Παρακολουθώντας το έργο, κι αφού πλέον έχουν ολοκληρωθεί οι παραστάσεις και δε φοβάμαι ότι θα «προδώσω» κάτι, δε μπορώ να μη σταθώ στο καίριο σημείο, το κέντρο του: την αυτοχειρία. Πολλά έργα βεβαίως -μυθοπλασίες, θεατρικά, κ.ο.κ.- πραγματεύονται το απονενοημένο διάβημα είτε ως σκέψη, είτε ως πράξη, είτε ως επίπτωση. Διάφοροι λόγοι ενδεχομένως ωθούν κάποιον προς τα 'κει, όμως σκέφτομαι τις επιμέρους αποχρώσεις που έχει το θέμα.
Συναντάμε ήρωες που ήθελαν αλλά δεν το έπραξαν τελικά, αυτούς που έπραξαν όμως απέτυχαν και τους άλλους που τερμάτισαν τη ζωή τους -οι πιο «μεταφυσικοί» θα πουν ότι πέρασαν αυτοβούλως στην άλλη διάσταση. Συναντάμε πρόσωπα που βουτάνε το μαχαίρι και το καρφώνουν στην καρδιά -τραβούν τη σκανδάλη έχοντας το όπλο στον κρόταφο- και χαρακτήρες που αυτοκαταστρέφονται μέρα τη μέρα, που αργοσβήνουν αρνούμενοι να αλλάξουν για να κερδίσουν τη ζωή τους. Συναντάμε αυτούς που επιλέγουν την αυτοκτονία έχοντας «σώας τας φρένας» αλλά και εκείνους που καταλήγουν εκεί μέσα από ψυχικές διαταραχές, ειδικές παθολογίες ή τρέλα· συν όσους δεν επιθυμούν στην ουσία το θάνατο αλλά οδεύουν ή φτάνουν εκεί αποτέλεσμα λανθασμένης εκτίμησης (πάντα καραδοκεί ένα μοιραίο λάθος) ή μέγιστης ανάγκης να τραβήξουν την προσοχή (ακόμα κι αν θα είναι το τελευταίο πράγμα που θα κάνουν), κ.ά.
Ακολούθως, αναρωτιέμαι αν η αυτοχειρία είναι αδυναμία ή δύναμη. Αν αναλογιστεί κανείς ότι ο άνθρωπος είναι προγραμματισμένος να επιβιώνει (no matter what) τότε μιλάμε για παραφύση δράση αλλά αποφασίζω ότι πρόκειται για τεράστιο θέμα και δεν εξακολουθώ.
Στο «Κορίτσι διαμάντι» γνωρίζουμε μια γυναίκα σκεπτόμενη, εντελώς λογική και σώφρων. Δεν παραλογίζεται, δεν έχει χάσει τίποτα από την ύπαρξή της (τελικά), δε διακατέχεται από μανίες και, υπό αυτό το πρίσμα, είναι απολύτως αναμενόμενη η κατάληξη-απόφαση της να μην τολμήσει το βήμα στο κενό, όπως και όλες οι ενδιάμεσες αμφιταλαντεύσεις της που την κάνουν αναποφάσιστη. Ο συγγραφέας εδώ έχει λειτουργήσει πολύ ορθά σε συνάρτηση με την ηρωίδα του· την «αφήνει» να εξομολογηθεί, να κάνει τους απολογισμούς της, την ανασκόπηση της, να «δει» τα λάθη, τις χασούρες... και κάπου εκεί να εκτιμήσει και τα κέρδη της ήτοι έχει υγεία, ομορφιά, αρτιμέλεια, μέλλον... Τελικώς, να εκτιμήσει την υπέρτατη αξία της ζωής, όπως κι αν έχει έρθει κι ανεξάρτητα από το τί έχει συμβεί.
Κάπου εκεί βρίσκεις και το μήνυμα αυτού του κοινωνικού δράματος.
Δείτε τι λέει η Σάρα Τερζή για την ηρωίδα στην Λυδία Καραθανάση που τη συνάντησε στο θέατρο Αλκμήνη.
Σάρα Τερζή: Παρόλο που στο τέλος βλέπουμε την ανατροπή, όταν φτάνει κανείς σε αυτό το σημείο, νομίζω πως είναι πάρα πολύ δύσκολο να σκεφτεί τι αφήνει πίσω του. Είναι απίστευτα λοιπόν τα δικαιώματα που αποκτά κάποια που έχει αποφασίσει να δώσει τέλος στην ζωή της γιατί εν τέλει όλα συγχωρούνται. Μπορείς να κάνεις τα πάντα και όλοι να σου δώσουν άφεση αμαρτιών. Ίσως αυτό το κορίτσι να μην είχε ποτέ δικαιώματα. Έχει όμως δικαίωμα στο θάνατο. Και αυτό το δικαίωμα δεν μπορεί κανείς να σου το στερήσει.
Είδαμε όμως ότι στο τέλος, σκεπτόμενη τη μητέρα της, δεν αυτοκτόνησε.
Σ.Τ.: Η μάνα για ακόμη μια φορά την γύρισε πίσω. Για ακόμα μια φορά η μάνα ήταν εμπόδιο. Ήταν η θηλιά στο λαιμό της. Η απόλυτη χειραγώγηση που της στέρησε μέχρι και το δικαίωμα στο θάνατο. Η Αγγέλα λυπήθηκε τη μητέρα της και δεν αυτοκτόνησε.
Κεντρικός άξονας της ιστορίας είναι η σχέση μητέρας και κόρης. Πώς πιστεύεις ότι πρέπει να είναι αυτή η σχέση; Ποια είναι η ιδανική σχέση μητέρας - κόρης;
Σ.Τ.: Μία σχέση αγάπης, η οποία διυλίζεται μέσα από μία ισορροπία. Νομίζω ότι δεν υπάρχουν ιδανικές σχέσεις. Θεωρώ ότι οι δρόμοι που ακολουθείς σε σχέση με το παιδί σου είναι ίσως πιο σωστοί, πιο αληθινοί. Η αγάπη έχει δύναμη. Μία αγάπη που αυτό το κορίτσι δεν ένιωσε ποτέ.
Άρα δεν αγαπούσε η μία την άλλη; Ή αγαπούσαν με λάθος τρόπο;
Σ.Τ.: Πιστεύω αγαπούσαν με λάθος τρόπο. Και πολλοί άνθρωποι τελικά πιστεύω αγαπούν με λάθος τρόπο. Κι αυτό γιατί δεν μπορούμε να δεχτούμε πως αυτό που αγαπάμε δεν μας ανήκει, δεν είναι δικό μας, δεν είναι κτήμα μας. Δεν μπορούμε να το δεχτούμε έτσι όπως είναι. Πολλές φορές μέσα από τη σχέση με τα παιδιά μας τιμωρούμε τον ίδιο μας τον εαυτό. Και όπως λέει και στο έργο «έτρεμαν τις ίδιες τους τις πράξεις, μισούσαν την πορεία της ίδιας τους της ζωής». Αυτό το παιδί λοιπόν, ήταν το εξιλαστήριο θύμα. Πιστεύω ότι δεν υπάρχουν ιδανικές σχέσεις, ούτε συνταγές για επιτυχημένες σχέσεις. Λάθη γίνονται. Σημασία όμως έχει να υπάρχει αγάπη και ισορροπία. Να σέβεσαι τη διαφορετικότητα και την ύπαρξη του άλλου.
Βλέπουμε την Αγγέλα να περιγράφει σε ένα μεγάλο ποσοστό την πράξη του έρωτα ως αντίδραση απέναντι σε όλα τα κοινωνικά και οικογενειακά στερεότυπα, χρησιμοποιώντας τη χαρακτηριστική φράση «Έδωσα σκαμπίλι στην κοινωνία και τσάκισα το χέρι μου». Άρα στην πραγματικότητα μήπως δεν ήθελε να προβεί σε αυτή την πράξη;
Σ.Τ.: Ουσιαστικά, ό,τι αγάπησε την πρόδωσε. Ο Σάββας ήταν ο άντρας που θεωρώ ότι τον ήθελε. Της άρεσε. Ωστόσο, και η ίδια η Αγγέλα έψαχνε να βρει μέσα από τους άλλους την αφορμή να τιμωρήσει τον ίδιο της τον εαυτό. Στην πραγματικότητα, ποτέ δεν πίστεψε ότι μπορεί ένας άνθρωπος να την αγαπήσει. Είτε αυτός ήταν ένας άντρας, είτε ήταν μία φίλη. Δεν μπορούσε να πιστέψει στην αγάπη. Πήρε αυτό που ήθελε από το Σάββα. Θέλησε τον έρωτα από αντίδραση. Τον ένιωσε και μάλιστα βίαια θα έλεγα, σε ένα φτηνό ξενοδοχείο που όταν κοίταξε μέσα της ένιωσε τόσο μόνη! Αλλά πάντα θεωρώ ότι η αφορμή ήταν η αυτοτιμωρία. Για κάποιο λόγο ένιωθε ένοχη. Ένιωθε ότι εκείνη έφταιγε που δεν την αγαπούσαν. Ότι δεν έχει αξία η ζωή της, πως δεν αξίζει να την αγαπήσουν.
Η καλύτερη της φίλη, η Αριστέα, παντρεύτηκε τον παραλίγο πατέρα του παιδιού της, το Σάββα. Και ξέρεις Σάρα, κάπου εδώ τρυπώνει το ζήτημα της φιλίας και ακόμα περισσότερο της φιλίας μεταξύ γυναικών. Υπάρχει φιλία;
Σ.Τ.: Προσωπικά, να πω ότι νιώθω πάρα πολύ ευλογημένη ως προς τη φιλία. Έχω δώσει κι έχω πάρει πολλή αγάπη. Έχω φιλίες χρόνων και μάλιστα πολύ δοκιμασμένες. Και ξέρεις, ο φίλος δεν φαίνεται μόνο στη λύπη. Φαίνεται και στη χαρά. Στη χαρά σου που μπορεί και να την ζηλέψει.
Τελικά η Αγγέλα με την Αριστέα ήταν φίλες;
Σ.Τ.: Όχι. Γιατί όπως είπε και η Αγγέλα στην αρχή την ζήλευε την Αριστέα. Θεωρώ ότι άνθρωπος που δεν έχει πάρει από παιδί αγάπη, δεν μπορεί να δώσει αγάπη. Η ψυχή είναι σαν μία χοάνη. Ρίχνεις μέσα αγάπη αλλά δεν έχει πάτο, είναι απύθμενη. Κι έτσι, δεν μπορεί να ξεχειλίσει η αγάπη για να βγει προς τα έξω και να δώσεις. Άρα θεωρώ ότι και η ίδια η Αγγέλα δεν μπορούσε να δώσει σε μία φιλία.
Πιστεύω ότι υπάρχει φιλία. Δεν είναι σπάνιο να βρεις φίλους. Εγώ νιώθω πραγματικά πολύ ευλογημένη. Ωστόσο, οι σχέσεις δοκιμάζονται, αλλάζουν οι ανάγκες και τα θέλω. Αλλιώς είναι οι φιλίες όταν είσαι δεκαπέντε, αλλιώς όταν είσαι είκοσι κι αλλιώς στα τριάντα. Στο τέλος μένει το απόσταγμα.
Σάρα, η Αγγέλα, παρομοιάζει τον εαυτό της με μία κούκλα μέσα σε ένα μουσικό κουτί...
Σ.Τ.: Είναι πια μεγάλη κοπέλα και ανατρέχει στην κούκλα μέσα στο μουσικό κουτί. Παρομοιάζει τον εαυτό της με μία κούκλα. Είναι όλη η εξωτερική της εικόνα. Στην πραγματικότητα, είναι ένα πλάσμα φυλακισμένο, εγκλωβισμένο που άλλοι ορίζουν την ζωή του. Όπως αυτή η κούκλα μέσα στο κουτί. Περιμένει κάποιος άλλος να της ανοίξει το κουτάκι. Κάποιος άλλος να την κουρδίσει, να κινήσει τα νήματα της ζωής της. Η κούκλα συμβολίζει την αθωότητα, τα παιδικά της χρόνια. Το περίβλημα, την εξωτερική της εικόνα. Μέσα στην ψυχή της υπάρχει το απόλυτο κενό και ζει σε μία φυλακή. Μία φυλακή που έχουν ορίσει οι άλλοι. Όλοι οι άλλοι πλην εκείνης, που δεν της έδωσαν ποτέ το δικαίωμα της επιλογής. Είναι ένα κορίτσι άλλης εποχής. Χρονολογικά τοποθετείται σε ένα κάδρο δεκαετίας του '60. Ωστόσο, η χειραγώγηση υπάρχει και στη σημερινή εποχή με πολύ διαφορετικό βέβαια τρόπο.
Σάρα, η αυτοκτονία είναι δειλή ή γενναία πράξη;
Σ.Τ.: Νομίζω ότι είναι και τα δύο. Δειλία μπορεί να θεωρηθεί το γεγονός ότι σε όλη την πορεία της ζωής σου δεν έχεις καταφέρει να σταθείς στα πόδια σου και αφήνεις το φόβο να κυριαρχεί και να ορίζει τις πράξεις σου. Κι έτσι να αντιμετωπίζεις τη ζωή με δειλία. Το να στέκεσαι όμως μπροστά στο θάνατο, σ' αυτή την κόψη μεταξύ ζωής και θανάτου θεωρώ ότι θέλει δύναμη.
