Το λεύκωμα της Ευρυδίκης

Αυτό το λεύκωμα έχει τη μικρή ιστορία του... Αυτές είναι οι πρώτες λέξεις από τον πρόλογο του βιβλίου του Γιώργου Καραντώνη, και δε θα μπορούσαν να είναι ιδανικότερες. Το κάθε λεύκωμα φυσικά έχει και μια ιστορία πίσω του που ξεκινά από την ιδέα του ιδιοκτήτη του και ολοκληρώνεται όταν κι ο τελευταίος επισκέπτης αφήσει εκεί το αποτύπωμά του, όταν γεμίσουν όλες οι σελίδες του από αφιερώματα κι αναμνήσεις. Και μετά; Τις περισσότερες φορές, ένα λεύκωμα αντιμετωπίζεται ως κάτι πολύ προσωπικό -όπως ένα ημερολόγιο, ας πούμε- με αποτέλεσμα ο κάτοχός του να το κρατάει μόνο για τα δικά του μάτια, να έχει την αποκλειστικότητα της ύπαρξής του, κι αυτή θα ήταν η μοίρα και για το συγκεκριμένο λεύκωμα αν ο Γιώργος Καραντώνης δεν «τολμούσε» να το εκδώσει.

Συγκεκριμένα, με δυο λόγια, η ιστορία του λευκώματος είναι η εξής: ένα λεύκωμα με χοντρό μαύρο εξώφυλλο και μερικά κίτρινα λουλουδάκια επάνω και τη λέξη POESIE ακριβώς από κάτω δωρίστηκε στη μητέρα του Γιώργου Καραντώνη, την Ευρυδίκη, σε ανύποπτο χρόνο. Καθώς εκείνη το λάτρεψε αποφάσισε να το φυλάξει για κάτι ιδιαίτερο. Η ευκαιρία δόθηκε όταν άρχισε να συχνάζει στο καφενεδάκι της πλατείας Δεξαμενής, στο Κολωνάκι, το οποίο τύχαινε σημείο συνάντησης πολλών ανθρώπων της τέχνης και πνευματικών. Σκέφτηκε να ζητάει από αυτούς τους θαμώνες (λογοτέχνες και καλλιτέχνες) να της γράφουν ό,τι θέλουν στο λεύκωμα και όταν μοιράστηκε την ιδέα της με τον ηθοποιό Βίκτωρα Ζήνωνα ενθουσιάστηκε και την ενθάρρυνε. Μάλιστα, ο ίδιος έκανε την αρχή τον Ιούνιο του 1939 -πριν από 80 ακριβώς χρόνια!

Ο πρόλογος μας προσφέρει πολλά άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με αυτό, όπως για παράδειγμα ότι η κάθε προσωπικότητα άνοιγε το λεύκωμα σε μια τυχαία σελίδα ή στην πρώτη κενή που έβλεπε και έγραφε εκεί κι έτσι δεν υπάρχει ημερολογιακή σειρά... ότι ο Καββαδίας έγραψε σε αυτό το λεύκωμα τον Φεβρουάριο του 1940 το ποίημα «Μαραμπού 1940» και, με κάποιες μικροδιαφορές, εκδόθηκε αργότερα στην συλλογή του... και άλλα.
Το λεύκωμα που ολοκληρώθηκε κατά αυτόν τον τρόπο, αφορά στα έτη 1939-1945, αντανακλά την εικόνα της εποχής και των ανθρώπων του πνεύματος ενώ τα περισσότερα από τα έργα παραμένουν ανέκδοτα -σε αντίθεση με το Μαραμπού του Καββαδία- οπότε η αξία του είναι ακόμη πιο σημαντική. Το βιβλίο του κυρίου Καραντώνη εκδόθηκε για πρώτη φορά πριν από τριάντα χρόνια, εξαντλήθηκε προ πολλού, κι επανεκδόθηκε φέτος στις εκδόσεις Βακχικόν εμπλουτισμένο με τις αναμνήσεις της ίδιας της Ευρυδίκης Καραντώνη.

Διαβάζοντας το βιβλίο σε κυκλώνει ο ρομαντισμός κι η νοσταλγία, αναγνωρίζεις την ιστορική καταγραφή και την αθάνατη μνήμη, σε γοητεύει ο χαρακτήρας ντοκουμέντου που διαθέτει και η μοναδικότητά του, σε γεμίζει με τη γοητεία του και μια αξιοπρόσεκτη γλυκύτητα... Και τόσα άλλα! Μα περισσότερο από τα προαναφερόμενα, μου άρεσε που κράτησαν τα χειρόγραφα και προσέδωσαν μια μουσειακή χροιά.

Διάφορες λογοτεχνικές φόρμες συναντάμε: πεζά, σοφιστείες, ποίηση, ρήσεις, χιουμοριστικά... αφιερώματα και συμβουλές και τόσα άλλα... μα και ζωγραφιές και σκίτσα. Αναγνώρισα το ταλέντο και την ευφυΐα των ανθρώπων που ακόμα και σε μια εξαπίνης συνθήκη είναι ικανοί να γράψουν κάτι ανώτερο και ιδιαίτερο, και ξεχώρισα τη φράση του Μ. Καραγάτση (...αν γνωρίζουμε τι θα γεννήσουν οι αδένες μας, η ανθρωπότητα θα σβύσει από φόβο στον εαυτό της) και μια άλλη της Έλλης Αλεξίου (...μέσα σε τούτη τη ζούγκλα, δεν είναι αρετή, παρά είναι κουταμάρα, είναι εξευτελισμός να παίζεις το ρόλο του προβάτου), όμως θα μπορούσα να σας μεταφέρω πολλά πολλά άλλα αποσπάσματα.

Είναι μαρτυρία, λαογραφία και καταγραφή. Είναι συγκινητικός ο δρόμος του -δεν έχουν πολλά λευκώματα την τύχη να ταξιδεύουν ογδόντα χρόνια μετά και το φωτογραφικό άλμπουμ που ολοκληρώνει το βιβλίο προσδίδει πόντους σε αυτό που ονομάζουμε Ζωή.

Το βιβλίο του Γιώργου Καραντώνη, Το λεύκωμα της Ευρυδίκης, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.
Ευχαριστώ τις εκδόσεις Βακχικόν για τη διάθεση του βιβλίου.
Το παραπάνω περιέχει αποσπάσματα.