Πώς ξεκίνησε η όλη ιστορία; Το πνεύμα των χίπις, πιο παλιά των λούμπεν, συνδύαζαν τη γραφικότητα με τη λιτότητα. Το πιο σημαντικό, ίσως του όλου αυτού θέματος, ήταν μια διάχυτη ανεκτικότητα στο «αδοκίμαστο, το απ' αλλού φερμένο» (Ελύτης).
Η ουσιαστικότερη συμβολή της περιοχής στην πολιτιστική και κοινωνική ζωή της χώρας -αλλά και του υπόλοιπου κόσμου μας- συνίσταται στην εμπύρετη απόπειρα αποκοπής από το κατεστημένο, τον κομφορμισμό και τον καταναλωτισμό της καπιταλιστικής Αμερικής. Με τον δικό τους ιδιαίτερο τρόπο οι χίπις του '60 όχι μόνο αμφισβήτησαν την ακαμψία των κοινωνικών ρόλων, τα στερεότυπα των φύλων, τη βία του πολέμου του Βιετνάμ, αλλά δημιούργησαν και μια ουτοπία απόκληρων ειρηνιστών. Η μετέπειτα αποτυχία του «πειράματος» αυτού μπορεί να αποτελεί αφετηρία πολλών προβληματισμών, η επιρροή της ψυχεδέλειας όμως (ως εκφραστικού μέσου και ως στάσης ζωής) στην εξέλιξη του ροκ αποδεικνύει ότι το «πείραμα» δεν ήταν μάταιο.
Εάν αναρωτηθούμε, τι σχέση μπορεί να έχουν όλα αυτά πια στις μέρες μας, σε όσα βιώνουμε, η απάντηση είναι: «πολλά και τίποτα». Κι αυτό γιατί συνηθίσαμε στο ουδέτερο, ανιστόρητο και, πολλάκις, αποκομμένο μικρόκοσμό μας. Βολευόμαστε και νιώθουμε ασφαλείς έτσι.
Τις πιο πάνω σκέψεις επιλέγω ή καλύτερα με… επιλέγουν, καθώς αρχίζω να γράφω τη βιβλιοκριτική για το νέο μυθιστόρημα του καλού συγγραφέα Θεόδωρου Γρηγοριάδη, με τίτλο «Ζωή μεθόρια».
Η Ζωή, μια νεαρή γυναίκα από τη Θεσσαλονίκη, ξεκινάει μια καινούρια ζωή ως καθηγήτρια στη Θράκη, αρχές της δεκαετίας του ογδόντα. Όμως ό,τι φοβάται πιο πολύ στη ζωή της επαναλαμβάνεται σαν κακή φάρσα: οι άντρες που σχετίζονται μαζί της δεν έχουν καλό τέλος. Κι αυτή τη φορά πρέπει να προστατεύσει τον Γιάννη, τον νεαρό καπετάνιο που ταξιδεύει στα πέλαγα και την αναζητάει με πάθος κάθε φορά που πιάνει στεριά.
Στη μεθόριο, δες και ακριτική ελληνική επαρχία Θράκης - Μακεδονίας, η Ζωή αναμετριέται με την καινούρια της ιδιότητα ενώ συνάμα συγκρούεται, ως ασυμβίβαστη φοιτήτρια της μεταπολίτευσης, με όσους προσπαθούν να τη φέρουν στα δικά τους μέτρα.
Όλοι λατρεύουν και φοβούνται τον παρορμητισμό της Ζωής, που πούλαγε μεν τις εφημερίδες του «Ρήγα Φεραίου» στη Φιλοσοφική του ΑΠΘ, όμως θέτει πια σε εφαρμογή τις ιδέες της ανεξαρτησίας και της προσωπικής της ελευθερίας. Ιδέες οι οποίες την οδηγούν σε μια μεθοριακή συνθήκη που τη γεμίζει αλλά και την τραυματίζει. Ο συνομήλικος Καβαλιώτης εραστή της, με τον οποίο συνδέονται κυρίως στο "καλό κρεβάτι", αντιλαμβάνεται την όποια αντίφαση ή προσπάθεια για συμβατικότητα της ηρωίδας, ενώ διδάσκουν και οι δυο σε σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ορεστιάδα, στο Διδυμότειχο και στην Ξάνθη.
Η Ζωή κινείται λοιπόν στη γεωγραφική μεθόριο της Ελλάδας διαβάζοντας αχόρταγα αγγλοσαξονική λογοτεχνία, βλέποντας στις Κινηματογραφικές Λέσχες Βισκόντι ή Όσιμα, ακούγοντας Joy Division, Talking Heads, Specials κ.ά. και από ελληνικά μόνο τα «Σκουριασμένα χείλη» του Κραουνάκη.
Αποφεύγει καθετί το σίγουρο, ντρέπεται που κατέληξε δημόσια υπάλληλος, καταδικάζει τον αποκλεισμό των Πομάκων... Έτσι έρχεται σε ρήξη με το σχολικό περιβάλλον και τον επαρχιακό περίγυρο, και απομακρύνεται από την αρχιτεκτόνισσα φίλη της που ψηφίζει ΠΑΣΟΚ και ακολουθεί τον δρόμο των κοινωνικών ευκαιριών και της γκλαμουριάς.
Η Ζωή χάνει τον έλεγχο της ζωής της μετά από σοβαρό ατύχημα, πέφτει σε κατάθλιψη, παγώνει συναισθηματικά και γίνεται μια γυναίκα χαοτική, σε μόνιμο πανικό. Βρισκόμαστε πια στα 1987, και η πρωταγωνίστρια του Γρηγοριάδη γράφει στο ημερολόγιό της: «Ένιωθα ότι έμπαινα σε μια νέα εποχή όπου στραγγαλίζονταν οι ιδέες και οι σχέσεις, κι ότι εγώ ήμουν ένα σύμπτωμά της».
Ο Γρηγοριάδης συλλαμβάνει τις συναισθηματικές μεταπτώσεις της, καθώς και το πνεύμα της εποχής της που αλλάζει. Εδώ, όπως και στο κλασικό πια «Παρτάλι» διαφαίνεται η πολύτιμη συνεισφορά του συγγραφέα να αποτυπώσει έξοχα το προφίλ της γενιάς «που είχε αναγάγει σε θεωρία τον έρωτα και πολλές φορές τον εξασκούσε αμήχανα…»
Σαφώς η «Ζωή μεθόρια» είναι αξιόλογο μυθιστόρημα, με τον συγγραφέα να κερδίζει το στοίχημα. Ωστόσο, θα ήθελα να σπάνε λίγο οι λέξεις και οι φράσεις με τρόπο που η γραφή να μη θυμίζει στημένο ιλουστρασιόν κινηματογράφο του ’60.
Το μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη, Ζωή μεθόρια, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη. Πρώτη εκτύπωση το 2015.
