koukidaki: Ο φάρος

Βρισκόμαστε σε μια συνοικία του Δουβλίνου στην δεκαετία του 2010. Ο Ρίτσαρντ είναι ένας εργένης γύρω στα πενήντα που είναι τυφλός. Ο αδελφός του, ο Σάρκι, γυρίζει στο πατρικό σπίτι μετά από πολλά χρόνια απουσίας του, για να τον βοηθήσει. Είναι παραμονή Χριστουγέννων και στο σπίτι έρχεται και ο καλός τους φίλος, ο Ιβάν. Όλοι μαζί προετοιμάζουν ένα χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν, θέλουν να γιορτάσουν πίνοντας ποτά και τρώγοντας γαλοπούλα. Ο Ρίτσαρντ καλεί στο ρεβεγιόν και τον Νικ, ο οποίος έχει δεσμό με την πρώην σύντροφο του Σάρκι. Ο Σάρκι δεν επιθυμεί να συναντήσει τον Νικ που τον θεωρεί αντίζηλο, αλλά αναγκάζεται να υποστεί την παρουσία του για να μην στενοχωρήσει τον ανάπηρο αδελφό του.

Ως εδώ, μοιάζει με ένα συνηθισμένο κοινωνικό έργο. Αλλά όλα αυτά τα πρόσωπα είναι άνθρωποι που έχουν -για τον έναν ή τον άλλο λόγο- χάσει το παιχνίδι με τη ζωή. Οι τέσσερις φίλοι είναι όλοι τους αλκοολικοί, πίνουν μέχρι σκασμού με διάφορες αφορμές. Ο Ρίτσαρντ στα πενήντα του είναι εργένης, άνεργος και τυφλός. Ο Ιβάν είναι παντρεμένος με παιδιά αλλά έχει συνεχώς προβλήματα με τη γυναίκα του που δεν ανέχεται την ανεύθυνη συμπεριφορά του. Ο Σάρκι έχει ζήσει σε διάφορα μέρη του κόσμου και έχει κάνει διάφορες δουλειές αλλά δεν στεριώνει πουθενά λόγω του αλκοολισμού του και των καυγάδων που δημιουργεί. Ο Νικ είναι ένας μικρο-κομπιναδόρος φιγουρατζής που κοιτάει να τα βολέψει κακήν κακώς. Τέσσερις άντρες στα μεσοκοπήματά τους που δεν έχουν τίποτα να ελπίζουν, τίποτα να περιμένουν. Το έχουν ρίξει όλοι στο ποτό για να μπορέσουν να αντέξουν τους ίδιους τους εαυτούς τους.

Είναι βράδυ παραμονής Χριστουγέννων, ο Ρίτσαρντ, ο Σάρκι και ο Ιβάν κάνουν προετοιμασίες για το ρεβεγιόν και καταφτάνει ο Νικ μαζί με έναν άγνωστο, τον κύριο Λόκχαρτ. Ο κύριος Λόκχαρτ είναι ένας κομψός και ευγενικός κύριος, γνωστός του Νικ. Όλοι μαζί πίνουν και αποφασίζουν να παίξουν πόκερ για το καλό της νέας χρονιάς.

Δεν θα αργήσουμε όμως να διαπιστώσουμε ότι κάτι παράξενο κρύβεται πίσω από την συμπεριφορά του κομψευόμενου κυρίου Λόκχαρτ. Δεν είναι ένας απλός πότης και ένας απλός χαρτοπαίχτης. Πάνω στην συζήτηση ανακαλύπτουμε ότι γνωρίζει τα πιο κρυφά και ανομολόγητα μυστικά των υπολοίπων. Ο σκοπός της επίσκεψής του δεν είναι η καλοπέραση, η χαρτοπαιξία και η κατανάλωση αλκοόλ. Ο κύριος Λόκχαρτ ήρθε την παραμονή των Χριστουγέννων για να πάρει ψυχές. Γιατί ο κύριος Λόκχαρτ είναι μια άλλη μορφή του Μεφιστοφελή, του όφεως της Παλαιάς Διαθήκης.

Θα σκεφτεί τώρα κάποιος, οι τέσσερις φίλοι είναι ούτως ή άλλως τελειωμένοι και μαλωμένοι με την ζωή. Ας τους πάρει ο διάβολος να τελειώνουμε! Τα γεγονότα όμως θα εξελιχτούν κάπως διαφορετικά γιατί έτσι θέλει ο δημιουργός του έργου, ο Ιρλανδός Κόνορ Μακφέρσον.

Η φιγούρα του διαβόλου είναι αρκετά συνηθισμένη στα λογοτεχνικά και τα θεατρικά έργα. Ξεκινάμε από την ίδια την Βίβλο, στην οποία έχουμε την παρουσίαση του φιδιού στον Αδάμ και την Εύα, συνεχίζουμε με την Κόλαση του Δάντη όπου ο διάβολος τυραννάει τον Βρούτο, τον Κάσσιο και τον Ιούδα (τους τρεις μεγάλους προδότες σύμφωνα με τον Δάντη) και καταλήγουμε στην πιο γνωστή λογοτεχνική περσόνα του διαβόλου: τον Φάουστ. Ο Φάουστ ξεπουλά την ψυχή του στον διάβολο για να κερδίσει το μυστικό της ζωής, τη γνώση. Ο γνωστός μύθος πριν καταπιαστεί με αυτόν ο Γκαίτε, ήταν λαϊκό παραμύθι στη Γερμανία, έγινε θεατρικό έργο από τον Ελισαβετιανό Μάρλοου και κατέληξε με διαφορετική μορφή στον Γκαίτε. Εμείς οι Έλληνες έχουμε την δική μας παραλλαγή στην κινηματογραφική ταινία με τον Δημήτρη Χορν, όπου πουλά την ψυχή του στον διάβολο για να ανακτήσει τα νιάτα του και να διεκδικήσει την Μάρω Κοντού.

Ο κύριος Λόκχαρτ έρχεται στο ρεβεγιόν με μοναδικό σκοπό να αρπάξει μια ψυχή ενός δυστυχισμένου ανθρώπου, ενός απόκληρου.

Βαθιά θρησκευτικό το έργο του Κόνορ Μακφέρσον, ο ιρλανδικός καθολικισμός ξεπροβάλει σε όλο το μεγαλείο του από εκεί που δεν το περιμένεις: από τέσσερις απόκληρους της μοίρας. Μεταφυσικές ανησυχίες μέσα από ατελείωτες βραδιές με ουίσκι και μπύρες.

Πριν ένα μήνα περίπου διάβασα το πρωτότυπο έργο στα αγγλικά και δεν με ενθουσίασε. Τελικά τα θεατρικά έργα πρέπει να τα βλέπεις και όχι να τα διαβάζεις. Οι διάλογοι δεν ζωντανεύουν στο χαρτί, ζωντανεύουν στην σκηνή. Έχουν άλλη διάσταση.

Την μετάφραση από τα αγγλικά στα ελληνικά έχουν κάνει ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης και η Αθανασία Σμαραγδή, Κάνουν μια καταπληκτική δουλειά αφού καταφέρνουν να μείνουν πιστοί στην έννοια του πρωτότυπου κειμένου μεταμορφώνοντάς το όμως στο δικό μας λεξικό ιδίωμα.

Η σκηνοθεσία είναι του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη, ο οποίος αναλαμβάνει να υποδυθεί και τον ρόλο-φιλέτο του έργου: τον τυφλό αλκοολικό Ρίτσαρντ. Και τα καταφέρνει καλά και στα δύο. Απαιτητικός ο ρόλος του τυφλού για έναν ηθοποιό που βλέπει, που πρέπει συνεχώς να μην εστιάζει το βλέμμα του. Απαιτητική και δύσκολη και η σκηνοθεσία όλων αυτών των φιγούρων που πάνε και έρχονται μεθυσμένοι μέσα στην σκηνή. Είναι δύσκολο τελικά να καταλάβεις την τραγικότητα των αλκοολικών και των περιθωριακών ατόμων. Το διαπίστωσα σήμερα που άκουγα κάποιους θεατές να γελάνε σε άκρως δραματικές στιγμές. Δεν είναι αστείο να γελάς όταν βλέπεις έναν άνθρωπο ράκος να παραπατάει!

Στον ρόλο του κυρίου Λόκχαρτ ο υπέροχος Αιμίλιος Χειλάκης, κομψός και όμορφος, όπως παραδοσιακά παρουσιάζεται ο διάβολος, μας δίνει μια ωραία ερμηνεία.

Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος δεν με ενθουσίασε στον ρόλο του Σάρκι, οι ερμηνείες του Μαρκουλάκη και του Χειλάκη είναι πολύ δυνατές σε δυο πολύ δυνατούς ρόλους, με αποτέλεσμα οι άλλοι τρεις χαρακτήρες να μοιράζονται ό,τι απομένει.

Οι φωτισμοί είναι ιδιαίτερα προσεγμένοι σε αυτό το έργο, προβάλλουν κάθε στιγμή αυτό που πρέπει να προβάλλουν. Μειώνονται και αυξάνουν ανάλογα με τη σημασία που πρέπει εμείς ως θεατές να δώσουμε. Υπεύθυνος φωτισμού ο Αλέκος Γιάνναρος.

Τα σκηνικά υπογράφει η Αθανασία Σμαραγδή που μας παρουσιάζει ένα σπίτι σε αποσύνθεση, ένα σπίτι ενός εργένη μεσόκοπου και αδιάφορου: πεταμένα σκουπίδια στο πάτωμα, παλιά έπιπλα, μια σόμπα στην άκρη, άδεια μπουκάλια ποτών.
Υπεύθυνη για τα κουστούμια είναι η Μαρία Κοντοδήμα: πιτζάμες, αθλητικά καθημερινά ρούχα για όλους τους ήρωες με εξαίρεση τα ρούχα του κυρίου Λόκχαρτ που είναι πολύ πιο κομψά και όμορφα. Γιατί ο διάβολος πρέπει να είναι ελκυστικός!