Χορεύοντας στο σκοτάδι

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα παρουσιάζεται στο θέατρο το «Χορεύοντας στο σκοτάδι» (Dancer in the dark), που είχαμε παρακολουθήσει στον κινηματογράφο το 2000 σε σκηνοθεσία και πρωτότυπο σενάριο του Λαρς Φον Τρίερ με πρωταγωνίστρια την Ισλανδή τραγουδίστρια Μπιόρκ, την Κατρίν Ντενέβ και τον Ντέιβιντ Μορς. Η ταινία τότε είχε αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές και πολλά κινηματογραφικά διεθνή βραβεία.

Είναι η ιστορία της Σέλμα, μιας φτωχής μετανάστριας από την πρώην Τσεχοσλοβακία στην δεκαετία του 1960. Η Σέλμα αναγκάζεται να μεταναστεύσει στις ΗΠΑ για καθαρά ιατρικούς λόγους. Η ίδια πάσχει από μια σπάνια κληρονομική ασθένεια και σιγά σιγά χάνει την όρασή της. Έχει έναν μοναχογιό και ο άντρας της έχει σκοτωθεί, είναι μόνη της στη ζωή και γνωρίζει με βεβαιότητα ότι ο γιος της θα κληρονομήσει, αργά ή γρήγορα, την ασθένειά της και θα τυφλωθεί και αυτός. Βρίσκει εργασία σε ένα εργοστάσιο στην πολιτεία της Ουάσινγκτον και δουλεύει σκληρά ως εργάτρια προκειμένου να μαζέψει τα αναγκαία χρήματα για την εγχείριση του γιου της. Η ίδια έχει ήδη χάσει μεγάλο μέρος της όρασής της και κάθε μέρα δυσκολεύεται όλο και περισσότερο να αντεπεξέλθει στην εργασία της αλλά και στις απλές καθημερινές της ανάγκες. Η μόνη της διασκέδαση και παρηγοριά είναι η μουσική, λατρεύει τα παλιά μιούζικαλ του Χόλιγουντ και κάθε Πέμπτη πηγαίνει σε έναν συνοικιακό κινηματογράφο μαζί με την συνάδελφο και φίλη της, Κάθι, η οποία της περιγράφει τις σκηνές που δεν μπορεί η ίδια να δει. Ο δεκατετράχρονος γιος της δεν γνωρίζει την προσπάθεια που κάνει η μητέρα του για να μαζέψει αυτά τα χρήματα όπως δεν ξέρει τίποτα και για το μέλλον της υγείας του. Ο ιδιοκτήτης του τροχόσπιτου που νοικιάζει η Σέλμα είναι ένας ευυπόληπτος αστυνομικός που αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες λόγω της σπάταλης γυναίκας του. Και αποφασίζει να κλέψει τις οικονομίες της Σέλμα. Από εκείνη τη στιγμή το δράμα εξελίσσεται σε τραγωδία.

Πρόκειται για ένα έργο που θίγει πολλά θέματα όπως αυτό της μετανάστευσης και της κακής μοίρας των μεταναστών που συνήθως καταλήγουν να εξοντώνονται σε χειρωνακτικές εργασίες, του ψυχρού πολέμου εκείνης της εποχής και της δυσπιστίας με την οποία αντιμετωπίζουν οι Αμερικάνοι την Τσεχοσλοβάκα που προέρχεται από μια χώρα του υπαρκτού σοσιαλισμού, της πραγματικής φιλίας μεταξύ των δυο εργατριών, της εκμετάλλευσης της μόνης γυναίκας (που είναι πιο αδύναμη κοινωνικά αφού είναι ανύπαντρη, μετανάστρια, δεν γνωρίζει καλά τη γλώσσα, τους νόμους και τα δικαιώματά της) από τον πιο ισχυρό άντρα (αστυνομικός, ζει στη χώρα του, ό,τι κι αν ισχυριστεί αυτόν θα πιστέψουν), της ολοκληρωτικής θυσίας της μητέρας ηρωίδας για χάρη του παιδιού της... Πάνω από όλα καυτηριάζει τη θανατική ποινή, αυτής της βαρβαρότητας που είναι ανεπίτρεπτη σε "πολιτισμένα" κράτη όπως των ΗΠΑ. Δυστυχώς βέβαια, το έργο δεν αποφεύγει γερές δόσεις μελοδράματος, οι πιο ευαίσθητοι από εσάς προετοιμαστείτε να κλάψετε. Όχι πως αυτό είναι κακό, το κλάμα μας βοηθά να εξωτερικεύσουμε κάποιες ανθρώπινες πλευρές μας.

Τώρα ως προς τη συγκεκριμένη παράσταση, θα αρχίσω με την πρωταγωνίστρια, την Δήμητρα Κολλά που αναλαμβάνει τον δύσκολο ρόλο της Σέλμα (που είχε υποδυθεί η Μπιόρκ στο σινεμά). Θα είμαι σύντομη: είναι ένα μεγάλο ταλέντο! Η Δήμητρα Κολλά στην κυριολεξία κρατά όλη την παράσταση πάνω της: τραγουδάει καταπληκτικά (μην σας ξεγελά το μελόδραμα, είναι και μιούζικαλ), είναι φοβερά εκφραστική, πείθει ως τυφλή (είναι το δεύτερο θεατρικό έργο που βλέπω μέσα σε δύο μέρες με τυφλούς χαρακτήρες ως πρωταγωνιστές! Ο πρώτος ήταν ο Μαρκουλάκης στον "Φάρο") και το ατελείωτο χειροκρότημα που εισπράττει στο τέλος της παράστασης είναι αυθόρμητο και δικαιολογημένο.
Το "Χορεύοντας στο σκοτάδι" είναι από αυτά τα έργα που στηρίζονται σε έναν ηθοποιό κυρίως. Αρκετά καλοί και όλοι οι υπόλοιποι, αξιοπρεπέστατοι ο καθένας σε αυτό που ανέλαβε, αλλά κακά τα ψέματα, όλο το έργο έχει γραφτεί για την πρωταγωνίστρια. Από τους υπόλοιπους ξεχώρισα τον Στέλιο Καλαϊτζή στον διπλό ρόλο του αστυνομικού και δημόσιου κατήγορου και την Ευγενία Ταμπαροπούλου ως την Κάθι, την πιστή φίλη της Σέλμα.

Η σκηνοθεσία είναι του Δημήτρη Καρατζιά που κατάφερε σε μια σχετικά μικρή σκηνή να ζωντανέψει τόσες εικόνες (το εργοστάσιο που εργάζεται η Σέλμα, το τροχόσπιτο που μένει η Σέλμα, την αίθουσα του δικαστηρίου). Επίτευγμα της σκηνοθεσίας επίσης θεωρώ την χρησιμοποίηση όλων των ηθοποιών στις σκηνές που χρειαζόταν να δείξει πολλά πρόσωπα (στις πρόβες του ερασιτεχνικού θεάτρου, στο εργοστάσιο, στη φυλακή).

Εξαιρετικό ρόλο στην παράσταση έχει η μουσική καθώς και τα τραγούδια του Μάνου Αντωνιάδη που γράφτηκαν ειδικά για την πρώτη παρουσίαση του έργου στην Ελλάδα. Η μουσική έχει κλιμάκωση όπως άλλωστε έχει και το δράμα και βάζει τους θεατές μέσα στα γεγονότα. Τους στίχους των τραγουδιών έχει γράψει ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος και ταιριάζουν απόλυτα με τη μουσική και την υπόθεση.

Τα κουστούμια δεν μπορώ να πω ότι με ενθουσίασαν. Η στολή της εργάτριας που φορούσε η Κάθι ήταν ταιριαστή, όπως και το ντύσιμο της γυναίκας του αστυνομικού, σωστό και το ντύσιμο του Τζεφ (του άντρα που είναι ερωτευμένος με τη Σέλμα), του γιου της Σέλμα και του σκηνοθέτη της ερασιτεχνικής παράστασης. Από εκεί και πέρα: ο δημόσιος κατήγορος στις Ηνωμένες Πολιτείες του 1960 δεν θα εμφανιζόταν με ένα παντελόνι και ένα ξεκούμπωτο πουκάμισο γιατί θα τον είχαν πετάξει έξω από την αίθουσα του δικαστηρίου. Το ίδιο ισχύει και για τον δικηγόρο. Βέβαια η χρησιμοποίηση των ίδιων ηθοποιών σε διπλούς ρόλους καθώς και η σκηνοθετική οδηγία να μένουν συνεχώς στην σκηνή, δεν τους δίνει τη δυνατότητα να αλλάζουν ενδυμασίες εύκολα. Είναι μια σκηνοθετική άποψη, που δεν χαλάει το κατά τ᾽ άλλα όμορφο αποτέλεσμα.

Συντελεστές:

Συγγραφέας: Λαρς Φον Τριερ
Διασκευή: Πάτρικ Ελσουέρθ
Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος
Δραματουργική επεξεργασία – Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καρατζιάς
Πρωτότυπη μουσική – Τραγούδια παράστασης: Μάνος Αντωνιάδης
Στίχοι Τραγουδιών: Γεράσιμος Ευαγγελάτος
Κινησιολογία - Χορογραφίες: Έλιο Φοίβος Μπέικο
Σκηνικά: Δημήτρης Καρατζιάς – Μάνος Αντωνιάδης
Κατασκευαστής σκηνικών: Κώστας Μπακάλης
Κοστούμια γυναικών: Μάριος Βουτσινάς
Κατασκευή γυναικείων κοστουμιών: Γεωργία Σάντυ
Κοστούμια ανδρών: Γιώργος Λυντζέρης
Σχεδιασμός φωτισμών: Βαγγέλης Μούντριχας
Βοηθός φωτιστή: Θοδωρής Μαργαρίτης
Βοηθός σκηνοθέτη: Γιέλενα Γκάγκιτς
Φωτογραφίες: Χριστίνα Φυλακτοπούλου
Επικοινωνία παράστασης: Χρύσα Ματσαγκάνη
Παραγωγή: VAULT

Διανομή:
Σέλμα: Δήμητρα Κολλά
Τζην: Αντώνης Σταμόπουλος
Κάθυ: Βιργινία Ταμπαροπούλου
Μπιλ / Κατήγορος / Φύλακας: Στέλιος Καλαϊτζής
Λίντα / Δικαστής / Αναπληρώτρια Διευθύντρια Φυλακών: Ράσμι Σούκουλη
Τζεφ / Φύλακας: Θοδωρής Αντωνιάδης
Σαμουήλ / Επικεφαλής των ενόρκων: Πωλ Ζαχαριάδης
Νόρμαν / Συνήγορος / Φύλακας: Σωτήρης Μεντζέλος
Μπρέντα / Γιατρός / Ντολόρες: Ορνέλα Λούτη

Κάθε Δευτέρα 20:00 και Τρίτη 21:15. Από 11 Μαΐου κάθε Σάββατο στις 19.00 και Κυριακή στις 21.15 ως 28 Μαΐου 2019

Στον Πολυχώρο VAULT THEATRE PLUS, Μελενίκου 26, Γκάζι, Βοτανικός, 2130356472, 6949534889
Περισσότερες παραστάσεις στον Πολυχώρο Vault Theatre Plus