koukidaki: Το Πείραμα

Στην επιστήμη της Φυσικής υπάρχει ένα πείραμα που ονομάζεται «το πείραμα των δύο σχισμών», σύμφωνα με το οποίο τα σωματίδια είτε της ύλης (π.χ. ηλεκτρόνια) είτε της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας (φωτόνια) εκδηλώνουν διαφορετική συμπεριφορά όταν τα παρατηρεί κάποιος. Το συγκεκριμένο πείραμα πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 1800 από τον Άγγλο φυσικό Τόμας Γιάνγκ και απέδειξε ότι η έως τότε θεωρία του Ισάακ Νεύτωνα (ότι το φως είναι ρεύμα σωματιδίων) ήταν λανθασμένη, αφού το φως εμφανίζει δύο φύσεις: σωματιδιακή αλλά και κυματική.

Στο εν λόγω πείραμα τα σωματίδια αναγκάζονται να περάσουν μέσα από δύο λεπτές γραμμές, δυο σχισμές. Όταν κάποιος τα παρατηρεί τα σωματίδια εκδηλώνουν ιδιότητες ύλης ενώ όταν δεν τα παρατηρεί εμφανίζουν κυματικές ιδιότητες.

Το 1961 το πείραμα αυτό έγινε με ηλεκτρόνια από τον φυσικό Κλάους Τζόνσον.

Επειδή δεν είμαι φυσικός και γενικά δεν τα πάω καλά με τις θετικές επιστήμες, θα σταματήσω εδώ το μικρό ιστορικό του πειράματος των δύο σχισμών. (Ομολογώ ότι έκανα προσπάθεια για να μπορέσω να κατανοήσω το τι διαβάζω και να μπορέσω να το μεταφέρω όσο πιο απλά και κατανοητά γίνεται σε όσους με διαβάζουν). Και ναι, αυτό που διαβάζετε, είναι θεατρική κριτική!
Προσπαθώντας λοιπόν, να γίνω πιο κατανοητή συνεχίζω: Όταν αποδείχτηκε η αλήθεια των συμπερασμάτων αυτού του πειράματος, όλος ο επιστημονικός κόσμος διχάστηκε. Από την μια δεν μπορούσαν να αμφισβητήσουν την πραγματικότητα των ερευνών, από την άλλη δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι τα ηλεκτρόνια αντιδρούν στην παρατήρηση ενός ανθρώπου. Πώς είναι δυνατόν το οποιοδήποτε απειροελάχιστο σωματίδιο να έχει συνείδηση και να αντιδρά στην αντίληψη κάποιου άλλου οργανισμού; Κι όμως, όταν κάποιος παρατηρεί ένα ηλεκτρόνιο αυτό αντιδρά διαφορετικά. Υπάρχει λοιπόν μια αλληλεπίδραση των πιο μικροσκοπικών σωματιδίων με την παρατήρηση ενός ανθρώπου; Και αυτών μεταξύ τους; Πριν την παρατήρηση δεν υπάρχει καμία αντίδραση και δεν συμβαίνει τίποτα. Μετά την παρατήρηση αρχίζει να υπάρχει αντίδραση και ζωή.

Κάπως έτσι σκέφτηκε η συγγραφέας του έργου Ζέτη Φίτσιου και παραλλήλισε την πορεία του ηλεκτρονίου με τον άνθρωπο. Έτσι ακριβώς όπως αντιδρά το ηλεκτρόνιο όταν το παρατηρούν οι επιστήμονες, έτσι αντιδρά και ο μέσος άνθρωπος στην παρατήρησή του από τους οικείους του και γενικά από κάποια ανώτερη δύναμη. Υπάρχει μια μορφή παρακολούθησης, υπάρχει μια αλληλεπίδραση μεταξύ των όντων.

Στο Πείραμα μια οικογένεια είναι κλεισμένη μέσα σε μια σφαίρα και ένας εξωτερικός παρατηρητής παρακολουθεί τις κινήσεις τους. Η οικογένεια γνωρίζει αυτήν την παρακολούθηση και αγχώνεται: η μητέρα και ο πατέρας θέλουν να είναι όλα σε τάξη για να μην κατηγορηθούν ότι δεν τα έκαναν όλα καλά. Ο έφηβος γιος αδιαφορεί και αντιδρά. Μια άλλη γυναίκα (αδιευκρίνιστο αν είναι η θεία, η υπηρέτρια, ή κάποιο άτομο που μένει μαζί τους) πιο συνειδητοποιημένη για αυτήν την σκληρή παρακολούθηση ή πιο επαναστάτρια γενικά δίνει κουράγιο στον γιο να ξεπροβάλει από αυτήν τη «φυλακή».

Η Μυρτώ Αλικάκη είναι η άλλη γυναίκα, κινείται ανάμεσα στην σφαίρα και στον έξω κόσμο. Ο σκηνοθέτης Ανδρέας Φλουράκης την έχει βάλει να κινείται με πατίνια, ίσως για να δείξει την ελευθερία κινήσεών της μέσα και έξω στην συμβατικότητα. Η Μυρτώ Αλικάκη είναι μια εξέχουσα ηθοποιός αλλά ο ρόλος της δεν την βοηθά να αναδείξει την αλληγορία του χαρακτήρα της.

Η Φαίη Ξυλά είναι η μητέρα σύζυγος και κυρία του σπιτιού μέσα στην αλλόκοτη σφαίρα. Καταφέρνει να αποδώσει τέλεια τον ρόλο της απελπισμένης καθημερινής γυναίκας θύματος, σχεδόν υστερική, προσπαθεί να πείσει και όλους τους άλλους στην οικογένειά της ότι πρέπει να αντιδράσουν με συγκεκριμένο τρόπο για να είναι αρεστοί στον φανταστικό παρατηρητή, στην κοινωνία τελικά που τους παρακολουθεί. Αυτός άλλωστε είναι και παραλληλισμός του έργου: οι άνθρωποι ως μικροσκοπικά σωματίδια που αναγκάζονται να αλλάξουν τις κινήσεις τους για να γίνουν αρεστοί στην κοινωνία.

Ο Πέτρος Λαγούτης είναι ο άντρας μέσα στην σφαίρα, υποτονικό αρσενικό που ακολουθεί πιστά τις οδηγίες της συζύγου του προκειμένου να είναι όσο το δυνατόν πιο ταιριαστοί στο σύνολο.

Οι φωτισμοί είναι εκπληκτικοί και υπογράφονται από τον Γιώργο Τέλλο: οι σκιές που φαίνονται πάνω στην διάφανη σφαίρα (φυλακή αλλά και προστατευτικό κλουβί των ηρώων) είναι εξαιρετικοί!

Ο χώρος της παράστασης δεν είναι ο πλέον ιδανικός αφού θα κατεβείτε στο υπόγειο Νο 2, θα περάσετε από τα πάρκινγκ των αυτοκινήτων προκειμένου να πάτε στην αίθουσα, και όταν φτάσετε εκεί θα ανακαλύψετε ότι κάνει αρκετό κρύο.