Ουμπούντου

Καμιά φορά, εκείνες τις ώρες που σκαλίζω μηχανικά τη βιβλιοθήκη γιατί μου αρέσει η επαφή με τα βιβλία και περισσότερο με τις διαβασμένες μυθογραφίες που με ταξίδεψαν κάποτε, σκέφτομαι τη δύναμη και τα μηνύματα που εγγράφει στο μυαλό μας ένα εξώφυλλο. Τα εξώφυλλα αποτελούνται από δύο στοιχεία: ένα φόντο και τον τίτλο του έργου με το όνομα του συγγραφέα. Εξαιρώντας το όνομα του συγγραφέα που είναι δεδομένο σε κάθε περίπτωση, άλλες φορές εντυπωσιαζόμαστε από τις εικόνες, τα χρώματα ή την απουσία τους και άλλες από ένα μονόχρωμο φόντο... κάποιες φορές διαλέγουμε βιβλία λόγω των εξωτερικών αυτών «χαρισμάτων» κι άλλες πάλι ένας ιδιαίτερος, πρωτότυπος τίτλος γίνεται η αιτία της επιλογής.
Θα αναρωτιέστε προφανώς γιατί τα γράφω αυτά. Γιατί στο Ουμπούντου βρήκα σε ένα μυθιστόρημα την ιδανική σχέση εξωφύλλου και μυθιστορίας και, παράλληλα, την καλαισθησία που αναζητεί κανείς. Υπάρχει το στοιχείο της έκπληξης στον τίτλο που έλκει το ενδιαφέρον ως άγνωστη, στο μέσο Έλληνα, λέξη όπως υπάρχει και μια αρμονική παλέτα κι έγχρωμη απλότητα, χωρίς πολλά σουσούμια και εικαστικό θόρυβο. Αυτή η σοβαρότητα που αποπνέει και η Αφρικανική ατμόσφαιρα απαντώνται στο σύνολο του έργου.

Ο Μάνθος Σκαργιώτης υπογράφει μια σύγχρονη πεζογραφία, όμως η ίδια ακριβώς πλοκή θα μπορούσε να είχε συμβεί δεκάδες ή και εκατοντάδες χρόνια πριν. Μια διαχρονική συνθήκη με άρωμα Αφρικής, κατατρεγμένους, μετανάστες, συμφέροντα, διαπλοκή του συστήματος... Μαζί με αυτά, μυστικά και θρύλοι προσδοκούνται από τις πρώτες σελίδες και όντως, ο συγγραφέας μάς ικανοποιεί πλήρως ενώ μας προσφέρει ωραία ιστόρηση, περιεκτικά κεφάλαια που λειτουργούν υπέρ, ενδιαφέρουσες σύνθετες λέξεις προς όφελος της εμπειρίας (καρδιοσωμός) και εξελίξεις που φέρνουν αποκαλύψεις κι ανατροπές. Παράλληλα, κερδίζουμε σε γνώση: σίγουρα δε ξέρετε τι είναι το τιρουμτζίδικο και αμφιβάλλω αν γνωρίζετε το ρόδο της Ιεριχούς -για παράδειγμα.
Η κυρίως δράση ξεκινά σε ιδανικό σημείο. Όταν έχει στηθεί η πλοκή και αφού έχουν συστηθεί τα πρόσωπα και οι συσχετισμοί μεταξύ τους... τότε αρχίζει το ξετύλιγμα του κουβαριού δεξιοτεχνικά.

Στην υπόθεση, ο Δονάτος Λένης, μεγαλωμένος στην Νότια Αφρική, επιστρέφει στην Ελλάδα για να κληροδοτήσει ένα αγρόκτημα αγνοώντας ότι η γη του φέρει την κατάρα μιας όμορφης γυναίκας. Εκεί απασχολεί μετανάστες από τη Σομαλία και το Μπανγκλαντές όμως ένας κακός οιωνός ξυπνά φόβους. Εκεί γεννιέται κι ένας έρωτας, ανάμεσα σε έναν «δικό» μας και μία «ξένη» ενώ ο Γιοχάνες ταξιδεύει στον κόσμο ακολουθώντας τα χνάρια του Δημήτρη Τσαφέντα. Και τότε είναι που μια απαγωγή βρέφους σε διπλανή πόλη σημαδεύει την αγροτική σεζόν και επαναπροσδιορίζει τα πάντα.

Το πρώτο πράγμα που έμαθα διαβάζοντας το μυθιστόρημα είναι η ιστορία του Δημήτρη Τσαφέντα, του Έλληνα που έζησε στην Αφρική, ως λευκός για κάποιους και έγχρωμος για κάποιους άλλους. Που κάποιοι τον είχαν για δολοφόνο κι άλλοι για παλικάρι. Που σηματοδότησε τον αγώνα κατά του απαρτχάιντ και πέθανε ξεχασμένος στη φυλακή.
Σε δεύτερο επίπεδο, με πλημμύρισε άρωμα Αφρικής και άγριας ζωής κάνοντας την απόλυτη αντίθεση με την ήρεμη πολιτισμένη αγριότητα των δυτικών πόλεων που ξεπερνά κάθε άγριο ζώο. Ακολούθως, γοητεύτηκα από τη «λογοτεχνία μέσα στη λογοτεχνία» σε ό,τι αφορά στον Ερωτόκριτο του Βιτσέντζου Κορνάρου και ξαφνιάστηκα με τις αποκαλύψεις που ακολούθησαν εκείνη τη μοιραία νύχτα που τα άλλαξε όλα.
Ο συγγραφέας, με περιγραφές που κερδίζουν και τους πιο απαιτητικούς και το μοναδικό του συγγραφικό ύφος (εντέχνως παραλείπονται μικρές λέξεις και άρθρα, όπως: Ξεμοναχιασμένο σπουργίτι φτερούγισε από έναν πάσσαλο σε άλλον.) μας οδηγεί βήμα το βήμα στην ιστορία του φροντίζοντας να εμπλουτίζει τις αράδες με υπέροχες περιγραφές (...η φρονιμάδα είναι το αγκίστρι του συστήματος κι εγώ το ψάρι...), όμορφες τοποθετήσεις (Η τέχνη λέει την αλήθεια της με ψέματα, αδελφέ. Γι' αυτό στα δικαστήρια των ανθρώπων είναι ο πιο αναξιόπιστος μάρτυρας.) και ένα υπέρτατο μήνυμα ανθρωπισμού: Ουμπούντου, που θα πει υπάρχω γιατί υπάρχουμε ή αλλιώς δεν μπορούμε να είμαστε χαρούμενοι αν έστω κι ένας από εμάς είναι λυπημένος. Δηλαδή καλύτερα όλοι μαζί, καλύτερα όλοι το ίδιο. Κι αυτή η φράση είναι απείρως πιο πολιτισμένη από οποιαδήποτε συμπεριφορά μέσου ανθρώπου σε μια οποιαδήποτε πόλη ή χωριό μιας άλλης ηπείρου.

Υ.Γ.: Το φιλί ήταν σύντομο, σχεδόν ακαριαίο. Κι αδέξιο. Όταν λύθηκαν, δεν ήξεραν τι να πουν. Ήξεραν μόνο ότι η ζωή είναι όμορφη.

Το μυθιστόρημα του Μάνθου Σκαργιώτη, Ουμπούντου, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα. Θα το βρείτε εδώ.

Διαβάστε κι ένα απόσπασμα!

Ευχαριστώ τις εκδόσεις Διόπτρα για τη διάθεση του βιβλίου

Το παραπάνω περιέχει αποσπάσματα

Ο Μάνθος Σκαργιώτης γεννήθηκε στο χωριό Μονολίθι Ιωαννίνων το 1952. Σπούδασε φιλολογία. Ζει στην Αθήνα. Μυθιστορήματα: Το Λαθραίο (Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991), Η Αλάνα με τις Ακονόπετρες (Δωρικός, Αθήνα 1995), Ουδέτερη Ζώνη (Κέδρος, Αθήνα 1995), Δώδεκα Μήνες, Δεκατρία Φεγγάρια (Εμπειρία Εκδοτική, Αθήνα 2001), Το Παρελθόν Επιστρέφει από τον Άλλο Δρόμο (Εμπειρία Εκδοτική, Αθήνα 2004), Ένα Κλειδί, Τρεις Πόρτες (Μεταίχμιο, Αθήνα 2009), Στο Δρόμο των Αρωμάτων (Διόπτρα, Αθήνα 2015). Ποιήματα: Ματωμένοι Σάρακες (Κριτήριο, Αθήνα 1974), Στο Ρυθμό της Κύπρου (ιδιωτική έκδοση, Γιάννινα 1978). Δημοσίευσε, επίσης, εισαγωγικές μελέτες για το έργο του Κ. Θεοτόκη, του Κ. Κρυστάλλη και του Γ. Κο­τζιούλα, καθώς και «πορτρέτα» Ηπειρωτών δημιουργών. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα ιταλικά.

Περισσότερα:
Ο Μάνθος Σκαργιώτης Στο δρόμο των αρωμάτων