Φίλες και φίλοι,
Συνεχίζοντας να βαδίζουμε στα χνάρια που άφησε η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, περνάμε στους βυζαντινούς χρόνους.
Η βασιλεία του Διοκλητιανού (284-305 μ.Χ.) σηματοδοτεί ουσιαστικά την λήξη των Ρωμαϊκών και την έναρξη των Βυζαντινών χρόνων. Στην νέα εποχή η Αίγυπτος υπάγεται στην διοίκηση της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (η γνωστή μας βυζαντινή). Αντίθετα με την Κωνσταντινούπολη, τη νέα πρωτεύουσα, η Αλεξάνδρεια χάνει τη λάμψη της, βυθίζεται στην αφάνεια, αλλά αναδεικνύεται σε ένα σπουδαίο θρησκευτικό κέντρο.
Τον τέταρτο αιώνα, ο Χριστιανισμός έχει εξαπλωθεί στην Αίγυπτο και το Σεραπείο μεταβάλλεται σε μοναστήρι και χριστιανικό ναό, αφιερωμένα στον Άγιο Ιωάννη Βαπτιστή. Στην Αλεξάνδρεια βρίσκουν πρόσφορο έδαφος οι αιρέσεις -κυρίως ο μονοφυσιτισμός, σαν μέσο εθνικής και πολιτικής αντίδρασης στην Κωνσταντινούπολη, και ο αρειανισμός- ενώ συγχρόνως ιδρύεται το πρώτο χριστιανικό πανεπιστήμιο, γνωστό ως «Κατηχήσεως Διδασκαλείον». Η φήμη του συνδέθηκε με φημισμένους Πατέρες της Εκκλησίας και πατριάρχες (Μέγας Αθανάσιος, Άγιος Κύριλλος, Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, Ωριγένης).
Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος προσπάθησε να κατευνάσει τους μονοφυσίτες και να περιορίσει το χάσμα, χωρίς αποτέλεσμα. Ταραχές μαίνονταν στην πόλη και σε ολόκληρη την Αίγυπτο, δημιουργώντας ευνοϊκές συνθήκες για την επικράτηση του Ισλάμ, που κέρδιζε όλο και περισσότερο έδαφος, ωσότου επικράτησε τελικά, με την αρχική ανοχή της τοπικής Κοπτικής Εκκλησίας.
Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς (150-211) γεννήθηκε στην Αθήνα και πέθανε στην Παλαιστίνη. Υπήρξε χριστιανός απολογητής και αντιαιρετικός συγγραφέας. Η σκέψη του επηρεάστηκε από τον Πλάτωνα, τον Φίλωνα και τους Στωικούς. Επιδίωξε να ενσωματώσει στον Χριστιανισμό τα στοιχεία της ελληνικής φιλοσοφίας που θεώρησε συμβατά, θεωρώντας τη φιλοσοφία «παιδαγωγόν εις Χριστόν». Το 180 διαδέχτηκε τον δάσκαλό του Πάνταινο στην διεύθυνση του πανεπιστημίου. Υπήρξε δάσκαλος του Ωριγένη, ο οποίος τον διαδέχτηκε όταν ο Κλήμης εγκατέλειψε την Αίγυπτο και μετοίκησε στην Παλαιστίνη.
Στην επόμενη συνάντησή μας θα μιλήσουμε για την μαθηματικό Υπατία. Ως τότε, να είστε όλες και όλοι καλά!
