Μαριάνθη Αλειφεροπούλου - Χαλβατζή
Γιατρός Βιοπαθολόγος... Πόσο καλό μας κάνει «ιατρικά» η Λογοτεχνία Μαριάνθη;
Μαριάνθη Αλειφεροπούλου-Χαλβατζή: Πρώτα θέλω να σ’ ευχαριστήσω για την συνέντευξη και για την ερώτηση. Πράγματι η λογοτεχνία όπως και όλες οι τέχνες, πιστεύω ότι έχουν πολύ θετική επίδραση στον άνθρωπο, στην ψυχική του διάθεση και μακροχρόνια στην συγκρότηση της προσωπικότητας του. Είναι «τροφή» του εγκέφαλου και της ψυχής. Από τη νηπιακή ηλικία με τα παραμύθια και σε όλη τη διάρκεια της ζωής μέχρι και τα βαθιά γεράματα. Βέβαια μιλάμε για την λογοτεχνία ποιότητας, όσον αφορά και το περιεχόμενο και τη μορφή, γιατί η κακή λογοτεχνία (σκόπιμα ή από άγνοια) έχει αντίθετα αρνητικά αποτελέσματα. Όπως υπάρχουν διαβαθμίσεις στην ποιότητα της τροφής, υπάρχουν και στην λογοτεχνία. Γι’ αυτό νομίζω, ιδιαίτερα στην βρεφική και παιδική ηλικία, οι γονείς, οι δάσκαλοι κ.λ.π. πρέπει να προσέχουμε, να είμαστε απαιτητικοί στο περιεχόμενο και στην μορφή των βιβλίων που δίνουμε στα παιδιά μας. Είναι ένα μεγάλο θέμα που δεν απαντιέται σε μια ερώτηση.
Πόσο συνέβαλε στην πορεία των επιλογών της ζωής σου ο γενέθλιος τόπος σου, οι Κροκεές Λακωνίας;
Μ.Α.Χ.: Όπως σε όλους τους ανθρώπους, έτσι και σε μένα, ο τόπος γέννησης, το περιβάλλον, εκεί που ζήσαμε ιδιαίτερα τα παιδικά και εφηβικά μας χρόνια, έχει επίδραση στην διαμόρφωση της προσωπικότητας και στις επιλογές μας. Και όταν λέω περιβάλλον εννοώ το φυσικό και το κοινωνικό. Οι Κροκεές είναι ένα πανέμορφο επτάλοφο χωριό με τον Ταΰγετο και τον Πάρνωνα προστάτες, με τον Ευρώτα και τα δικά του μικρότερα ποτάμια, με τον Κροκεάτη λίθο κ.λ.π., μια πανέμορφη φύση που έζησα και αγάπησα. Παράλληλα είναι ένα χωριό με ιστορία από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ένα ανταρτοχώρι, με πολλά θύματα στον ΕΛΑΣ και στον Δημοκρατικό Στρατό (ΔΣΕ), με πολιτισμό, μουσική μπάντα από το μεσοπόλεμο, μέχρι σήμερα. Δικό του παιδί ο Νικηφόρος Βρεττάκος και γειτονόπουλο ο Γιάννης Ρίτσος. Ο Βρεττάκος είχε διαβάσει τα ποιήματα μου από τα πρώτα φοιτητικά μου χρόνια και με παρότρυνε να μη σταματήσω να γράφω. «Την ιατρική μπορεί να τη σταματήσεις όχι όμως την ποίηση» μου είχε πει μια φορά.
Το ασχημότερο στη θύμηση σου ιατρικό περιστατικό ποιο είναι;
Μ.Α.Χ.: Ειλικρινά στη μακρόχρονη πορεία της ιατρικής μου δραστηριότητας αρχικά στο Νοσοκομείο Παίδων και μετά σε νοσοκομεία του ΙΚΑ, αλλά και στην καθημερινότητα μου ως γιατρός είναι πάμπολλα τα τραγικά και δύσκολα περιστατικά που έχω ζήσει. Μανάδες που χάσανε παιδιά, ανθρώπους που πέθαιναν σε φορεία σε διαδρόμους γιατί δεν υπήρχαν κρεβάτια, ανασφάλιστους να περιμένουν μήνες στην ουρά ενώ η αρρώστια τους θέριζε τα σωθικά, παιδιά που ορφάνεψαν μικρά, μια μάνα που ενώ ξεψυχούσε μου κράταγε το χέρι και σπάραζε που θα αφήσει τα παιδιά της κ.ά. Δεν μπορώ να ξεχωρίσω το πιο άσχημο.
Εκείνο που με βασανίζει και ξεχωρίζω είναι, πόσα από αυτά τα περιστατικά ήταν αναπόφευκτα και πόσα θα μπορούσαμε να τα είχαμε αποφύγει, αν είχαμε ένα άλλο σύστημα υγείας, αν είχαμε μια άλλη φιλοσοφική και πολιτική αντίληψη για την υγεία σαν κοινωνικό δικαίωμα του κάθε ανθρώπου. Ο/η γιατρός, σε οποιοδήποτε σύστημα, αφού έχει απέναντι του την αρρώστια και τον άρρωστο θα έχει και τραγικά περιστατικά. Είναι όμως διαφορετικό να είσαι μπροστά σε έναν αναπόφευκτο θάνατο ή πόνο, ή σε έναν που οφείλεται σε ταξική σε κοινωνική αιτία, που θα μπορούσες να τον αποφύγεις. Στον δεύτερο υπάρχουν αιτίες και υπαίτιοι και η ευθύνη των γιατρών, μαζί με τη θεραπεία να συμβάλουν στην εξάλειψη τους, είναι τεράστια.
Είσαι πολλά χρόνια μέλος της ΟΓΕ (Ομοσπονδίας Γυναικών Ελλάδας) «Ελλάδα - Υγεία Γυναίκα». Τι έχεις να πεις όσο πιο περιεκτικά μπορείς για αυτό;
Μ.Α.Χ.: Ότι είναι ένα σοβαρό, καθαρά πολιτικό θέμα. Στη χώρα μας όπου το σύστημα υγείας ακόμα και στο δημόσιο τομέα είναι εμπορευματοποιημένο, υποχρηματοδοτημένο, υποστελεχωμένο και ανεπαρκές το θέμα αυτό είναι τεράστιο με πολλές ελλείψεις και αρνητικές επιπτώσεις. Σίγουρα δεν καλύπτεται με μια ερώτηση. Η υγεία της γυναίκας από τα παιδικά της χρόνια λόγω του φύλου και της μητρότητας είναι ένα θέμα εξειδικευμένο, με ιδιαιτερότητες και κοινωνικές διαστάσεις. Την περίοδο της εγκυμοσύνης και του θηλασμού δε, αφορά και το παιδί.
Η ΟΓΕ έχει διαμορφώσει θέσεις και αιτήματα και τις παλεύει μέσα από τους συλλόγους και τις ομάδες της πανελλαδικά, αλλά και μέσα και μαζί με το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα. Η υγεία της γυναίκας και η μητρότητα δεν είναι προσωπικό θέμα της κάθε γυναίκας, ή της οικογένειας. Είναι κοινωνικό θέμα και αποτελεί ευθύνη του κράτους.
Ιδιαίτερα η πρόληψη παίζει καθοριστικό ρόλο. Από τη βρεφική ηλικία η διατροφή, οι εμβολιασμοί, η ιατρική παρακολούθηση από παιδίατρο είναι απαραίτητη. Αργότερα στο σχολείο, στο χώρο δουλειάς, όπου οι επαγγελματικές ασθένειες καλά κρατούν και εκτός των άλλων επηρεάζουν και τη γεννητικότητα. Σήμερα οι ελλείψεις είναι τεράστιες, π.χ. κέντρα μάνας και παιδιού, σχολιατρική υπηρεσία, γιατροί εργασίας στους χώρους δουλειάς κ.λ.π. Οι άδειες, τα επιδόματα μητρότητας και τοκετού δεν καλύπτουν όλες τις γυναίκες και όλες τις ανάγκες...
Πριν λίγες μέρες τιμήσαμε την 8η του Μάρτη. Μέρα όχι μόνο μνήμης και τιμής, αλλά κυρίως προβληματισμού και αγώνων για την ισοτιμία, τη χειραφέτηση και τα σύγχρονα δικαιώματα της γυναίκας. Η ΟΓΕ έχει αναδείξει τις αιτίες και τους υπαίτιους της άθλιας κατάστασης στον τομέα της υγείας, της μητρότητας και γενικότερα της καταπάτησης δικαιωμάτων και σύγχρονων αναγκών των γυναικών των λαϊκών στρωμάτων. Είναι το ίδιο το εκμεταλλευτικό καπιταλιστικό σύστημα και οι κεφαλαιοκράτες. Αυτούς έχει απέναντι της και όχι τους άνδρες όπως παραπλανούν οι διάφορες φεμινιστικές οργανώσεις. Τους άνδρες των λαϊκών στρωμάτων τους έχει σύμμαχους.
Καλούμε τις γυναίκες να γνωρίσουν την ΟΓΕ, να συμμετέχουν στους συλλόγους της. Έχουν πολλά να προσφέρουν στον εαυτό τους και στην κοινωνία. Η υγεία είναι κοινωνικό δικαίωμα και υποχρέωση του κράτους να το παρέχει ισότιμα σε όλους, μέσα από ένα αποκλειστικά δημόσιο σύστημα υγείας, πρόνοιας που θα χρηματοδοτείται με επάρκεια από το κράτος και θα καλύπτει τις σύγχρονες ανάγκες όλων.
Καλούμε τις γυναίκες να γνωρίσουν την ΟΓΕ, να συμμετέχουν στους συλλόγους της. Έχουν πολλά να προσφέρουν στον εαυτό τους και στην κοινωνία. Η υγεία είναι κοινωνικό δικαίωμα και υποχρέωση του κράτους να το παρέχει ισότιμα σε όλους, μέσα από ένα αποκλειστικά δημόσιο σύστημα υγείας, πρόνοιας που θα χρηματοδοτείται με επάρκεια από το κράτος και θα καλύπτει τις σύγχρονες ανάγκες όλων.
Στο βιβλία σου «Σπιναλόγκα Βωμός και Ασκληπιείο» αντιστοιχείς τη Σπιναλόγκα που απομονώθηκαν οι λεπροί με τους τόπους εξορίας όπως το Ιντζεδίν, τη Γαύδο κ.λ.π. Ποια η κλωστή που ενώνει αυτά τα μέρη;
Μ.Α.Χ.: Θέλω να υποδηλώσω την αντιστοιχία της σωματικής με την ιδεολογική «μόλυνση» στην αντίληψη των κρατούντων, καθώς και το ρόλο της ιατρικής και του γιατρού, ιδιαίτερα εκείνα τα δύσκολα χρόνια που κυριαρχούσαν πολύ αντιδραστικές απόψεις. Τον εγκλεισμό και την απομόνωση ως αποκλειστικό τρόπο αντιμετώπισης και των δυο περιπτώσεων. Καθώς, στη Σπιναλόγκα εγκλείστηκαν οι λεπροί κάτω από άθλιες συνθήκες απομόνωσης και εγκατάλειψης. Την ίδια εποχή, από το ίδιο κράτος στο Ιντζεδίν, τη Γαύδο και πολλά άλλα ξερονήσια, εκτοπίσθηκαν και απομονώθηκαν, ως πολιτικοί εξόριστοι, σαν μιάσματα, οι ιδεολογικοί του αντίπαλοι, κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές κάτω από σκληρές απάνθρωπες συνθήκες. Για να μην παρεξηγηθώ, αυτό δεν σημαίνει ότι στις λοιμώξεις, στη σωματική μόλυνση, ορισμένες φορές και σε συγκεκριμένες συνθήκες δεν είναι αναγκαία η απομόνωση του ασθενούς, αλλά με ανθρώπινες συνθήκες και με ιατρική φροντίδα, όπως π.χ. απαιτείται τώρα με τον κορωνοϊό.
Ποια είναι η άποψή σου για τα συνέδρια και τις ημερίδες που γίνονται στον τομέα της Υγείας;
Μ.Α.Χ.: Τα Συνέδρια και οι Ημερίδες, ιδιαίτερα στο χώρο της υγείας είναι απαραίτητα γιατί συμβάλουν στην ανάπτυξη της επιστήμης, στην συνεχή εκπαίδευση και ενημέρωση των γιατρών και άλλων επιστημόνων υγείας, που είναι απόλυτα αναγκαία. Έχω παρακολουθήσει πολλά συνέδρια και μπορώ να πω ότι έχω μάθει πολλά μέσα από αυτά.
Παράλληλα όμως με βάση τις δικές μου ιδεολογικές και πολιτικές απόψεις για την υγεία, έχω κάνει παρατηρήσεις και παρεμβάσεις και όσον αφορά στον τρόπο διεξαγωγής τους και το κοινωνικό περιεχόμενό τους, π.χ. η συμμετοχή με πληρωμή.
Αυτό που θέλω να επισημάνω στην ερώτησή σου είναι ότι σε κάθε συνέδριο σημαντικό ρόλο παίζει το ποιος είναι ο διοργανωτής και η οργανωτική επιτροπή, ποιος ο συγκεκριμένος σκοπός και ποιος ο χρηματοδότης. Και οι τρεις παράγοντες παίζουν καθοριστικό ρόλο. Είναι γνωστό ότι σχεδόν όλα τα συνέδρια χρηματοδοτούνται από φαρμακευτικές ή άλλες εταιρίες του χώρου της υγείας, οι οποίες φυσικά έχουν τα δικά τους οικονομικά οφέλη, τις δικές τους απαιτήσεις και δυστυχώς μερικές φορές και διαπλοκές με γιατρούς και με άλλους παράγοντες. Πιστεύω ότι, ακριβώς επειδή τα συνέδρια είναι
αναγκαία, πρέπει να διοργανώνονται από εγκεκριμένες επιστημονικές εταιρείες, με βάση τις σύγχρονες ανάγκες των επιστημόνων και τις νέες γνώσεις, και να χρηματοδοτούνται από το κράτος. Υπήρξα πρόεδρος οργανωτικής επιτροπής σε τρία συνέδρια που κάναμε στο τότε ΙΚΑ και θεωρώ τιμή μας το ότι διεκδικήσαμε από τον τότε διοικητή του ΙΚΑ να αναλάβει το ΙΚΑ τα έξοδα του συνεδρίου πράγμα που πετύχαμε. Είναι και αυτό ένα σοβαρό πολιτικό και ιδεολογικό θέμα.
Γνωρίζουμε τα βιβλία σου «Μάνα...» έναν ύμνο στη γυναίκα και τη γέννα, το «Προμηθέων τόποι», έμμετρο, με ιστορικά γεγονότα, την εκτέλεση στο Μονοδέντρι και το Μακρονήσι. Το «Σπιναλόγκα βωμός και Ασκληπιείο» επίσης έμμετρο με αναφορά στους λεπρούς και την Ιατρική και το βραβευμένο διήγημα «Χωρίς πατρίδα» στους μετανάστες. Τι άλλο σκέπτεσαι να μας εκθέσεις λογοτεχνικά στο μέλλον;
Μ.Α.Χ.: Έχω αδημοσίευτα ποιήματα «της νιότης και της ωριμότητας», και σκέπτομαι να τα δημοσιεύσω. Τώρα, επειδή είμαι και γιαγιά, νοιώθω την ανάγκη να γράψω αληθινά παραμύθια, για τα εγγόνια μου και τα άλλα παιδιά, από τη ζωή στο χωριό, με βάση δικές μου αναμνήσεις από τα παιδικά μου χρόνια. (Όλα τα βιβλίο που έχω γράψει βασίζονται σε αληθινές ιστορίες). Δεν ξέρω αν θα το καταφέρω, σκέπτομαι να το προσπαθήσω.
Σ’ ευχαριστώ ειλικρινά μέσα απ’ την καρδιά μου γι’ αυτήν την συνέντευξη.
Καλή και δημιουργική συνέχεια στις προσπάθειες σου!
