Αθήνα 1940, Βερολίνο 2016
Τι σας ώθησε να γράψετε αυτό το βιβλίο;
Χ.Α.: Οι διηγήσεις του πατέρα μου από την περίοδο της κατοχικής Αθήνας ήταν η αρχή. Κατά δεύτερο λόγο οι σπουδές, ενός από τα παιδιά μου, του Φαίδωνα. Κάνει το μεταπτυχιακό του στην σύγχρονη ελληνική ιστορία, εδώ στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο, στην πόλη του Βερολίνου όπου έχουμε μόνιμα εγκατασταθεί οικογενειακά τα τελευταία δέκα χρόνια. Οι συμβουλές του σχετικά με τις ιστορικές πηγές που χρειάστηκα και οι πολύωρες συζητήσεις μας, στάθηκαν για μένα μια πρώτη πολύ δυνατή βοήθεια. Ένας επίσης σημαντικός λόγος ήταν η εσωτερική μου ανάγκη να δημιουργήσω γέφυρες ενοποίησης μεταξύ των δύο διαφορετικών κουλτούρων, αυτής της ελληνικής και της γερμανικής αντίστοιχα. Για αυτό το λόγο το μισό βιβλίο είναι καθαρά ιστορικό αφού αναφέρεται στη Κατοχή, ενώ το υπόλοιπο είναι σύγχρονο μυθιστόρημα και περιγράφει την σημερινή Αθήνα και το σημερινό σύγχρονο Βερολίνο.
Αν θα έπρεπε να το περιγράψετε με μία μόνο λέξη, ποια θα ήταν αυτή;
Τι θα συμβουλεύατε εκείνον που επρόκειτο να το διαβάσει;
Χ.Α.: Το μυθιστόρημά μου γράφτηκε για να εκδοθεί τουλάχιστον σε δυο γλώσσες, την ελληνική και την γερμανική. Ο τρόπος ζωής των ηρώων του, τόσο στην κατοχική Αθήνα, όσο και στην σημερινή Αθήνα και στο Βερολίνο, ξεπερνά τα σύνορα, τα διαγράφει. Ξεπερνά επίσης κατά πολύ και διαγράφει εντελώς την φράση «είμαστε το κέντρο του κόσμου». Γι' αυτό και ο κεντρικός ήρωας στην κατοχή είναι ο αντιφασίστας Γερμανός στρατιώτης Βέρνερ Βίλμερ που συνεργάζεται με τον Ε.ΛΑ.Σ, ενώ ο σύγχρονος ήρωας είναι ο Ελληνογερμανός εγγονός του, διδάκτωρ Ιστορίας, Σεμπάστιαν Λιαργκόβας, μεγαλωμένος με δυο γλώσσες και δυο κουλτούρες. Θα συμβούλευα λοιπόν τον πιθανό αναγνώστη πριν ξεκινήσει την ανάγνωσή του να προσπαθήσει να το διαβάσει μέσα από την ματιά των ηρώων του και όχι μέσα από την προσωπική του.
Αν το βιβλίο σας ήταν/γινόταν ένα κανονικό ταξίδι κάπου στον κόσμο, που θα πηγαίναμε και πόσες μέρες θα κρατούσε;
Χ.Α.: Το βιβλίο μου θα ήταν ένα ταξίδι στο σύμπαν. Σύμπαν που είναι η μήτρα της αέναης σειράς των γεννήσεων και των θανάτων. Οι ήρωες του μυθιστορήματος και οι καταστάσεις που εμπλέκονται αφορούν ανθρώπους που θα μπορούσαν να ζούσαν σε οποιαδήποτε χώρα του πλανήτη μας. Και αυτό γιατί ο πόλεμος είναι πατέρας των πάντων και η αγάπη η υπέρτατη μητέρα. Η διάρκεια αυτού του ταξιδιού είναι σαφώς μη πεπερασμένη. Εξάλλου το ταξίδι είναι μονάχα ένα και όλα τα άλλα εμπεριέχονται σε αυτό.
Κλείστε τη μίνι συνέντευξη με μία φράση/παράγραφο από το βιβλίο
Χ.Α.: ...Η φωνή του Βέρνερ μου απαντά.
«Μερικές φορές νομίζω ότι ο γιος μας, Λέλα, είναι φτιαγμένος μόνον από αγάπη. Και η αγάπη δεν γνωρίζει χώρες. Πολύ θα ’θελα, Λέλα μου, να ζούσαμε σ’ έναν τόπο, όπου δεν θα υπήρχαν πατρίδες και πόλεμοι. Σ’ έναν τόπο μικρό, δεν παίζει ρόλο το μέγεθος, όσο το παγκάκι εκεί, στην πλατεία. Ένα παγκάκι όμως, που να μπορούν να κάτσουν, να μιλήσουν, να φάνε, να τραγουδήσουν, να χορέψουν, να κάνουν έρωτα, να τσακωθούν, να κοιμηθούν, να ονειρευτούν όλοι οι άνθρωποι του κόσμου, όλοι! Στην υγεία του νέου αυτού κόσμου, μάτια μου!»
Πίνω την τελευταία γουλιά από το ποτήρι. Έχει πια ξημερώσει για τα καλά.
Χτες ο κ. Αrvid μου είπε, ότι αρκετοί Γερμανοί στρατιώτες βρίσκονται σε μεγάλη ψυχολογική σύγχυση, σε ολική κατάρρευση, εξαιτίας της ήττας τους στο μέτωπο της Ρωσίας. Όλα γκρεμίζονται γι’ αυτούς. Συνειδητοποιούν πλέον το τέλος τους. Με ρώτησε, αν θα ήθελα να τον βοηθήσω στη φροντίδα τους. Και του απάντησα:
«Ναι».
(η τελευταία παράγραφος του μυθιστορήματος)
Το ιστορικό μυθιστόρημα του Χρήστου Αναστασόπουλου, «Οι Άγιοι τόποι του Σεμπάστιαν Λιαργκόβα, Αθήνα 1940, Βερολίνο 2016», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Φιλύρα.
Στο οπισθόφυλλο μια σειρά ερωτήσεων προσφέρει το πλαίσιο του βιβλίου και την υπόθεση:
Τι ήταν αυτό που συνέδεε την Ελληνίδα, φοιτήτρια του χημικού, Λέλα Λιαργκόβα, με τον αντιφασίστα, αριστερό, Βερολινέζο στρατιώτη, Βέρνερ Βίλμερ, από το Tάγμα Aνεπιθύμητων 999, τότε στην κατοχική Αθήνα;
Τι είναι αυτό που συνδέει τον Ελληνογερμανό διδακτορικό φοιτητή Ιστορίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, Σεμπάστιαν Λιαργκόβα, με τον, αγωνιστή, διανοούμενο και μόνιμο κάτοικο Εξαρχείων, Μανώλη Εύσημο, στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης;
Τι ήταν επίσης αυτό που συνέδεσε αλλά και συνεχίζει να συνδέει τον Έλληνα, ορκωτό μεταφραστή της Γερμανικής Πρεσβείας Θησέα Κατράκη, και τον Σουηδό επιτετραμμένο του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, Πωλ Σoν, από την κατεχόμενη και γερμανοκρατούμενη ελληνική πρωτεύουσα, με τον μεταπτυχιακό Ελβετό φοιτητή Κλάους Τσίμερλιν και τους ακροδεξιούς δολοφόνους Πιτ και Ντάνιελ από την σημερινή μεγαλούπολη της Γερμανίας;
Τι είναι αυτό που συνδέει τον Ελληνογερμανό διδακτορικό φοιτητή Ιστορίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, Σεμπάστιαν Λιαργκόβα, με τον, αγωνιστή, διανοούμενο και μόνιμο κάτοικο Εξαρχείων, Μανώλη Εύσημο, στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης;
Τι ήταν επίσης αυτό που συνέδεσε αλλά και συνεχίζει να συνδέει τον Έλληνα, ορκωτό μεταφραστή της Γερμανικής Πρεσβείας Θησέα Κατράκη, και τον Σουηδό επιτετραμμένο του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, Πωλ Σoν, από την κατεχόμενη και γερμανοκρατούμενη ελληνική πρωτεύουσα, με τον μεταπτυχιακό Ελβετό φοιτητή Κλάους Τσίμερλιν και τους ακροδεξιούς δολοφόνους Πιτ και Ντάνιελ από την σημερινή μεγαλούπολη της Γερμανίας;
Είναι δυνατόν η διδασκαλία του μαθήματος «Η γέννηση και η εξέλιξη του Ευρωπαϊκού Φασισμού», στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, να επαναφέρει στους πρωταγωνιστές του σήμερα, διχόνοιες, μίση και απώλειες, που είχαν επιτελεστεί, και που θεωρητικά έχουν ξεπεραστεί;
Θα ήταν ποτέ δυνατόν να οικοδομηθεί ένα κοινό μνημείο νεκρών από τον εμφύλιο; Θα μπορούσαν να υπάρξουν άραγε κοινοί Άγιοι Τόποι; Τελικά η Ιστορία, ή καλύτερα η ανθρώπινη εξέλιξη συντελείται με τα «όχι» ή με τα «ναι»;
