Η λιγότερο εμπορική λογοτεχνία

Εντάξει. Το ξέρουμε. Ο Έλληνας δε πολυδιαβάζει, ή διαβάζει περιστασιακά -βλέπε καλοκαιρινές διακοπές άρα μία εβδομάδα το χρόνο στην ξαπλώστρα του- ή παρασύρεται από την επικαιρότητα, τις διαφημίσεις και τα best seller. Πάντως, αν κανείς συζητήσει με τους ανθρώπους της «πένας» ή με άλλους φιλαναγνώστες, θα ακούσει ανάμεσα στις κουβέντες αναφορές σε διάφορα λογοτεχνικά κλασικά βιβλία, ελληνικά και ξένα. Κι αν είστε κι εσείς από αυτούς τους τύπους που γουστάρουν τις βόλτες στις παρουσιάσεις βιβλίων ή τις βιβλιοφιλικές παρέες, οπωσδήποτε θα έχετε ακούσει -ή θα έχετε χρησιμοποιήσει εσείς ο ίδιος- πολλάκις, αναφορές ή αποσπασματικές φράσεις πασίγνωστων βιβλίων. Θα σας θυμίσω τάχιστα την δημοτικότητα της φράσης «ζήτα και το σύμπαν θα σε ακούσει» -ή κάπως έτσι- από τον Αλχημιστή του Κοέλο. Το συγκεκριμένο αγοράστηκε, διαβάστηκε και ξαναδιαβάστηκε στη χώρα μας τόσο, που ξεπέρασε τις προσδοκίες και του συγγραφέα και του εκδότη του.

Αλήθεια, σας έχει τύχει να «εισβάλει» σε μια κουβέντα η Ζαν Ντ' Άρκ, η Ιωάννα της Λωρραίνης, του Mark Twain; Οι μεγάλες προσδοκίες του Dickens; Μετά βεβαιότητος ναι. Ακόμα κι αν δεν έχετε διαβάσει αυτά τα έργα, τα έχετε ακούσει, γνωρίζετε τους συγγραφείς τους· ενδέχεται να τα έχετε και στη βιβλιοθήκη σας! Τι θα λέγατε αν μαθαίνατε πως αυτοί οι τίτλοι είναι οι πλέον αποτυχημένοι σε πωλήσεις στη χώρα μας;

Πρόσφατα, έφτασε μια λίστα στο γραφείο μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου -το οποίο, αν κανείς είναι δικτυωμένος σωστά (και ευφάνταστα), είναι σε θέση να προσφέρει «διαμάντια»- και αφορούσε στα 100 λιγότερο διαβασμένα-εμπορικά λογοτεχνικά βιβλία στην Ελλάδα. Δε σας λέω ότι και τα εκατό είναι τόσο διάσημα έργα, όμως παραμένει περίεργο πώς κλασικά μυθιστορήματα απέτυχαν σε πωλήσεις όπου κι αν εκδόθηκαν (κάποια έχουν περάσει από δύο, τρεις ή και περισσότερες εκδοτικές στέγες), τη στιγμή που πολλές βιβλιοθήκες στολίζονται με κλασικούς τόμους για να προσδώσουν κύρος ή ένεκα στυλ.

Δηλαδή, να δεχτώ ότι παρασυρθήκαμε από τους φωτογενείς συγγραφείς των media, από τις διαφημιστικές καμπάνιες, από την επικαιρότητα, από ταινίες που βασίστηκαν σε μυθιστορήματα κ.ο.κ. αλλά αφού έχουμε που έχουμε αδιάβαστα έργα -σειρές ολόκληρες!- στα σύνθετα του καλού δωματίου για να τα δείχνουμε, πώς γίνεται να μην αγοράσαμε έναν Μόμπι Ντικ (H. Melville); Κι εκείνον τον Ντοστογιέφσκι που έχει την «τιμητική» του στην εν λόγω λίστα με τα έργα του: Το όνειρο ενός γελοίου ανθρώπου, Το υπόγειο, Αναμνήσεις από το σπίτι των πεθαμένων, Ταπεινοί και καταφρονεμένοι; Ούτε καν;(!) Γιατί, ο Χεμινγουέι με το Για ποιον χτυπά η καμπάνα; Στη λίστα κι αυτός...

Νομίζω η «μόδα» και η επικαιρότητα δε λειτουργούν εμπορικά ως προς το έντυπο βιβλίο. Θαρρώ οι περιπτώσεις όπου λειτούργησε κάτι τέτοιο σχετίζονται με βιβλία όπως ο Χάρι Πότερ, δηλαδή με μυθογραφίες που απευθύνονται στο νεαρό κοινό. Μιλώντας για νεαρό κοινό, η λίστα των εκατό αδιάβαστων περιέχει και το Νιμπελούνγκεν, το μεσαιωνικό έπος που χαρακτηρίστηκε «η Ιλιάδα της γερμανικής φιλολογίας» και ενέπνευσε τον Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν (Άρχοντας των δαχτυλιδιών) ενώ έχει μεταφερθεί και στη μεγάλη οθόνη από τον Φριτς Λανγκ.
Ο κατάλογος περιλαμβάνει και Φερνάντο Πεσσόα (Ο Οδοιπόρος, Ultimatum), Albert Camus (Η πτώση, Σκέψεις για την τρομοκρατία), Γκράχαμ Γκρην (Ανήλικος δολοφόνος, Το τέλος μιας σχέσης), Φρανζ Κάφκα (Ο Πύργος) και πολλά πολλά άλλα.

Αν θέλετε να ρίξετε μια ματιά σε ολόκληρη τη λίστα επισκεφτείτε την πηγή μου όπου θα διαβάσετε και γνώμες εκδοτών. Δεν τις μετέφερα εδώ γιατί όλοι γνωρίζουμε/αντιλαμβανόμαστε και μόνοι μας τα όσα λένε, όμως «κράτησα» μία άποψη, γραμμένη κάτω-κάτω που προτείνει στους εκδότες να επικεντρώσουν τις προσφορές τους στην καλή λογοτεχνία, ώστε να δημιουργήσουν κίνητρο αγοράς προς αυτή την κατεύθυνση, γιατί έτσι θα επιτύχουμε το πέρασμα σε μια επόμενη γενιά αναγνωστών που θα προσανατολίζονται εκεί, επειδή θα έχουν κριτήριο και επίπεδο, ενώ δε θα παρασύρονται από τη δημοτικότητα των ευπώλητων ροζ μυθιστορημάτων· κι αυτό το ξέραμε αλλά είναι χρήσιμο να το βλέπεις γραμμένο. Να κάνουν και καμιά προωθητική ενέργεια-καμπάνια με επίκεντρο το καλό βιβλίο, θα πω εγώ, και να μη βασίζουμε τα συμπεράσματά μας με κριτήριο τις πωλήσεις των έντυπων βιβλίων (πολλοί κλασικοί τίτλοι κυκλοφορούν σε ελεύθερα ηλεκτρονικά βιβλία).

Τυχαίνει να έχω διαβάσει κάποια από τα εκατό, τυχαίνει να γνωρίζω το έργο των συγγραφέων κάποιων άλλων τίτλων, τυχαίνει να εμπιστεύομαι κάποιους εκδότες από αυτούς που κατά καιρούς έχουν εκδώσει τα βιβλία αυτά... συμπεραίνω πως όλα είναι αξιόλογα. Αν μη τι άλλο, λοιπόν -όσοι πιστοί φιλαναγνώστες- κοιτάξτε τον κατάλογο των έργων που αδικήσαμε και πάρτε ιδέες για τα επόμενα λογοτεχνικά σας ταξίδια.