Αμιγώς ψυχογραφική, πραγματεύεται την καθήλωση στα ψυχοτραύματα της ανθρώπινης φύσης σε μια χρονική περίοδο/στιγμή σημαίνουσα για την εξέλιξή της, σκιάζοντας και φωτίζοντας, μέσα από γραμμικές παλινδρομήσεις, την πορεία της στο χρόνο.
Στα δυο ξεχωριστά του μονόπρακτα, το «Η Τελευταία Μάρθα» και το « Μεσάνυχτα σ΄ ένα τέλειο κόσμο», ο Αλέξης Σταμάτης ενώνει και διαχωρίζει ευφάνταστα την πραγματικότητα με το φανταστικό και με το α-φάνταστο (που αφορά στο ασυνείδητο και τις επιταγές του) καθώς εισχωρεί στα βαθύτερα στρώματα της ανθρώπινης ύπαρξης και στην πάλη της με τις ενορμήσεις που εγείρονται εντός της.
Ακολουθώντας αβίαστα αυτή την γραμμή, σχεδόν ως alter ego του Αλέξη Σταμάτη, ο σκηνοθέτης, Άρης Τρουπάκης, μας εισάγει με ιδιαίτερη αριστοτεχνία στους παράλληλους βίους των δυο χαρακτήρων, του Σάκη, (Νίκος Αλεξίου)-«Τελευταία Μάρθα», και του Φώτη, (Νίκος Αρβανίτης)-«Μεσάνυχτα σε έναν τέλειο κόσμο».
Η σκηνοθεσία του Άρη Τρουπάκη είναι λιτά δυναμική στοχεύοντας στην ανάδειξη της δραματικότητας των χαρακτήρων. Η άρτια σύζευξη των ξεχωριστών έργων του Αλέξη Σταμάτη εντυπωσιάζει. Η ατμόσφαιρα, υποβλητική· η σύνδεση των δυο μονολόγων είναι πολύ επιτυχημένη με την νοηματική μετάβαση, τις παύσεις, τις διαδοχικές σιωπές -που προετοιμάζουν τον θεατή για την επόμενη σκηνή- καθώς και τον χρόνο που τους ενώνει και τους χωρίζει, να είναι καίρια και να λειτουργούν εμπλουτιστικά. Τα σκηνοθετικά ευρήματα παίζουν με το συμβολικό και το πραγματικό και η εστίαση παραμένει στον κοινό τόπο των χαρακτήρων οι οποίοι διατηρούν στο ακέραιο την αυτοτέλειά τους.
Η παράσταση ξεκινά με τον Σάκη και τον Φώτη να βλέπουν την ζωή από ένα παράθυρο… Ο χρόνος αυτής της πρώτης ματιάς παραμένει ανοιχτός στην ερμηνεία του κοινού…
Με εξαιρετικά έντεχνο τρόπο αρχίζουν να ξετυλίγουν το κουβάρι της ζωής τους μέσα από αυτήν την καθοριστική ματιά για τον εαυτό τους και τον κόσμο…
Ο παραλληλισμός στις ζωές τους έγκειται στην μοναχικότητα που βιώνουν και στο έγκλειστο του ψυχισμού τους· σε μια εγκύστωση που αποκόβει από το περιβάλλον κρατώντας το ωστόσο ενεργό με τρόπο που να συντηρεί τις ψευδαισθήσεις τους, τον φανταστικό κόσμο που έχουν εσωτερικά δομήσει λειτουργώντας, εντέλει, προς όφελος της καθήλωσης στο τραυματικό.
Ο Νίκος Αλεξίου μεγαλουργεί στον ρόλο του υπερευαίσθητου και φοβικού Σάκη, βιώνοντας στο πετσί του έναν μονόλογο που στοχεύει στην υπαρξιακή ανάγκη του χαρακτήρα για αποσαφήνιση της προσωπικής του ιστορίας, μιας ιστορίας που κάποτε οδήγησε στην αποδιοργάνωση του «εγώ» του και στην απόσυρσή του από την πραγματικότητα. Στο λιτό σκηνικό, στο γεμάτο από στοιχεία που συμβάλλουν στην κατανόηση της φύσης του ήρωα, με πάντα κυρίαρχο στοιχείο το παράθυρο, ο θεατής έρχεται σε επαφή με τις βιωθείσες εμπειρίες και στρεβλώσεις του Σάκη.
Μια μονότονη ζωή που κυριαρχείται από δίπολα ποικίλων δυναμικών ξετυλίγεται βαθμηδόν μπροστά μας. Η ατολμία και η ενοχή, η αδυναμία του να μετουσιώσει τις αποτυχίες του σε δημιουργικότητα, η (παρελθούσα) προσήλωσή του στην άρρωστη μητέρα του με την οποία μορφώνει μια σχέση συγχωνευτική -ως ένας άλλος Νόρμαν Μπέιτς- οιδιπόδεια συμπλέγματα, και μια «τελευταία Μάρθα» που συμβολίζει την γυναικεία αγάπη και φροντίδα -οδηγώντας τον στο τέλμα- δίνουν το στίγμα της ανάγκης του να ζήσει και να αγαπηθεί. Ακολούθως, η οργάνωση ενός παραληρήματος που σε επίπεδο αίτιου-αιτιατού αγγίζει την τελειότητα -συνιστά μάθημα ψυχιατρικής από μόνο του- αποτελεί μονόδρομο.
Έτσι, οι φανταστικές συναλλαγές με έναν φύλακα-άγγελο που ενσαρκώνει ο ψιλικατζής που διατηρεί μαγαζί απέναντι από το σπίτι του συνιστούν την λυτρωτική ψευδαίσθηση. Όλα όσα ΔΕΝ υπάρχουν και όσα υπήρξαν: η ψυχωσιογόνα μητέρα, οι σκληρές Μάρθες, ακόμα και η εργασία του ως φύλακα ενός πίνακα ζωγραφικής που παραπέμπει στο συναίσθημα του ελέους, αποτελούν πρόσφορο έδαφος -τόσο πραγματικό όσο και συμβολικό στην κατανόηση ενός ήρωα που ζει ανάμεσά μας.
Αν η ιστορία του Σάκη συνιστά μέσα από το παραλήρημα, την αφήγηση της ζωής του, η αντίστοιχη του Φώτη γίνεται κατανοητή μέσω μιας πιο χαοτικής σύνθεσης, σε δεδομένα και γεγονότα που αγγίζουν ένα σημαντικό τραύμα, την προδοσία, αφήνοντας ωστόσο ανοιχτό το ενδεχόμενο της ύπαρξης βαθύτερων και προγενέστερων αιτιών στην οριακή ψυχική κατάσταση που βρίσκεται ο ήρωας.
Μέσα στον δικό του ζωτικό χώρο που τον αποτελούν ένα γραφείο, μια οθόνη και η βιβλιοθήκη του γεμάτη από τις «κασέτες της ζωής του», ο Νίκος Αρβανίτης μάς δίνει το στίγμα του Φώτη με ιδιαίτερη μαεστρία συνθέτοντας έναν ήρωα πολυδιάστατο.
Στον Φώτη, η πραγματικότητά και ό,τι αυτή περιλαμβάνει, υπερδομεί τον εσωτερικό του χώρο με εκείνον να παραμένει θεατής. Κάνοντας χρήση της πραγματικότητας και μόνον, χτίζει ό,τι δεν μπορεί (πια) -λόγω τραυμάτων- να χτίσει ο εσωτερικός του κόσμος που είναι έμπλεος συναισθηματικών μεταπτώσεων.
Ο ήρωας-συγγραφέας, αδυνατώντας να εμπνευστεί ένα έργο, ανατρέχει στις κασέτες που εμπεριέχουν όλη την προηγούμενη ζωή του. Εκεί αναζητά με απόγνωση το υλικό μέσα από το οποίο θα επανακάμψει μια που κάποτε ξεκίνησε ως ένας πολλά υποσχόμενος συγγραφέας. Η δυνατότητα που του δίνεται να γράψει ένα έργο για ένα ερωτικό τρίγωνο που θα του δώσει αυτή την ευκαιρία, τον αναγκάζει να επιστρέψει στο χρόνο εκείνης της μείζονος προδοσίας. Ο μονόλογός του συνίσταται στην εναγώνια αυτή προσπάθεια με τις προσωπικές του αυταπάτες να βασιλεύουν και τις μεταπτώσεις του να κυριαρχούν.
Σ’ αυτό το μονόπρακτο, η όραση όπως και η οθόνη παίζουν κομβικό ρόλο σε πραγματικό και συμβολικό επίπεδο. Μια επέμβαση στην όραση, τα γυαλιά του, που στη σκηνή βλέπουμε πότε μπαίνουν, βγαίνουν ή σπάνε, είναι στοιχεία που επικουρούν στο συμβολικό φάσμα: η όραση και τα γυαλιά συμβολίζουν τόσο την ύπαρξη όσο και την φθίνουσα πορεία ενός συστήματος λειτουργίας, όπως και την φθορά των υλικών που είναι και πραγματική… Έτσι ο Φώτης φτάνει στα «μεσάνυχτα σ’ ένα τέλειο κόσμο»…
Δύο δύσκολα, προς συναρμολόγηση, παζλ οι ζωές των δύο χαρακτήρων του «Κόσμος/Γωνία»…
Tί συμβαίνει μετά την… τελευταία Μάρθα; Υπάρχει, άραγε επιστροφή;
Και τί πρόκειται να συμβεί την 1η πρωινή σε έναν… τέλειο κόσμο;
Οι απαντήσεις δικές σας…
Νατάσσα Βλουτόγλου
Δύο μονόλογοι του Αλέξη Σταμάτη, «Η Τελευταία Μάρθα» και τα «Μεσάνυχτα σ’ έναν τέλειο κόσμο», σε μια ενιαία παράσταση υπό τον τίτλο «Κόσμος/Γωνία».
Σκηνοθεσία: Άρης Τρουπάκης
Ερμηνεύουν: Νίκος Αλεξίου, Νίκος Αρβανίτης
Στη Β Σκηνή του Θεάτρου Οδού Κεφαλληνίας (Κεφαλληνίας 18 Κυψέλη, 2114117878) κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21.00
