koukidaki: Η γελάδα

Η Γελάδα του Ναζίμ Χικμέτ είναι αλληγορικό συμβολικό παραμύθι, κοινωνική σάτιρα και λαϊκή παραβολή του σπουδαίου Τούρκου δημιουργού που παίζεται για δεύτερη χρονιά στο θέατρο Altera Pars σε σκηνοθεσία Πέτρου Νάκου, κάθε Σάββατο στις 21.00 και Κυριακή στις 19.30. Αν και γράφτηκε το 1956 ο ποιητής μιλάει μέσα από το έργο του στο σήμερα, λες και δεν έχει αλλάξει τίποτα.

Μήπως πράγματι, δεν έχει αλλάξει τίποτα; Μήπως ακόμη οι άνθρωποι ψάχνουν για έναν από μηχανής θεό να τους «σώσει» από την πραγματικότητα που δεν τους ικανοποιεί;

Για την παράσταση γράφει η Κωνσταντίνα Αναστασοπούλου...

Η «Γελάδα» είναι μια παράσταση με μια όμορφη εναλλακτική παρουσίαση και αρκετούς συμβολισμούς. Με πολύ κατανοητό τρόπο όμως, βλέπουμε το κυνήγι μιας οικογένειας για ευτυχία η οποία εξαρτάται από τα υλικά αγαθά. Μέσα από αυτή την πορεία τους, παρατηρούμε ξεκάθαρα τη διάβρωση του χαρακτήρα τους αλλά και των σχέσεών τους.

Η οικογένεια παίρνει μια αγελάδα που αρμεγοντάς τη νομίζουν ότι θα τους λύσει όλα τα προβλήματα και θα τους φέρει την ευτυχία· τελικά αποδεικνύεται ότι η γελάδα τούς αρμέγει συναισθηματικά και όχι μόνο.

Έτσι λοιπόν οι θεατές ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια αλήθεια που ενώ τη γνωρίζουμε την προσπερνάμε και δεν είναι άλλη από τη ματαιότητα αυτού του συνεχούς κυνηγητού για την οικονομική και κοινωνική μας εξέλιξη χάνοντας όμως στη διαδρομή τον εαυτό μας.

«Η Γελάδα» είναι μια αλληγορία για την εξάρτηση του σύγχρονου ανθρώπου από τον καταναλωτισμό και την παράλογη πρόσδεση της ανθρώπινης ευτυχίας στην απόκτηση υλικών αγαθών. Αποτελεί μια βαθιά κοινωνική κριτική, για την εξώθηση των ανθρώπων σ’ ένα μάταιο κυνήγι, ένα αέναο και εξαντλητικό ανταγωνισμό για οικονομική και κοινωνική ανέλιξη. Τα πρόσωπα του Χικμέτ αναδύονται γλαφυρά, μέσα από το λυρικό συμβολισμό τους. Είναι ταυτοχρόνως αρχετυπικά σύμβολα και καθημερινοί άνθρωποι πλασμένοι με τρυφερότητα και στοργή, από έναν άνθρωπο που αγάπησε βαθιά τους ανθρώπους, αγωνίστηκε και αφιέρωσε τη ζωή του στην υπεράσπιση της ελευθερίας τους.

Η υπόθεση:

Μια μικροαστική οικογένεια με μεγάλα όνειρα για κοινωνική ανέλιξη, για καταξίωση, για πρόοδο και προκοπή, η μάνα, η κόρη, ο γιος... Ονειρεύονται ένα καλύτερο αύριο.

Η μάνα θέλει το καλύτερο για τα παιδιά της και τα παιδιά φορτώνονται τις προσδοκίες και τις επιθυμίες της μητέρας τους. Η κόρη θα γίνει σπουδαία καλλιτέχνης της όπερας και ο γιος ο μεγαλύτερος ποιητής της εποχής του. Όνειρα που είναι μεγαλύτερα από την πραγματικότητα που τους περιορίζει.

Λύση έρχεται να δώσει μια γελάδα... Μία παχιά γελάδα που θα κατεβάζει γάλα και το γάλα της θα γίνει βούτυρο, γιαούρτι και θα πουληθεί και έτσι θα πλουτίσουν και αφού πλουτίσουν ... τότε σίγουρα όλα θα είναι καλύτερα.

Σύντομα όμως το μέσο γίνεται σκοπός και τα πάντα ανατρέπονται.

Η γελάδα ιεροποιείται, γίνεται θεός και τύραννος μαζί και φορτωμένη με όλες τις ελπίδες της οικογένειας γίνεται ο δυνάστης τους. Η γελάδα που θα τους έσωζε, τώρα τους απελπίζει. Ποιος θα βρεθεί να τους απαλλάξει από την τυραννία της;

Ο Ναζίμ Χικμέτ είναι ο μεγαλύτερος Τούρκος ποιητής του 20ου αιώνα. Γεννήθηκε το 1902 στη Θεσσαλονίκη και απεβίωσε το 1963 στη Μόσχα. Ασχολήθηκε με όλα τα είδη του γραπτού λόγου, έγινε όμως περισσότερο γνωστός ως ποιητής. Μέγας δάσκαλος και ανανεωτής της τουρκικής προοδευτικής ποίησης, γίνεται ίνδαλμα του τουρκικού λαού και αποκτά παγκόσμια αναγνώριση. Εκτός από ποιήματα, έγραψε μυθιστορήματα, παραμύθια, δοκίμια, κινηματογραφικά σενάρια και 30 περίπου θεατρικά έργα.

Η ποίησή του είναι απλή αλλά την ίδια στιγμή άκρως σαγηνευτική. Τα κείμενά του διαπνέονται από μουσικότητα και έντονο συμβολισμό και γεμίζουν τους αναγνώστες με αισθήματα αισιοδοξίας και πίστης για το μέλλον. Το ξεχωριστό του ύφος είναι απλό, ζεστό και τρυφερό. Ταυτόχρονα, όμως, γίνεται ανατρεπτικό, καταγγελτικό και κοφτερό σαν λεπίδι.

Τα θεατρικά έργα του Χικμέτ συνδυάζουν στοιχεία του ψυχολογικού θεάτρου των Στανισλάφσκι και Βαχτάνγκοφ αλλά και τεχνικές της Κομέντια ντελ άρτε. Λάτρης των Μαγιακόφσκι και Μέγιερχολντ, κατάφερε να συγκεράσει το σοβιετικό φουτουρισμό με τη λαϊκή παράδοση της πατρίδας του. Για τον Χικμέτ το παραστασιακό γεγονός θα πρέπει να αποτελεί για τους θεατές ένα συλλογικό, αισθητικό βίωμα.

Ταυτότητα:

Κείμενο: Ναζίμ Χικμέτ

Μετάφραση: Έρμος Αργαίος

Σκηνοθεσία: Πέτρος Νάκος

Βοηθός σκηνοθέτη: Αγγελική Κοντού

Φωτισμοί: Κατερίνα Μαραγκουδάκη

Σκηνικά/Φροντιστήριο: Τάσος Αμπατζής

Κοστούμια: Gaffer&Fluf / Frame up (Wardrobe)

Μουσική επιμέλεια: Αγγελική Κοντού

Σύνθεση ήχων: Γιώργος Αντωνόπουλος

Επιμέλεια κίνησης: Ελβίρα Μπαρτζώκα

Φωτογραφίες/video: Αντώνης Κυριτσάνης