Πήγα στο θέατρο να δω δυο θεατρικά έργα που βασίζονται στα ομώνυμα βιβλία. Θα μου πείτε το βιβλίο ήταν και θα είναι κάτι το αξεπέραστο. Καλό το θέατρο, ο κινηματογράφος και οι σειρές αλλά η αφή του βιβλίου και η δύναμη των λέξεων δεν μπορούν να αντικατασταθούν από καμία άλλη μορφή τέχνης.
Αλλά ας πάμε στην κάθε θεατρική προσέγγιση ξεχωριστά. Θα μιλήσω πρώτα για το Δείπνο που το είδα και πρώτο. Οι ηθοποιοί: Μάινας Στέλιος, Λέχου Κατερίνα, Γεωργακόπουλος Λάζαρος, Μισιχρόνη Κατερίνα και ο Γιώργος Κοτανίδης στάθηκαν αντάξια της φήμης τους. Παίξανε ρεαλιστικά και απέδειξαν ότι είναι ηθοποιοί. Σε βάζουν κατευθείαν στο πετσί του ρόλου τους, σε μαγνητίζουν και σε καθηλώνουν. Η σκηνοθετική προσέγγιση της Λίλλυ Μελεμέ ήταν αυτό που έπρεπε να ήταν, δεν περίμενα τίποτα όταν πήγα να το δω, αλλά μου σερβίρισε ένα Δείπνο στο οποίο πήρα άπειρα μηνύματα, τα οποία έκανα ώρες για να τα επεξεργαστώ. Όταν τέλειωσε η παράσταση δεν μπορούσα να το πιστέψω ότι τέλειωσε. Ήθελα κι άλλο που λένε βρε αδελφέ μου.
Το βιβλίο δεν το έχω διαβάσει αλλά έχω ακούσει πολύ καλές κριτικές. Υπάρχει και μια ταινία πρόσφατη με τον Ρίτσαρντ Γκιρ, προσπάθησα να την δω αλλά ήταν τόσο ανιαρή και ξετύλιγε το κουβάρι της πλοκής με τόσες εμβαθύνσεις των χαρακτήρων που έχανες το νόημα· την κατάφερα τελικά με τα πολλά. Αλλά το ενδιαφέρον είναι ότι μπορείς να δεις διαφορετικές σκηνοθετικές προσεγγίσεις, που μπορεί μια από τις δύο να σου δώσει πολλά ή μπορεί και τίποτα, αλλά το βασικό νόημα στην μια φαίνεται φανερά και στην άλλη κάπου χάνεται στο μοντάζ της ταινίας. Και το νόημα εδώ είναι η σύγκρουση τεσσάρων διαφορετικών ατόμων μεταξύ τους, η σύγκρουση δυο ανόμοιων ζευγαριών με μοναδικό κοινό στοιχείο οι συγγενικοί δεσμοί των δυο αντρών που είναι αδέρφια.
Η πλοκή της ιστορίας στηρίζεται σ' ένα συμβάν, το όποιο είναι τρομερό και τα επακόλουθα του έχουν αντίκτυπο σε όλους. Το συμβάν αυτό, είναι η δολοφονία μιας άστεγης γυναικάς από τρεις εφήβους. Αυτοί οι έφηβοι είναι τα παιδιά των δυο ζευγαριών. Οι γονείς ξέρουν τι έχει συμβεί αλλά συγκαλύπτουν το γεγονός. Εδώ έρχονται τα πρώτα μηνύματα στον θεατή τα όποια είναι πως οι γονείς αγαπάνε τα παιδιά τους σε υπερβολικό βαθμό και ας είναι δολοφόνοι, τα βοηθάνε να συνεχίσουν την ζωή τους ανενόχλητα σαν αν μην έχει συμβεί κάτι το σημαντικό! Αλλά το μεγάλο μήνυμα κατ’ έμενα είναι ότι οι γονείς μας κάνουν ανεύθυνους και φυγόπονους. Μπρος την σωτηρία τους και την δίκια μας θυσιάζουν τα πάντα, ακόμα και την ανθρωποκτονία. Ο ένας ο αδελφός καλεί σε δείπνο τον άλλον για να συζητήσουν το θέμα. Οι γαστρονομικές γεύσεις του πολυπόθητου δείπνου μπερδεύουν τους ήρωες και εμάς σαν κοινό. Πώς γίνεται ένα απλό δείπνο να τινάξει τόσους κοινωνικούς θεμέλιους θεσμούς μαζί; Οικογένεια, μέλη, σύζυγοι, γονείς, τέκνα...
Οι 5 θεατρικοί ηθοποιοί είναι κλάσεις ανώτεροι από τους κινηματογραφικούς. Χόλιγουντ εναντίον ελληνικού θεάτρου, θέατρο εναντίον σινεμά. Οι πέντε ηθοποιοί είχαν φοβερή χημεία μεταξύ τους. Τα ψέματα που υφαίνουν μεταξύ τους και οι αλήθειες του κάθε χαρακτήρα χτυπάνε σαν τσουνάμι όλους μας. Πως οι μανάδες γίνονται τόσο επιθετικές για τη προστασία των παιδιών τους, του συζύγους τους και τον εαυτό τους. Οι ήρωες αυτοί σε κάνουν να θέλεις να λυπηθείς και να συμπάσχεις τον καθένα ξεχωριστά· ο σερβιτόρος παίζει έναν ρολό και αυτός: της κοινωνίας που αδρανεί στον καυγά, κάνει αυτό που είναι να κάνει (να σερβίρει το δείπνο) και να αφήνει τους πολίτες της να βγάλουν μονοί τους το φίδι από την τρύπα. Ο ένας αδελφός είναι ιδεαλιστής πολίτικος, σπάνιο φαινόμενο (βλέπε Κωνσταντάρα στον ρολό του Μαυρογιαλούρου στο υπάρχει φιλότιμο) και ο άλλος αδελφός είναι εκπαιδευτικός που μόνο θυμό έχει για τα πάντα. Δυο γυναίκες που κοιτάνε η μια την πάρτη της και η άλλη το καλό της οικογένειας της. Ένα θεατρικό έργο που το συνιστώ ανεπιφύλακτα, όσο για το βιβλίο και την ταινία το αφήνω πάνω σας.
Για την ταινία θα σας πω μην περιμένετε να δείτε το ίδιο με το θεατρικό. Αν θέλετε δείτε πρώτα αυτήν, μετά το θεατρικό έργο και τέλος το διαβάστε το βιβλίο (κάτι σαν τριλογία ακούγεται).
Οι 5 θεατρικοί ηθοποιοί είναι κλάσεις ανώτεροι από τους κινηματογραφικούς. Χόλιγουντ εναντίον ελληνικού θεάτρου, θέατρο εναντίον σινεμά. Οι πέντε ηθοποιοί είχαν φοβερή χημεία μεταξύ τους. Τα ψέματα που υφαίνουν μεταξύ τους και οι αλήθειες του κάθε χαρακτήρα χτυπάνε σαν τσουνάμι όλους μας. Πως οι μανάδες γίνονται τόσο επιθετικές για τη προστασία των παιδιών τους, του συζύγους τους και τον εαυτό τους. Οι ήρωες αυτοί σε κάνουν να θέλεις να λυπηθείς και να συμπάσχεις τον καθένα ξεχωριστά· ο σερβιτόρος παίζει έναν ρολό και αυτός: της κοινωνίας που αδρανεί στον καυγά, κάνει αυτό που είναι να κάνει (να σερβίρει το δείπνο) και να αφήνει τους πολίτες της να βγάλουν μονοί τους το φίδι από την τρύπα. Ο ένας αδελφός είναι ιδεαλιστής πολίτικος, σπάνιο φαινόμενο (βλέπε Κωνσταντάρα στον ρολό του Μαυρογιαλούρου στο υπάρχει φιλότιμο) και ο άλλος αδελφός είναι εκπαιδευτικός που μόνο θυμό έχει για τα πάντα. Δυο γυναίκες που κοιτάνε η μια την πάρτη της και η άλλη το καλό της οικογένειας της. Ένα θεατρικό έργο που το συνιστώ ανεπιφύλακτα, όσο για το βιβλίο και την ταινία το αφήνω πάνω σας.
Για την ταινία θα σας πω μην περιμένετε να δείτε το ίδιο με το θεατρικό. Αν θέλετε δείτε πρώτα αυτήν, μετά το θεατρικό έργο και τέλος το διαβάστε το βιβλίο (κάτι σαν τριλογία ακούγεται).
Όσο για το Γιούγκερμαν τι να πρωτοπείς για το αριστούργημα του Καραγάτση; Ένα βιβλίο 1.400 σελίδων που έχει μέσα τα πάντα. Φως, σκοτάδι, πόλεμο, οικονομία, πλατωνικό έρωτα, σεξ, ποίηση, μεταστροφή του ήρωα, ιστορία, πολιτική και τραγική ειρωνεία. Δυο σήριαλ εκ των οποίων το παλιό δεν υπάρχει -να είναι καλά οι δημόσιοι υπάλληλοι της ΕΡΤ που έχασαν το υλικό. Από εκείνην την σειρά μόνο λίγα στιγμιότυπα υπάρχουν. Όλο το τότε ελληνικό αφάν γκατέ της εποχής. Κάποιες πληροφορίες της σειράς του 1976, θα τις βρείτε στο διαδίκτυο.
Όταν πήγα στο θέατρο με την μητέρα μου και μια φίλη μου, στο διάλειμμα κάναμε μια συζήτηση αν ο Γιάννης Στάνκογλου μπορεί να σταθεί στο ύψος του Αλεξανδράκη, στην κουβέντα μας μπήκαν και άλλοι θεατές και συμφώνησαν, ότι ο top of the top ήταν και θα είναι ο Αλεξανδράκης. Αλλά και ο Στάνκογλου, ακολουθούσε και στεκόταν επάξια στον ρόλο, ενώ σε αντίθεση ο Μαρκουλάκης στη σειρά στην οποία υποδύθηκε τον Γιούγκερμαν -μόνο με 17 επεισόδια σε σύγκριση με την παλιά σειρά που είχε 140- δεν κατάφερε να το επιτύχει.
Όταν πήγα στο θέατρο με την μητέρα μου και μια φίλη μου, στο διάλειμμα κάναμε μια συζήτηση αν ο Γιάννης Στάνκογλου μπορεί να σταθεί στο ύψος του Αλεξανδράκη, στην κουβέντα μας μπήκαν και άλλοι θεατές και συμφώνησαν, ότι ο top of the top ήταν και θα είναι ο Αλεξανδράκης. Αλλά και ο Στάνκογλου, ακολουθούσε και στεκόταν επάξια στον ρόλο, ενώ σε αντίθεση ο Μαρκουλάκης στη σειρά στην οποία υποδύθηκε τον Γιούγκερμαν -μόνο με 17 επεισόδια σε σύγκριση με την παλιά σειρά που είχε 140- δεν κατάφερε να το επιτύχει.
Ανάμεσα στους τρεις ηθοποιούς υπήρξε μια διαφορετική προσέγγιση αυτού του λογοτεχνικού ήρωα, εμφανισιακά και υποκριτικά. Ο Στάνκογλου είχε το αρρενωπό και άγριο ύφος όπως ο Αλεξανδράκης, ο τρίτος της παρέας δεν το έχει και ας είναι καλός ηθοποιός· δεν μπορεί να υποδυθεί τον ήρωα όπως ήταν στις αρχές του, άξεστος, γυναικάς και μούτρο. Βέβαια στην μετεξέλιξη του, που έγινε στον μορφωμένο και ενάρετο Βάσια, το σουλούπι του Μαρκουλάκη τον βοήθησε να τον αποτυπώσει πιο σωστά.
Η σκηνοθετική προσέγγιση (Δημήτρης Τάρλοου) και η σεναριακή διασκευή (Στρατής Πασχάλης) που έζησα στο θέατρο ήταν διάρκειας 3 ωρών -φυσικά δεν μπορεί να γίνει αυτολεξεί, ούτε να υπάρχουν όλα τα πρόσωπα του βιβλίου πάνω στο σανίδι, όπως επίσης και το σκηνικό δεν μπορεί να είναι το ίδιο πλούσιο, αλλά ήταν αυτό που έπρεπε. Δεν μπλέκω τα εγκόσμια σε κάποιους, ούτε γλύφω αυτιά γιατί δεν έχω να κερδίσω κάτι από τα άτομα της παραγωγής. Όμως έχοντας βρεθεί σαν εθελοντής σε θεατρική παράσταση πριν χρόνια, στη θεατρική διασκευή του κινηματογραφικού έργου του μάστερ του ασιατικού σινεμά κατ΄ έμενα (Ακίρα Κουροσάβα) «Απ’ τα ψηλά στα χαμηλά – Ένας δολοφόνος στο Τόκυο», παίζει σημαντικό ρόλο η παραγωγή που έχει το κάθε θεατρικό έργο.
Στα πλην του έργου αυτού ήταν το διάλειμμα που σε κόβει από τον ειρμό του έργου, σε αντίθεση με του Δείπνου που δεν υπήρχε διάλειμμα και έμενες ζεστός και συνεπαρμένος από την πλοκή. Μέχρι να ξαναβυθιστείς στον κόσμο του Βάσια θέλεις λίγο χρόνο, όμως το πλούσιο σκηνικό της παράστασης και το παίξιμο των ηθοποιών σε ξαναμπάζουνε γρήγορα σχετικά. Τα γυμνά κορμιά των δυο μουσών που τυραννάνε τον κεντρικού μας ήρωα, δεν μπορούσανε να λείπουν.
Το βιβλίο μέχρι τη μέση δεν μιλάει για τίποτα άλλο παρά για απάτες, ερωτικές περιπτύξεις και ιστορικά δρώμενα της Ρώσικης επαναστάτης, οικονομικά σκάνδαλα και θεματολογία που κυριαρχεί το έρεβος της ανθρώπινης ψυχής. Οι δυο ώρες αναφέρονται εν τάχει περιληπτικά για την ζωή του, το δεύτερο μέρος χωράει τα κύρια σημεία του δεύτερου τόμου. Ουσιαστικά το έργο είναι μια γρήγορη περίληψη του βιβλίου. Τώρα τα μηνύματα που δίνει είναι μπαμ-μπαμ χωρίς να εμβαθύνει στους χαρακτήρες όσο θα ήθελα, πάλι καλά το είχα διαβάσει το βιβλίο πρόσφατα και τα είχα νωπά στο μυαλό μου.
Το βιβλίο μέχρι τη μέση δεν μιλάει για τίποτα άλλο παρά για απάτες, ερωτικές περιπτύξεις και ιστορικά δρώμενα της Ρώσικης επαναστάτης, οικονομικά σκάνδαλα και θεματολογία που κυριαρχεί το έρεβος της ανθρώπινης ψυχής. Οι δυο ώρες αναφέρονται εν τάχει περιληπτικά για την ζωή του, το δεύτερο μέρος χωράει τα κύρια σημεία του δεύτερου τόμου. Ουσιαστικά το έργο είναι μια γρήγορη περίληψη του βιβλίου. Τώρα τα μηνύματα που δίνει είναι μπαμ-μπαμ χωρίς να εμβαθύνει στους χαρακτήρες όσο θα ήθελα, πάλι καλά το είχα διαβάσει το βιβλίο πρόσφατα και τα είχα νωπά στο μυαλό μου.
Πάντως, πήγα με λάθος σκεπτικό και δεν μπόρεσα να δω ξεκάθαρα τα θεατρικά μηνύματα. Απλά και τα δυο σίριαλ και το θεατρικό δεν μπορούν να αποδώσουν αυτούσιο αυτό το αριστούργημα, διότι τα σκοτεινά σημεία του θα καταδικαστούν από το κοινό και τους κριτικούς. Στο βιβλίο μπορεί να δώσεις ό,τι θες αλλά στην εικόνα και ό,τι βλέπει το μάτι οπτικά είναι επικίνδυνο. Διαστρεβλώνεται και καταλήγει να περνάει με άλλο τρόπο στο υποσυνείδητο μας.
Για να κλείσω το άρθρο σιγά σιγά, το καθένα είναι για διαφορετικά γούστα, μέτρα και σταθμά. Το θέατρο είναι ένας ιδιαίτερος χώρος που εκεί μπορείς να ξεχωρίσεις τους ηθοποιούς αν αξίζουν ή όχι. Τους βλέπουμε σε ταινίες και τυποποιημένες σειρές. Στο θέατρο όμως μπορούν να παίξουν πιο ελευθέρα, αδέσμευτα και ποικίλους ρόλους. Το cast και των δυο θεατρικών έργων, ήταν αυτό που έπρεπε να είναι. Τα σενάρια και οι σκηνοθετικές προσεγγίσεις ήταν σε υψηλό σταθμά και ο συνδυασμός κοστουμιών, μουσικής επένδυσης, φώτα, ενδυμασίας δώσανε μια γοητεία που ερέθιζε το μάτι να ταξιδέψει για λίγο πνευματικά.
Καλές θεατρικές προβολές σας εύχομαι.
Χρήστος Κορφοξυλιώτης
