση της πατρίδας, του πρόσφυγα, για την ενσωμάτωση. Μιλά για το διαφορετικό σε όλες τις εκφάνσεις του.
Δεν διστάζει να βγάλει τη γλώσσα στους φιλολόγους, να χρησιμοποιήσει τον αφηγητή του όπως του γουστάρει, να απεραντολογήσει όποτε το επιθυμεί, να ξεχάσει την κεντρική του ιστορία και να την ξαναβρεί δεκάδες σελίδες μετά. Στήνει έναν χορό από επεισόδια, από ιστορικά γεγονότα, αντλεί από προσωπικές μνήμες, βάζει τον εαυτό του και τους παππούδες του μέσα, χρειάζεται σχεδόν συνέχεια να δηλώνει αργότερα πως δεν είναι ο ίδιος ίντερσεξ. Όλο αυτό είναι το μεγαλείο του βιβλίου, αυτό που τραβάει τους αναγνώστες χρόνια τώρα, που το ξεχωρίζει και δεν αφήνει κανέναν να το χαρακτηρίσει «προκλητικό» και μόνο.
Το πολυδιαβασμένο και βραβευμένο τούτο βιβλίο του Τζ. Ευγενίδη, φέρνει ανοικτά στο προσκήνιο το σημαντικό θέμα της ρευστότητας του φύλου. Κι αυτό σε μια εποχή στην οποία κανείς δεν μιλούσε για αυτό. Μια μη κανονική/«φυσιολογική» λειτουργία του σώματος ή οργανισμού μας, λειτουργεί επιβαρυντικά σε ψυχισμό και ψυχοσύνθεση ενώ εγείρει εναντίον μας την κοινωνία, τα στερεότυπα που την χαρακτηρίζουν, κινείται φορτώνοντας μας συχνά άδικες ενοχές.
Μαζί με τη ζωή της Καλ, το βιβλίο εξιστορεί τον αγώνα των μαύρων ενάντια στον ρατσισμό, η καταπίεση των μειονοτήτων και οι παθογένειες της πατριαρχίας, ενώ η συγκρότηση της ταυτότητας φύλου αναδεικνύεται ως κομμάτι μιας πολιτικής και πολιτισμικής διαδικασίας που εγγράφεται ανεξάλειπτα πάνω στα σώματα των υποκειμένων. Γιατί, όσο κι αν επιχειρείται ηθελημένα, εσκεμμένα η παραποίηση της ιστορικής πορείας και έλευσης φυλών και ανθρώπων, κατά τον Ευγενίδη, «το σώμα έχει μνήμη... Το σώμα, αυτός ο ελέφαντας».
Το μυθιστόρημα του Τζέφρυ Ευγενίδη, Middlesex, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.
