koukidaki: Όσο θα βλέπουν μάτια και άνθρωποι αναπνέουν

Υπάρχουν τόσες πολλές και αξιέπαινες θεατρικές προσεγγίσεις (περφόρμανς, θεατρικά αναλόγια, κλασικά ανεβάσματα έργων, απαγγελίες) στην Ελλάδα που πραγματικά ο θεατής έχει μια τεράστια γκάμα επιλογών. Αυτό που με στενοχωρεί είναι που τις περισσότερες φορές προβάλλονται και διαφημίζονται κατά κόρον μέσα από την τηλεόραση και τις εφημερίδες μόνο τα γνωστά εμπορικά θέατρα και επιδοτούνται από το Υπουργείο Πολιτισμού τής εκάστοτε κυβέρνησης συγκεκριμένα πρόσωπα και αγνοούνται συστηματικά όλα τα υπόλοιπα. Είναι το ίδιο που συμβαίνει και με την λογοτεχνία και φαντάζομαι με όλες τις μορφές τέχνης.

Αλλά ας αφήσουμε τη γκρίνια και να περάσουμε στην ουσία. Η παράσταση που παρακολούθησα σήμερα είναι αποτέλεσμα δύο δημιουργικών γυναικών: της μουσειολόγου Σοφίας Πελοποννησίου Βασιλάκου και της ηθοποιού Βασιλικής Σαραντοπούλου και πρόκειται για μια συρραφή σονέτων του πολυαγαπημένου μας Σαίξπηρ.

Και σε αυτό το σημείο πρέπει να γίνει μια μικρή παρένθεση και πριν περάσουμε στην εν λόγω παράσταση, είναι καλό να πούμε δύο λόγια για τον χώρο που την φιλοξενεί, την Οικία Κατακουζηνού. Η Οικία Κατακουζηνού είναι ένα διαμέρισμα που στεγάζεται στον 5ο όροφο μιας πολυκατοικίας στην Λεωφόρο Αμαλίας και υπήρξε το σπίτι του διακεκριμένου ψυχιάτρου Άγγελου Κατακουζηνού και της συζύγου του-συγγραφέως, Λητούς Πρωτόπαππα Κατακουζηνού. Το ζευγάρι αγαπούσε και προωθούσε τις τέχνες, ο ίδιος ο Άγγελος Κατακουζηνός υπήρξε μέλος φίλος με τους λογοτέχνες της λεγόμενης «γενιάς του 30» και στο σπίτι του φιλοξενήθηκε ο Αλμπέρ Καμί και γιορτάστηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας του Ελύτη. Αυτήν τη στιγμή η Οικία Κατακουζηνού λειτουργεί ως μουσείο στο οποίο εκτίθενται τα έπιπλα, οι πίνακες, τα αγάλματα του ζεύγους και φιλοξενεί παράλληλα εκθέσεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Ας κλείσουμε εδώ την μικρή μας παρένθεση και ας περάσουμε στο «Όσο θα βλέπουν μάτια και άνθρωποι αναπνέουν». Η ιδέα του εγχειρήματος ήταν της Σοφίας Πελοποννησίου Βασιλάκου, η οποία πρότεινε στην ηθοποιό Βασιλική Σαραντοπούλου την πραγματοποίησή του· η πρώτη έκανε την έρευνα του υλικού και η δεύτερη επέλεξε και ερμήνευσε τα υπέροχα σονέτα που θα ακούσετε.

Δεν χρειάζεται φυσικά να πω το οτιδήποτε για τον Σαίξπηρ. Συνήθως γράφω κάποια βιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα. Στην συγκεκριμένη περίπτωση όμως το θεωρώ περιττό: ακόμα και ο πιο αδαής πολίτης γνωρίζει την ύπαρξή του και τους πέντε πιο γνωστούς τίτλους των έργων του και πολλοί από εμάς χρησιμοποιούμε φράσεις που έγραψε και που έγιναν παγκόσμιες παροιμίες (π.χ. τέλος καλό όλα καλά ή πολύ κακό για το τίποτα). Φυσικά γνωρίζουμε τα έργα του, τον αγαπημένο Αμλέτο, τον ζηλιάρη Οθέλλο, τον νεανικό έρωτα του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας, τον κατεργάρη Πουκ.
Λίγοι όμως από εμάς έχουμε διαβάσει τα σονέτα του που στο σύνολο είναι 154 και που δημοσιεύτηκαν μόλις το 1609. Και είναι η πρώτη μου φορά που παρακολουθώ μια ερμηνεία κάποιων από αυτών. Οι απαγγελίες ποίησης είναι συνηθισμένες στα διάφορα φιλολογικά κέντρα και στις λογοτεχνικές ενώσεις. Εδώ όμως δεν μιλάμε για μια συνηθισμένη απαγγελία αλλά για μια δραματοποίηση των σονέτων του βάρδου, για μια εκμετάλλευση του αληθινού χώρου (που από μόνος του διαθέτει μια θεατρικότητα και είναι φορτισμένος από το καλλιτεχνικό του παρελθόν) από μια ηθοποιό που επέλεξε 22 σονέτα με μαεστρία (αυτό το λέω γιατί επέλεξε τα πιο ερωτικά, τα πιο χαρακτηριστικά, αυτά που θα συγκινούσαν ακόμα και τον πιο κυνικό ακροατή).
Η Βασιλική Σαραντοπούλου εμφανίζεται ανοίγοντας τη συρταρωτή πόρτα στο σαλόνι, ντυμένη απλά, κομψά, απέριττη, χωρίς έντονο μακιγιάζ. Η εμφάνισή της έχει την λιτότητα του κλασικού, του διαχρονικού και του ποιοτικού. Τα λόγια του Σαίξπηρ είναι τόσο αιώνια, τόσο παγκόσμια που δεν χρειάζονται περιττές υπερβολές και η ίδια η ηθοποιός έχει την στόφα της κλασικής ομορφιάς. Στα εξήντα περίπου λεπτά που διαρκεί η θεατροποίηση των σονέτων η Βασιλική Σαραντοπούλου μας αποδεικνύει το ταλέντο της ως ηθοποιού και χρησιμοποιεί διάφορα αντικείμενα για να εμπλουτίσει τη θεατρικότητα: ρούχα, λουλούδια, ένα πιάνο, λαμπατέρ, βιβλία... Και αποχωρεί από την αίθουσα κλείνοντας πίσω της την ίδια συρταρωτή πόρτα.
Οι στίχοι που μιλάνε για τον έρωτα είναι αθάνατοι, οι στίχοι που μιλάνε για την ποίηση και για τη δύναμη της λογοτεχνίας είναι επίσης αθάνατοι αλλά εμένα προσωπικά μου άρεσε ιδιαίτερα ο στίχος που μιλούσε για τις τύψεις που νιώθει κάποιος που προσβάλει κάποιον άλλον: τι να τις κάνω εγώ τις τύψεις σου όταν με έχεις πικράνει τόσο με την προσβολή σου;

Η παράσταση συνοδεύεται από μουσική που διάλεξαν οι δύο δαιμόνιες εμπνεύστριες της υπέροχης καλλιτεχνικής δημιουργίας, έτσι θα ακούσετε ελισαβετιανή μουσική (που εγώ προσωπικά την λατρεύω, τι καλύτερο υπάρχει από μια βόλτα;) αλλά και τη φωνή του Τομ Γουέιτς· γίνεται ένα πάντρεμα σύγχρονης αλλά και αναγεννησιακής αγγλικής μουσικής.