Μετά την κοινωνική κωμωδία «550», ο Σταμάτης Πακάκης συνεχίζει την τόσο ενδιαφέρουσα και δημιουργική καλλιτεχνική του πορεία με το έργο του Γιάννη Ρίτσου «Η Σονάτα του Σεληνόφωτος» που κάνει πρεμιέρα στις 14 Φεβρουαρίου 2020 στο θέατρο Faust. Η Σονάτα του Σεληνόφωτος (1956) εμπεριέχεται στην ποιητική συλλογή του Γιάννη Ρίτσου, «Τέταρτη Διάσταση», και είναι το έργο με το οποίο έλαβε κρατικό βραβείο ποίησης.
Στην παράσταση: με τη συνοδεία της Σονάτας του Σεληνόφωτος του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν (το πρώτο μέρος αυτής) παρακολουθούμε να ξεδιπλώνεται μπροστά μας η ιστορία της ηλικιωμένης γυναίκας. Η γυναίκα εξομολογείται σε έναν νέο την ιστορία, τη δική της και της χώρας μας. Η κοινωνία αλλάζει και προχωρά δυναμική. Ο χρόνος φεύγει αδίστακτος δίχως να μένει χώρος για ζωή.
Οι συντελεστές της παράστασης μιλούν για το έργο και τα πρόσωπα...
Στην παράσταση: με τη συνοδεία της Σονάτας του Σεληνόφωτος του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν (το πρώτο μέρος αυτής) παρακολουθούμε να ξεδιπλώνεται μπροστά μας η ιστορία της ηλικιωμένης γυναίκας. Η γυναίκα εξομολογείται σε έναν νέο την ιστορία, τη δική της και της χώρας μας. Η κοινωνία αλλάζει και προχωρά δυναμική. Ο χρόνος φεύγει αδίστακτος δίχως να μένει χώρος για ζωή.
Οι συντελεστές της παράστασης μιλούν για το έργο και τα πρόσωπα...
Σταμάτης Πακάκης
Πώς προέκυψε η ιδέα;
Σταμάτης Πακάκης: «Η Σονάτα του Σεληνόφωτος» ήταν κεραυνοβόλος έρωτας με την πρώτη ανάγνωση. Ήρθα σε πρώτη επαφή με το συγκεκριμένο ποίημα όταν ήμουν μαθητής Γ' Λυκείου στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Αισθάνομαι τυχερός. Τότε δεν είχα στο μυαλό μου πως κάποια στιγμή θα το σκηνοθετούσα. Με γοήτευαν οι εικόνες που δημιουργεί ο Γιάννης Ρίτσος. Όσο κάναμε την ανάλυση του ποιήματος στο σχολείο είχα δημιουργήσει την εικόνα της Γυναίκας στο μυαλό μου, το σπίτι της, τα αντικείμενα της... το έβλεπα σαν ταινία!
Ανά καιρούς επέστρεφα σε αυτό το ποίημα «ακούγοντας» το κυρίως από τη Μελίνα Μερκούρη. Από τη στιγμή που η σκηνοθεσία μπήκε σαν μικρόβιο μέσα μου ήταν το ποίημα που ήθελα να σκηνοθετήσω και να του δώσω τη δική μου αισθητική δημιουργώντας ένα θεατρικό έργο για δύο ηθοποιούς.
Ποιες δυσκολίες είχε αυτό το εγχείρημα και πώς τις ξεπεράσατε;
Σ.Π.: Δε θα έλεγα πως υπήρξαν δυσκολίες. Έγινε προσωπική μελέτη του κειμένου και ανάλυση αυτού καθώς και μελέτη της ζωής του Ρίτσου. Διάβασα κάθε πληροφορία που έβρισκα για το έργο αυτό. Στην πορεία έκανα πρόταση συνεργασίας στην ηθοποιό Μαρία Τζανουκάκη και μέσα από ακρόαση επέλεξα τον ηθοποιό Τάσο Χρυσόπουλο που ενσαρκώνει τον Νεαρό ακροατή της εξομολόγησης της Γυναίκας της Σονάτας.
Έμεινα πιστός στο κείμενο και έλαβα υπόψιν μου τη ζωή του Γιάννη Ρίτσου, όπως υποσχέθηκα και στην Έρι Ρίτσου. Εδώ οφείλω ένα ευχαριστώ στην κυρία Ρίτσου διότι χωρίς να με γνωρίζει αγκάλιασε την επιθυμία μου να σκηνοθετήσω τη «Σονάτα του Σεληνόφωτος».
Το γεγονός ότι το ποιητικό έργο βρίθει σχημάτων λόγου (παρομοιώσεις, μεταφορές, αντιθέσεις, συνεκδοχές, υπαλλαγές, προσωποποιήσεις...) σας εξυπηρέτησε στη θεατρική του παραστασιοποίηση ή το αντίθετο;
Σ.Π.: Όλες οι εικόνες που δημιουργούνται μέσα από τα σχήματα λόγου μπορώ να πω πως με περιόρισαν σκηνοθετικά διότι είναι τόσο έντονες και τόσο πλήρης ο λόγος που εγώ απλώς τις ακολούθησα, χωρίς υπερβολές, σαν να ήταν οι οδηγίες του Γιάννη Ρίτσου μέσα από την προσωπική σκηνοθετική μου ματιά. Πέρα από τον σκηνοθετικό πρόλογο και επίλογο του έργου, οι εικόνες που δημιουργεί και κυρίως οι πορεία αυτών σε οδηγούν αβίαστα στο τί να κάνεις.
Εκεί που θα δει ο θεατής τη σκηνοθετική μου μάτια, πέραν της χωροταξίας, της αισθητικής μου, των πολιτικών μου απόψεων κ.λ.π. είναι ο ρόλος του Αφηγητή και του βουβού ρόλου του Νεαρού που τους έχω συνενώσει δημιουργώντας έναν ρόλο που Μπρεχτικά κλείνει το μάτι στους θεατές και δημιουργεί ψευδαισθήσεις. Ένας ρόλος που περνάει από τον Θάνατο και το Ερωτικό απωθημένο της Γυναίκας μέχρι τη φωνή του παρελθόντος και τον γιο που ποτέ δεν είχε...
Συμφωνείτε με την άποψη ότι ο ποιητής εδώ μας «οδηγεί» στα μεγέθη της αρχαίας ελληνική τραγωδίας;
Σ.Π.: Συμφωνώ πως δημιουργεί ένα αριστούργημα ελληνικής ποίησης και λογοτεχνίας που ήδη χαρακτηρίζεται ως κλασσικό.
Τι θα θέλατε να κρατήσει ο θεατής μετά την «αυλαία»;
Σ.Π.: Ο θεατής θα ήθελα να εντοπίσει τη σημειολογία του έργου καθώς και την κινησιολογική-μουσική διάσταση της παράστασης. Θα ήθελα μέσα από την παράσταση μας να έρθει σε επαφή με αυτό το αριστουργηματικό ποίημα του Γ. Ρίτσου, εάν δεν το ξέρει ήδη, και να γίνει μάρτυρας της εξομολόγησης μιας αριστοκρατικής καταγωγής, ηλικιωμένης ποιήτριας, θρησκευτικών ποιημάτων της Ελλάδας του 60' που μέσα από εκείνη πληροφορούμαστε για την κοινωνικοπολιτική κατάσταση της χώρας μας καθώς και τους ρόλου της γυναίκας.
Θα είμαι χαρούμενος αν ο θεατής μπορέσει να αναγνωρίσει κάποια γυναίκα του δικού του κύκλου στο πρόσωπο της Γυναίκας της Σονάτας.
Θα είμαι χαρούμενος αν ο θεατής μπορέσει να αναγνωρίσει κάποια γυναίκα του δικού του κύκλου στο πρόσωπο της Γυναίκας της Σονάτας.
🌕
Μαρία Τζανουκάκη
Μιλήστε μας με λίγα λόγια για το ρόλο σας:
Μαρία Τζανουκάκη: Η Γυναίκα με τα μαύρα στη σονάτα του σεληνόφωτος του Ρίτσου είναι κατά τη γνώμη μου μία τραγική μορφή. Αποτελεί παράλληλα το θύτη και το θύμα της δικής της ζωής. Οι επιλογές της που την καθόρισαν την καταδικάζουν στην ερήμωση. Υπήρξε «απρόσιτη» και «ανένδοτη» στις απόψεις της και κέρδισε την ατελείωτη μοναξιά.
Ποιες οι προκλήσεις αυτού του εγχειρήματος;
Μ.Τ.: Για μένα αρχικά ήταν το πυκνό και γεμάτο εικόνες κείμενο, καθώς και η ψυχοσύνθεση της ηρωίδας. Με την πάροδο του χρόνου προστέθηκε και ο αγώνας της μεγάλης Ποίησης ενάντια στον αυτοματισμό της εποχής μας.
Συμφωνείτε με την άποψη ότι ο ποιητής εδώ μας «οδηγεί» στα μεγέθη της αρχαίας ελληνική τραγωδίας;
Μ.Τ.: Συμφωνώ απόλυτα. Οι ήρωες της σονάτας έχουν τελείως διαφορετική οπτική για τα πράγματα αλλά όπως και στην τραγωδία έχουν και οι δύο δίκιο.
Η γυναίκα είναι ηλικιωμένη, τσακισμένη από τις επιλογές της αλλά και αμετακίνητη από τις απόψεις της σαν ένας θηλυκός Κρέοντας στην Αντιγόνη που ακόμη και όταν τα έχει χάσει όλα μετανιώνει μεν αλλά δεν μετακινείται.
Η γυναίκα είναι ηλικιωμένη, τσακισμένη από τις επιλογές της αλλά και αμετακίνητη από τις απόψεις της σαν ένας θηλυκός Κρέοντας στην Αντιγόνη που ακόμη και όταν τα έχει χάσει όλα μετανιώνει μεν αλλά δεν μετακινείται.
Ο άνδρας είναι νέος, δυναμικός, έρχεται σε επαφή με την «παρακμή μιας εποχής» που αποτελεί η γυναίκα και αποφασίζει ως νέος Ηρακλής Μαινόμενος να συνεχίσει το δρόμο του στην «πολιτεία».
🌕
Τάσος Χρυσόπουλος
Μιλήστε μας με λίγα λόγια για το ρόλο σας
Τάσος Χρυσόπουλος: Ο ρόλος μου στην αρχή και στο τέλος είναι αυτός του Αφηγητή. Κατά την διάρκεια της παράστασης αλλάζω μορφές και πρόσωπα. Για παράδειγμα μπορεί να γίνω ο Θάνατος που καραδοκεί να πάρει τη Γυναίκα με τα μαύρα, μπορεί να γίνω ο κρυφός πόθος της που δεν εξέφρασε ποτέ ή η Εξουσία που την υποτάσσω. Με λίγα λόγια ο ρόλος μου είναι ένα Αερικό που κινεί τη Γυναίκα με αόρατα νήματα.
Ποιες οι προκλήσεις αυτού του εγχειρήματος;
Τ.Χ.: Οι προκλήσεις είναι πολλές. Για μένα είναι μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Είναι ένα "μεγάλο" κείμενο και καλούμαστε με την Μαρία και σύμφωνα με την σκηνοθετική ματιά και βοήθεια του Σταμάτη, να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες για να αποδοθεί με καθαρότητα, το δυνατό του θέμα.
Συμφωνείτε με την άποψη ότι ο ποιητής εδώ μας «οδηγεί» στα μεγέθη της αρχαίας ελληνική τραγωδίας;
Τ.Χ.: Θα συμφωνήσω με αυτή την άποψη διότι όπως στην αρχαία τραγωδία το θέμα είναι συμπαντικό και πανανθρώπινο και ο δρόμος των τραγικών ηρώων προκαθορισμένος, έτσι και στο ποίημα του Ρίτσου εμπεριέχονται στοιχεία αρχαίας ελληνικής τραγωδίας.
🌕
Συντελεστές
Σκηνοθεσία-Μουσική & Κινησιολογική Επιμέλεια: Σταμάτης Πακάκης
Βοηθός Σκηνοθέτη-Χορογραφία: Νικόλας Μαρμαράς
Φωτισμοί-Φωτογραφίες-Video: Αναστασία Λουκρέζη
Σκηνικά-Κοστούμια: Νίκος Παπάζογλου
Mua: Cathy Jones
Επικοινωνία: Νατάσα Παππά
Παίζουν:
Μαρία Τζανουκάκη
Τάσος Χρυσόπουλος
Κάθε Παρασκευή στις 21:00, για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων, στο Faust, Αθηναΐδος 12 και Καλαμιώτου 11, Κέντρο, Αθήνα, 2103234095, 6946680633
Διάρκεια: 60 λεπτά
