Για χρόνια, άκουγα για τον «μύθο»-συγγραφέα που έπλασε κόσμους αλλιώτικους, ασυνήθιστους, εξωπραγματικούς και τη μαεστρία με την οποία το έκανε. Άκουγα για παιχνίδια, ιστορίες βιβλίων, ταινίες, μπάντες και προφητείες -αστείο- που εμπνεύστηκαν από τη δική του ατμόσφαιρα και θεματική.
Τη συνέχεια τη φαντάζεσαι -ποιος περίεργος και λαίμαργος βιβλιοφάγος δε θα κυνηγούσε να γνωριστεί με έναν τέτοιον καλλιτέχνη και να του προσφέρει το μυαλό και τη φαντασία στο πιάτο;
Φαν φακτ: Εσύ το ήξερες ότι ο «Δάσκαλος του τρόμου» ήταν παιδί-θαύμα; Απήγγειλε, λέει, ποίηση στα δύο του χρόνια κι άρχισε να γράφει δικές του ιστορίες στα έξι! Σύμμαχο είχε τον παππού, που υπήρξε υπό μια έννοια ο «δημιουργός» της horror φαντασίας του, μιας κι εκείνος ήταν που του διηγήθηκε τις πρώτες goth συλλογές και ιστορίες της εποχής.
Ήταν από τους πρώτους που εισήγαγαν το στοιχείο της επιστημονικής φαντασίας στον γραπτό λόγο της πιο σύγχρονης εποχής -στοιχείο που πήγαζε από τους εφιάλτες του, οι οποίοι με τη σειρά τους γίνονταν συμβολισμοί κι έπειτα διηγήματα. Ο Λάβκραφτ, μέχρι και την τελευταία δεκαετία της ζωής του -η οποία ήταν και η πιο παραγωγική- έγραψε κάποια από τα πιο σημαντικά έργα του, τα οποία κι έλαβαν διθυραμβικές κριτικές για το είδος τους μετά τον θάνατό του.
Έλα μου, όμως, που για την επιφανούσα το «Όνειρα στο σπίτι της Μάγισσας» όχι μόνο δεν ήταν για διθυράμβους, αλλά αντιθέτως ήταν μέτρια συντροφιά για την παραλία. Φυσικά, είμαι διατεθειμένη να διαβάσω κι άλλα έργα του προτού σχηματίσω τελική άποψη, αλλά μέχρι τότε, άκου για το βιβλίο με το εξώφυλλο που έκανε τους περαστικούς ν' απομακρύνονται.
Θα ξεκινήσω με το βασικότερο, αυτό που είχα ακούσει και γράφεται γι' αυτόν, την τεχνική τρόμου του. Δε λέω, χρωμάτιζε με μυστήριο την ατμόσφαιρα και στις πρώτες γραμμές της κάθε ιστορίας είχα περιέργεια για τη συνέχεια, αλλά αν έκρινα από αυτό και μόνο το βιβλίο, δε θα χαρακτήριζα τον Λάβκραφτ δεξιοτέχνη του τρόμου.
Οι ιστορίες ήταν σχετικά ενδιαφέρουσες και εκτός του τετριμμένου, μα δεν ήταν διηγημένες με τρόπο τέτοιο που να πω «Ου! Είναι καλός!» ή έστω «Τρόμαξα, πανάθεμά σε!». Για να είμαι ειλικρινής, ο «Δάσκαλος του τρόμου» δε με τρόμαξε, ανατρίχιασε ή έκανε την καρδιά να τρέξει λίγο πιο γρήγορα από την αγωνία.
Οι ιστορίες των ονείρων στο σπίτι της Μάγισσας είχαν μεγάλες -πολύ μεγάλες για τα γούστα μου- εισαγωγές που δεν εξυπηρετούσαν πουθενά -όπως μπορεί να κάνει ο εγκιβωτισμός αν το ταξίδι στο παρελθόν φανερώνει κάτι που επηρεάζει το μέλλον και την πλοκή. Ο σκοπός δεν ήταν ούτε καν το να δεθείς με τον πρωταγωνιστή, αφού ούτε οι περιγραφές ούτε ο χρόνος ήταν αρκετά για να γίνει αυτό. Νοουπ, ταξίδια και πλήρεις περιγραφές καταστάσεων των ζωών των ηρώων για το τίποτα -διάβαζε, Μαράκι, για να μείνεις με την απορία στο χέρι.
Επίσης, έχετε ακούσει ποτέ για καλή ιστορία τρόμου που ήταν προβλέψιμη; Όχι, και καλά τα λες. Η πρόβλεψη του «τρόμου» τον αποδυναμώνει αυτόματα -όπως όταν σου λένε «Έλα να σε τρομάξω να σου φύγει ο λόξιγκας». Και πάλι σωστά! Ποιος το λέει αυτό; Κάνεις! Γιατί δε γίνεται να τρομάξεις όταν το περιμένεις.
Αυτό έγινε και με τον Λάβκραφτ· άφηνε -επιτηδευμένα ή χωρίς σωστή κρίση- ατυχή, μικρά στοιχεία που έκαναν την ανατροπή τόσο εμφανή και πυρπολούσαν την αγωνία κατάμουτρα. Ήδη από τη μέση ή και αρχή κάθε διηγήματος, μυριζόσουν τι σου κρυβόταν πίσω από την κουρτίνα του μυστικού και του μυστηρίου -έσπαγε και μύτη μερικές φορές.
Αλλά τι είναι χειρότερο από το να ξέρεις το μυστικό μιας τρομακτικής ιστορίας; Το να μην έχει τέλος! Καλά διάβασες, να μην έχει τέλος -ποιος να το φανταστεί; Δε μιλάω βέβαια για το να αφήσει ο συγγραφέας στη φαντασία μας την «τελειωτική» κατάληξη του ήρωα -πράγμα απαραίτητο πολλές φορές- αλλά για την κυριολεκτική έλλειψη τέλους.
Ίσως για να διατηρήσει δυνατό και ανέπαφο το πέπλο αυτό του μυστηρίου, ο Λάβκραφτ, διατηρούσε την τεχνική απόκρυψης μέχρι και το τέλος της εκάστοτε ιστορίας, έτσι που το κουβάρι δεν ξετυλιγόταν ποτέ -ίσως και να το έκανε επειδή έτσι του άρεσε, αλλά αφού δε θα το μάθουμε ποτέ, είπα να κρατήσω τη λιγότερο απλή εξήγηση.
Φαντάσου τώρα να διαβάζεις και να διαβάζεις, να ακολουθείς τον ήρωα στις μυστηριακές του περιπέτειες, να λες «Πού το πάει ο φίλος Λάβκραφτ;» και απλά να μην παίρνεις ποτέ απάντηση. Ούτε λέξη για τις αιτίες και τους «δράστες» όσων ζούσε, ούτε λόγος και λύση για τον Ρώσο και τι στο καλό έγινε μετά. «Να το φανταστείς, Μαράκι. Να βάλεις το μυαλό σου να σκεφτεί και να το φανταστείς. Που θες και έτοιμη τη λύση».
Μπορεί να είμαι εγώ έτσι, μπορεί να έχω αγαπήσει τέτοιου είδους ιστορίες -ιστορίες με τέλος! Γίνεται να χτίζεται, να κορυφώνεται και να μην τελειώνει ποτέ; Και ξαναλέω, δε μ' αρέσει να μένω με την απορία στο χέρι -ίσως αν υπήρχε μεγαλύτερη εστίαση στη στιγμή της δράσης, περισσότερη περιγραφή συναισθημάτων και χρόνος αίσθησης, να μη με πείραζε τόσο η έλλειψη τέλους... Και σε μερικές περιπτώσεις η έλλειψη ακόμα και μερικής αποκάλυψης των μυστικών... Ή έστω της μερικής επίλυσης του μυστηρίου.
Ξεχώρισα μία ιστορία, όμως -την καλύτερη. Η ομώνυμη με το βιβλίο, «Τα όνειρα στο σπίτι της Μάγισσας», ήταν πιο κοντά σε όσα είχα ακούσει, περίμενα και ήθελα να ζήσω στο πλευρό του Λάβκραφτ. Ήταν μεγαλύτερη σε έκταση και χωρούσε το μυστήριο, την αγωνία, την αισθητική ανατριχίλα, την πλοκή και το κυριότερο;
Τέλος! Κι όμως, κυρίες και κύριοι, η αποκορύφωση κατέληξε σε αποκάλυψη κι αυτή με τη σειρά της οδήγησε στη λύση και την κατάληξη. Ο καθένας πήρε τον δρόμο του και φινίτο λα μούζικα! Αυτή, μάλιστα, την απήλαυσα!
Η αποτίμησή μου θα είναι μπερδεμένη -προειδοποιώ. Το βιβλίο δε μου άρεσε ιδιαίτερα -αν βέβαια δεν είχα ακούσει τόσα για τον συγγραφέα, ίσως να μην είχα απογοητευτεί τόσο και να μη μου άρεσε λιγότερο. Μπέρδεμα, προειδοποίησα. Αν κάποιος δεν έχει αυτό υπόψιν, όμως, μπορεί και να απολάμβανε χαλαρά τα «Όνειρα στο σπίτι της Μάγισσας». Οπότε δεν μπορώ να «ψηφίσω» εναντίον του -μπορεί να φαίνομαι, αλλά δεν είμαι τόσο αυστηρή.
Θα πω ότι θα ψάξω και πάλι να βρω τον Λάβκραφτ των μύθων γύρω από τη φωτιά και αν έχετε όρεξη για κάτι χαλαρό με ενδιαφέρουσες ιστορίες, διαβάστε το!
Μαρία Α. Καρμίρη
Το βιβλίο του Χ. Φ. Λάβκραφτ, Όνειρα στο σπίτι της μάγισσας, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αίολος.
