Για το έργο:
Το «Rio Grande», ένα από τα μεγαλύτερα πλοία της εποχής, ταξιδεύει από τον Πειραιά προς τη Νάπολη της Ιταλίας. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού ο Ποιητής, κι αφηγητής της ιστορίας, συναντά μια παιδική του φίλη και τον βαθύπλουτο πατέρα της. Οι νέοι ερωτεύονται αλλά ο πατέρας της νέας έχει άλλα σχέδια για την κόρη του. Οι δύο ερωτευμένοι καταφέρνουν να ξεπεράσουν όλες τις αποστάσεις που τους χωρίζουν, την ηλικιακή, τη γεωγραφική, αλλά όχι την κοινωνική, όπως την ορίζει το χρήμα. Η ιστορία εκτυλίσσεται σαν αεράκι πάνω στο κατάστρωμα του πλοίου.
Η Χαρά Δημητριάδη μάς είπε για την παράσταση...
Ακόμη ένα κείμενο της νεοελληνικής λογοτεχνίας που δουλέψατε και προσαρμόσατε για τη θεατρική σκηνή. Με ποιο κριτήριο ή κίνητρο επιλέγετε τα έργα που παρουσιάζετε;
Χ.Δ.: Προσωπικά είναι η πρώτη φορά που συνεργάζομαι με τον Κώστα Παπακωνσταντίνου και την υπόλοιπη ομάδα και είμαι πολύ χαρούμενη για αυτή μας τη συνάντηση! Όλοι αυτοί οι μήνες που εργαζόμαστε για την παράσταση «Μεταξύ Πειραιώς και Νεαπόλεως» είναι ένα απίστευτο ταξίδι για μένα. Έγινα μέλος αυτής της παρέας και έμαθα πολλά καινούρια πράγματα, τόσο ως ηθοποιός, όσο και στο κομμάτι της οργάνωσης και εκτέλεσης μίας θεατρικής παραγωγής. Μέσα σε αυτά είναι και η πιο ουσιαστική επαφή μου με τη νεοελληνική λογοτεχνία και το πως μπορεί αυτή να μας αφορά και να έχει κάτι να μας πει στο σήμερα, στο εδώ και τώρα. Γιατί η παράσταση εκτυλίσσεται στο εδώ και τώρα, το δικό μας και του παρτενέρ μας επί σκηνής και εκτός σκηνής, δηλαδή των θεατών. Θεωρώ λοιπόν ότι ένα από τα κριτήρια είναι το τι λένε αυτά τα κείμενα, κατά πόσο συγκινούν αρχικά εμάς τους ίδιους και πως επικοινωνούν με το σήμερα. Το ενδιαφέρον της ιστορίας αυτής καθεαυτής και της ιστορίας που επιλέγει να πει η ομάδα κάθε φορά με όχημα το αρχικό κείμενο. Η συστηματική έρευνα και εργασία του Κώστα Παπακωνσταντίνου πάνω στα κείμενα την νεοελληνικής λογοτεχνίας, έχει δώσει άλλωστε τα τελευταία χρόνια πολλούς και ζουμερούς καρπούς. Παραστάσεις που μας αφορούν εδώ και τώρα.
Υπάρχει σαφέστατα μια ομορφιά στην διατήρηση της γλώσσας του συγγραφέα, υπάρχουν όμως και δυστοπίες: δύσκολη εκμάθηση για τον ηθοποιό, περίεργο ηχόχρωμα για τον θεατή... Γιατί κρατάτε την καθαρεύουσα ενώ θα μπορούσατε να κάνετε μια διασκευή στη νέα δημοτική;
Χ.Δ.: Η γλώσσα του Βιζυηνού πιστεύω ότι είναι αναπόσπαστο μέρος του έργου του. Μέσα από τη διαδικασία της δημιουργίας της παράστασης, είδα ότι η γλώσσα είναι οργανικό μέρος της ιστορίας και του διηγήματος και κατ' επέκταση της παράστασης. Οι λέξεις και η διαδοχή τους δεν είναι καθόλου τυχαία. Όσο δουλεύαμε πάνω στο κείμενο δεν ήταν λίγες οι φορές που ψάχνοντας την ερμηνεία κάποιων λέξεων ή φράσεων εμφανίζονταν νέες πληροφορίες, εικόνες, ήχοι, μουσικές.
Βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον το πως η καθαρεύουσα, αν τη σεβαστείς και ταυτόχρονα δεν της συμπεριφερθείς ως «μουσειακό είδος», μπορεί να αποδειχτεί απίστευτα άμεση και σύγχρονη. Εννοώ ότι αν ξεπεράσεις τον πρώτο ενδοιασμό στο άκουσμα ότι η παράσταση είναι στην καθαρεύουσα, βλέπεις στην πράξη ότι η γλώσσα εμπλουτίζει την εμπειρία της θέασης και της ακρόασης, παρά γίνεται εμπόδιο στην κατανόηση και την απόλαυσή της.
Ποια τα διαχρονικά μηνύματα του έργου; Πόσο ταυτίζεται αυτή η ηθογραφία με το σήμερα;
Χ.Δ.: Η ιστορία σε πρώτη ανάγνωση είναι αρκετά απλή. Δύο νέοι, ο ποιητής και αφηγητής της ιστορίας, συναντά μια παιδική του φίλη και τον βαθύπλουτο πατέρα της στο κατάστρωμα ενός πλοίου, του Rio Grande. Ερωτεύονται, αλλά ο πατέρας της νέας έχει άλλα σχέδια για την κόρη του.
Το έργο μιλάει για τους ανθρώπους και τις σχέσεις τους, πως αυτές διαμορφώνονται, από τι μπορεί να επηρεαστούν. Τι πιο διαχρονικό από αυτό; Βασικός άξονας της ιστορίας που λέμε εμείς μέσα από την παράσταση είναι οι αποστάσεις που μπορεί να χωρίζουν τους ανθρώπους και πως μπορούν αυτές να γεφυρωθούν ή όχι. Η ηλικιακή απόσταση, η γεωγραφική, αλλά κυρίως η κοινωνική, όπως την ορίζει το χρήμα. Μπορεί η ποίηση και η τέχνη γενικότερα να γεφυρώσει την ταξική απόσταση; «Ο χρυσός, περισσός, δεν ποιεί την ευτυχίαν, την χαράν ημών», δηλώνει κάποια στιγμή η κόρη και μένει να δούμε την εξέλιξη επί σκηνής. Βρίσκω εξαιρετικά επίκαιρη τη συγκεκριμένη φράση, είτε κάποιος συμφωνεί με αυτή, είτε όχι.
Στο έργο αναφέρεται έντονα και η Καλκούτα ως τόπος «απολαύσεων και αναπαύσεων». Ο τόπος των επιθυμιών και των ονείρων του καθενός εκ των ηρώων, του καθενός από εμάς τελικά, ηθοποιών και θεατών. Όλοι οι άνθρωποι είχαν και έχουν τη δική τους Καλκούτα και ίσως το ταξίδι προς αυτή είναι που τους έκανε και εξακολουθεί να τους κάνει να μετακινούνται και να εξελίσσονται.
Πόσο ταυτίζεστε και σε ποια σημεία διαφοροποιείστε από την ηρωίδα που υποδύεστε;
Χ.Δ.: Η Μάσιγγα είναι ένα απονήρευτο και αυθόρμητο κορίτσι, γεμάτο ζωντάνια. Βουτάει αθώα προς τις επιθυμίες της και δε διστάζει να εκφράσει την άποψή της. Ο πατέρας της όμως αποφασίζει για εκείνη χωρίς εκείνη και σχεδιάζει το μέλλον της σύμφωνα με τις δικές του αξίες. Έτσι η κόρη με τον καιρό χάνει τη ζωηρότητα και τη χάρη της. Επιδιώκω μια, κατά το ήμισυ, αντίστροφη πορεία, να βουτάω στις επιθυμίες μου, χωρίς να αφήσω να χαθεί η ζωντάνια, η χαρά και ο αυθορμητισμός μου!
Τι θέλετε εσείς προσωπικά να κρατήσει ο θεατής από την παράσταση;
Χ.Δ.: Θα είμαι ευτυχής αν καταφέρουμε να βάλουμε τους θεατές στο παιχνίδι μας. Να μοιραστούμε τη χαρά και την επιθυμία μας για «σκανταλιά» και απόλαυση όταν βρισκόμαστε επί σκηνής.
Ποια τα μελλοντικά σας σχέδια;
Χ.Δ.: Να έχω τη χαρά να βρίσκομαι σε ζεστές και δημιουργικές παρέες, όπως αυτή που είμαι τώρα. Να απολαμβάνω όσο περισσότερο γίνεται αυτό που κάνω. Και πολλή δουλειά για τις επόμενες «Καλκούτες»!
Χ.Δ.: Προσωπικά είναι η πρώτη φορά που συνεργάζομαι με τον Κώστα Παπακωνσταντίνου και την υπόλοιπη ομάδα και είμαι πολύ χαρούμενη για αυτή μας τη συνάντηση! Όλοι αυτοί οι μήνες που εργαζόμαστε για την παράσταση «Μεταξύ Πειραιώς και Νεαπόλεως» είναι ένα απίστευτο ταξίδι για μένα. Έγινα μέλος αυτής της παρέας και έμαθα πολλά καινούρια πράγματα, τόσο ως ηθοποιός, όσο και στο κομμάτι της οργάνωσης και εκτέλεσης μίας θεατρικής παραγωγής. Μέσα σε αυτά είναι και η πιο ουσιαστική επαφή μου με τη νεοελληνική λογοτεχνία και το πως μπορεί αυτή να μας αφορά και να έχει κάτι να μας πει στο σήμερα, στο εδώ και τώρα. Γιατί η παράσταση εκτυλίσσεται στο εδώ και τώρα, το δικό μας και του παρτενέρ μας επί σκηνής και εκτός σκηνής, δηλαδή των θεατών. Θεωρώ λοιπόν ότι ένα από τα κριτήρια είναι το τι λένε αυτά τα κείμενα, κατά πόσο συγκινούν αρχικά εμάς τους ίδιους και πως επικοινωνούν με το σήμερα. Το ενδιαφέρον της ιστορίας αυτής καθεαυτής και της ιστορίας που επιλέγει να πει η ομάδα κάθε φορά με όχημα το αρχικό κείμενο. Η συστηματική έρευνα και εργασία του Κώστα Παπακωνσταντίνου πάνω στα κείμενα την νεοελληνικής λογοτεχνίας, έχει δώσει άλλωστε τα τελευταία χρόνια πολλούς και ζουμερούς καρπούς. Παραστάσεις που μας αφορούν εδώ και τώρα.
Υπάρχει σαφέστατα μια ομορφιά στην διατήρηση της γλώσσας του συγγραφέα, υπάρχουν όμως και δυστοπίες: δύσκολη εκμάθηση για τον ηθοποιό, περίεργο ηχόχρωμα για τον θεατή... Γιατί κρατάτε την καθαρεύουσα ενώ θα μπορούσατε να κάνετε μια διασκευή στη νέα δημοτική;
Χ.Δ.: Η γλώσσα του Βιζυηνού πιστεύω ότι είναι αναπόσπαστο μέρος του έργου του. Μέσα από τη διαδικασία της δημιουργίας της παράστασης, είδα ότι η γλώσσα είναι οργανικό μέρος της ιστορίας και του διηγήματος και κατ' επέκταση της παράστασης. Οι λέξεις και η διαδοχή τους δεν είναι καθόλου τυχαία. Όσο δουλεύαμε πάνω στο κείμενο δεν ήταν λίγες οι φορές που ψάχνοντας την ερμηνεία κάποιων λέξεων ή φράσεων εμφανίζονταν νέες πληροφορίες, εικόνες, ήχοι, μουσικές.
Βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον το πως η καθαρεύουσα, αν τη σεβαστείς και ταυτόχρονα δεν της συμπεριφερθείς ως «μουσειακό είδος», μπορεί να αποδειχτεί απίστευτα άμεση και σύγχρονη. Εννοώ ότι αν ξεπεράσεις τον πρώτο ενδοιασμό στο άκουσμα ότι η παράσταση είναι στην καθαρεύουσα, βλέπεις στην πράξη ότι η γλώσσα εμπλουτίζει την εμπειρία της θέασης και της ακρόασης, παρά γίνεται εμπόδιο στην κατανόηση και την απόλαυσή της.
Ποια τα διαχρονικά μηνύματα του έργου; Πόσο ταυτίζεται αυτή η ηθογραφία με το σήμερα;
Χ.Δ.: Η ιστορία σε πρώτη ανάγνωση είναι αρκετά απλή. Δύο νέοι, ο ποιητής και αφηγητής της ιστορίας, συναντά μια παιδική του φίλη και τον βαθύπλουτο πατέρα της στο κατάστρωμα ενός πλοίου, του Rio Grande. Ερωτεύονται, αλλά ο πατέρας της νέας έχει άλλα σχέδια για την κόρη του.
Το έργο μιλάει για τους ανθρώπους και τις σχέσεις τους, πως αυτές διαμορφώνονται, από τι μπορεί να επηρεαστούν. Τι πιο διαχρονικό από αυτό; Βασικός άξονας της ιστορίας που λέμε εμείς μέσα από την παράσταση είναι οι αποστάσεις που μπορεί να χωρίζουν τους ανθρώπους και πως μπορούν αυτές να γεφυρωθούν ή όχι. Η ηλικιακή απόσταση, η γεωγραφική, αλλά κυρίως η κοινωνική, όπως την ορίζει το χρήμα. Μπορεί η ποίηση και η τέχνη γενικότερα να γεφυρώσει την ταξική απόσταση; «Ο χρυσός, περισσός, δεν ποιεί την ευτυχίαν, την χαράν ημών», δηλώνει κάποια στιγμή η κόρη και μένει να δούμε την εξέλιξη επί σκηνής. Βρίσκω εξαιρετικά επίκαιρη τη συγκεκριμένη φράση, είτε κάποιος συμφωνεί με αυτή, είτε όχι.
Στο έργο αναφέρεται έντονα και η Καλκούτα ως τόπος «απολαύσεων και αναπαύσεων». Ο τόπος των επιθυμιών και των ονείρων του καθενός εκ των ηρώων, του καθενός από εμάς τελικά, ηθοποιών και θεατών. Όλοι οι άνθρωποι είχαν και έχουν τη δική τους Καλκούτα και ίσως το ταξίδι προς αυτή είναι που τους έκανε και εξακολουθεί να τους κάνει να μετακινούνται και να εξελίσσονται.
Πόσο ταυτίζεστε και σε ποια σημεία διαφοροποιείστε από την ηρωίδα που υποδύεστε;
Χ.Δ.: Η Μάσιγγα είναι ένα απονήρευτο και αυθόρμητο κορίτσι, γεμάτο ζωντάνια. Βουτάει αθώα προς τις επιθυμίες της και δε διστάζει να εκφράσει την άποψή της. Ο πατέρας της όμως αποφασίζει για εκείνη χωρίς εκείνη και σχεδιάζει το μέλλον της σύμφωνα με τις δικές του αξίες. Έτσι η κόρη με τον καιρό χάνει τη ζωηρότητα και τη χάρη της. Επιδιώκω μια, κατά το ήμισυ, αντίστροφη πορεία, να βουτάω στις επιθυμίες μου, χωρίς να αφήσω να χαθεί η ζωντάνια, η χαρά και ο αυθορμητισμός μου!
Τι θέλετε εσείς προσωπικά να κρατήσει ο θεατής από την παράσταση;
Χ.Δ.: Θα είμαι ευτυχής αν καταφέρουμε να βάλουμε τους θεατές στο παιχνίδι μας. Να μοιραστούμε τη χαρά και την επιθυμία μας για «σκανταλιά» και απόλαυση όταν βρισκόμαστε επί σκηνής.
Ποια τα μελλοντικά σας σχέδια;
Χ.Δ.: Να έχω τη χαρά να βρίσκομαι σε ζεστές και δημιουργικές παρέες, όπως αυτή που είμαι τώρα. Να απολαμβάνω όσο περισσότερο γίνεται αυτό που κάνω. Και πολλή δουλειά για τις επόμενες «Καλκούτες»!
Ταυτότητα:
Σκηνοθεσία: Κώστας Παπακωνσταντίνου
Επιμέλεια κίνησης: Μαργαρίτα Τρίκκα
Σκηνικά-Κοστούμια: Μαρία Καραθάνου
Μουσική: Νίκος Κολλάρος
Φωτισμοί: Γιώργος Αγιαννίτης
Φωτογραφίες: Νίκος Βαρδακαστάνης
Video: Θωμάς Γκίνης
Σχεδιασμός αφίσας: Polkadot design
Παίζουν: Ελισσαίος Βλάχος, Κώστας Παπακωνσταντίνου, Αγγελική Μαρίνου, Χαρά Δημητριάδη (διπλή διανομή)
Στην Αίθουσα Διδασκαλίας, Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη», στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (2107234567) κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00
Εορταστικές παραστάσεις Τετάρτη 26, Σάββατο 29 & Κυριακή 30 Δεκεμβρίου την ίδια ώρα.
Επίλογος:
Ο σκηνοθέτης Κώστας Παπακωνσταντίνου τα τελευταία χρόνια έχει εργαστεί συστηματικά πάνω σε κείμενα της Ελληνικής Λογοτεχνίας και ειδικά αυτής του 19ου αιώνα, ερευνώντας τη μεταφορά της λογοτεχνίας στο θέατρο και το μετασχηματισμό της αφηγηματικής γραφής σε θεατρική δράση. Η συνεργασία του με την «Ξανθίας» Α.Μ.Κ.Ε. έδωσε τα προηγούμενα χρόνια τις επιτυχημένες παραστάσεις «Οι Χαλασοχώρηδες» διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, «Μαζώχτρα» διήγημα του Αργύρη Εφταλιώτη, «Αυτόχειρ» διήγημα του Μιχαήλ Μητσάκη.
